بورس فقط سهام نیست
عرضه اولیه سهام شرکت‌ها یکی از جذاب‌ترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بازار بورس است، ضمن اینکه ریسک چندانی هم ندارد و تقریباً همیشه با سوددهی همراه است. اینجا از آخرین خبرهای عرضه اولیه باخبر شوید.
[توضیح پس از جدول را حتما بخوانید]
عرضه اولیه های 1400
| زمان عرضه | شرکت (نماد) | قیمت هر سهم | حداکثر سهم | دارایی پس از عرضه |
| ۲۲ اردیبهشت | مجتمع گسترش صنایع روی ایرانیان (فگستر) | ۶۱۸ تومان | ۱۳۰ سهم | ۲۹ سهم |
| ۲۹ اردیبهشت | تولید و توسعه سرب و روی ایرانیان (فتوسا) | ۷۸۴ تومان | ۱۳۰ سهم | ۲۸ سهم |
نکته یک: میزان نقدینگی لازم یا مبلغ موردنیاز برای هر عرضه اولیه با این فرمول به دست می‌آید که میزان سهام قابل عرضه را در تعداد خریداران تقسیم می‌کنیم و با ضرب آن در قیمت هر سهم، به این مبلغ می‌رسیم. حالا اگر کارگزاری‌ای دچار مشکل شد یا به هر دلیلی تعداد خریداران کاهش یافت، طبیعتاً سهام بیشتری به باقیماندگان می‌رسد و مبلغ بیشتری هم لازم است و همین‌طور اگر به هر دلیلی میزان خریداران عرضه اولیه افزایش یافت و مورد استقبال قرار گرفت، سهام کمتری به همه می‌رسد و پول کمتری از حسابتان کسر می‌شود. پس علت تقریبی بودن ستون «پیش‌بینی نقدینگی موردنیاز» و تفاوتش با مبادله نهایی این است.
نکته ۲: روال این است که ارزش هر سهم در عرضه اولیه مشخص شده و دارای کف و سقف معینی است. ولی معمولاً به دلیل استقبال عمومی، این عدد در مبلغ سقف معامله می‌شود. در این ستون ما سقف هر سهم عرضه اولیه را می‌نویسیم. ولی این عدد هم با توجه به رویکرد بازار، تقریبی است.
نکته ۳: ستون آخر، گزارش دارایی عرضه اولیه پس از مبادله است. اینکه به هر مشتری چند سهم رسیده و چقدر دارایی باید در پرتفوی خود داشته باشید. این تعداد سهم با ضرب در مبلغ مشخص شده (ستون سوم) نشان می‌دهد که چقدر باید از حساب شما (یا همان قدرت خرید) کسر شده باشد.
نکته ۴: سعی کنید همیشه ۱۰ درصدی بیشتر از «نقدینگی موردنیاز» به حسابتان در نزد کارگزاری‌ها واریز کنید. چرا؟ چون مبلغ ستون آخر فقط قیمت [تقریبی] تمام شده خرید سهام عرضه اولیه است، درحالی‌که این وسط باید کارمزد کارگزاری را هم به این مبلغ افزود! وگرنه اتوماتیک از تعداد سهام خریداری شده‌تان کسر می‌شود.
نکته ۵: روزهایی که این عرضه انجام می‌گیرد، ممکن است سامانه‌های کارگزاری به دلیل ترافیک بالای مراجعه‌کنندگان دچار اختلال شود. اگر می‌خواهید برای خرید عرضه اولیه وجهی به حساب کارگزاری منتقل کنید و از مبادله روز شلوغ بورس جا نمانید، بهتر است روز قبل از عرضه این کار را انجام دهید و امکان خرید خودکار عرضه اولیه را برای کارگزاری فعال کنید.
عرضه اولیه چیست؟
عرضه اولیه معادل فارسی اصطلاح «Initial Public Offering» یا «IPO» است و منظور از آن اولین باری است که بخشی از سهام یک شرکت در بازار بورس و به شکل عمومی عرضه می‌شود. در واقع با عرضه‌های اولیه سهام یک شرکت در بازار بورس، آن شرکت از حالت سهامی خاص خارج و به یک شرکت سهامی عام تبدیل می‌شود و بعد از آن همه مردم می‌توانند سهام آن شرکت را از طریق بازار بورس خریدوفروش کنند.
دلیل استقبال از عرضه اولیه چیست؟ دلیل استقبال سهامداران خرد از عرضه‌های اولیه این است که قیمت سهام شرکت‌هایی که برای اولین‌بار در بازار بورس یا فرابورس عرضه می‌شوند معمولاً در کوتاه‌مدت رشد مناسبی دارد و همین موضوع باعث می‌شود سهامداران با خرید سهام این شرکت‌ها بازدهی مناسبی در کوتاه‌مدت داشته باشند.
چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟
دلیل رشد سهام عرضه اولیه را باید در شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس یا فرابورس جست‌وجو کنیم. توضیح همه این شرایط از حوصله این مطلب بیرون است، اما مثلاً یکی از شرایط پذیرش شرکت‌ها در بورس این است که شرکت باید سودآور باشد و امکان سودآوری در آینده هم وجود داشته باشد و شرکت زیان انباشته نداشته باشد. برای پذیرش در بازار فرابورس هم شرکت باید طرح توجیهی تأییدشده از سوی هیئت‌مدیره داشته باشد که نشان‌دهنده چشم‌انداز روشنی از سودآوری فعالیت‌های شرکت باشد. طبیعی است که سهام چنین شرکت‌هایی معمولاً در بلندمدت هم می‌تواند سودآوری مناسبی داشته باشد (مگر اینکه اتفاقی پیش‌بینی‌نشده باعث شود وضعیت سودآوری شرکت تغییر کند) و خرید آن برای اهالی بازار جذابیت دارد.
چقدر باید برای عرضه اولیه کنار بگذاریم؟
معمولاً خرید عرضه‌های اولیه به نقدینگی زیادی نیاز ندارد (مگر در مواردی که شرکت‌های بزرگی مانند شستا عرضه می‌شوند) و پیشنهاد ما این است که سعی کنید با پول خرد حسابتان در عرضه‌های اولیه شرکت کنید. در ضمن اگر می‌خواهید اعصاب و روان‌تان آسوده باشد، سراغ کارگزاری‌های خلوت‌تری بروید که زیرساخت بهتری دارند و در روزهای عرضه اولیه با قطعی مواجه نمی‌شوند. چون برای این عرضه‌ها معمولا همه سهامداران (حدود ۴ و نیم میلیون سهامدار) حضور دارند و شلوغ‌ترین و نفسگیرترین روزهای بورس را رقم می‌زنند.
نحوه اطلاع از زمان عرضه اولیه
خب راحت‌ترین و سرراست‌ترینش همینجاست! اما بد نیست بدانید اطلاعیه‌های عرضه اولیه را شرکت‌های بورس و فرابورس منتشر می‌کنند. شما هم می‌توانید با مراجعه به بخش اطلاعیه‌های شرکت بورس و فرابورس در جریان این اطلاعیه‌ها قرار بگیرید. اما شاید پیدا کردن اطلاعیه‌های عرضه اولیه در این صفحه‌ها و تجزیه و تحلیل آنها برای افراد تازه‌کار کمی دشوار باشد. برای همین، عرضه اولیه در رده را راه انداخته‌ایم. اینجا ما سعی می‌کنیم از همین منابع، آخرین اطلاعیه‌های عرضه‌های اولیه را اطلاع‌رسانی کنیم و از همه مهم‌تر، میزان تقریبی نقدینگی موردنیاز را هم محاسبه و اعلام کنیم.
در روز عرضه اولیه که معمولاً چهارشنبه‌ها و جدیداً سه‌شنبه‌هاست، ساعت ثبت سفارش از طریق پیام ناظر به اطلاع سهامداران می‌رسد. در حال حاضر روال کار این است که معمولاً ثبت سفارش عرضه‌های اولیه از ساعت هفت‌ونیم صبح آغاز می‌شود.
انواع عرضه اولیه چگونه است؟
شاید بورس‌بازهای حرفه‌ای سریع بگویند که روش‌های عرضه عمومی به روش ثبت دفتری، عرضه عمومی به روش حراج و عرضه عمومی به روش قیمت ثابت ارائه می‌شد ولی ما اینجا از روش‌های رایجی که وجود دارد و در بازار سرمایه و اوراق بهادار ایران استفاده می‌شود، صحبت می‌کنیم.
بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش
در حال حاضر عرضه اولیه سهام شرکت‌های بورس فقط سهام نیست تازه‌وارد به روش ثبت سفارش یا بوک بیلدینگ انجام می‌گیرد. در این روش ابتدا در اطلاعیه عرضه اولیه سهام شرکت مشخص می‌شود که هر شخص حقیقی یا حقوقی حداکثر برای چه تعداد سهم می‌تواند اقدام کند. یک بازه قیمتی هم به‌عنوان سقف و کف قیمت خرید در نظر گرفته می‌شود که تقریباً همیشه سقف قیمتی اهمیت دارد و همه خریداران در همین سقف قیمتی اقدام به خرید می‌کنند.
در روز عرضه اولیه هم چند ساعت فرصت در نظر گرفته می‌شود تا خریداران در این بازه زمانی سفارش خودشان را وارد کنند. بعد از پایان دوره ثبت سفارش، سفارش‌های ثبت شده تجمیع می‌شود و تعداد سهام قابل عرضه به‌شکل مساوی بین خریداران تقسیم می‌شود. در این روش هرچه تعداد خریداران بیشتر باشد، به هر یک از خریداران سهام کمتری خواهد رسید. اما نکته خوبش این است که اگر سفارش‌تان را در بازه زمانی اعلام شده (فرقی نمی‌کند زودتر اقدام کنید یا دیرتر) وارد سامانه معاملات کنید، حتماً موفق به خرید عرضه اولیه خواهید شد.
روش ثبت سفارش یا بوک‌بیلدینگ چند سالی است که در بازار بورس ایران باب شده و فعلاً به نظر هم نمی‌رسد این روش تغییر کند. پیش از این، برای عرضه‌های ابتدایی از روش حراج استفاده می‌شد که در آن روش، روز و ساعت خاصی برای ارائه سهام شرکت تازه‌وارد اعلام می‌شد و خریداران رأس آن ساعت سفارش خودشان را وارد سامانه معاملات می‌کردند. در روش حراج اولویت خرید با کسانی بود که سفارش خودشان را زودتر وارد می‌کردند و کسانی که دیرتر اقدام به این کار می‌کردند ممکن بود موفق به خرید هیچ سهمی نشوند.
خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی
یکی از خدماتی که بعضی از کارگزاری‌ها برای جذب مشتری ارائه می‌دهند، گاه با عنوان «خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی» یا «خرید عرضه اولیه بدون پول» تبلیغ می‌شود. ماجرا این است که کارگزاری‌ها می‌توانند متناسب با ارزش سبد سهام مشتریان برای آنها اعتبار در نظر بگیرند و مشتریان می‌توانند با این اعتبار، اقدام به خریدوفروش سهام کنند. (قبلاً سقف اعتبار ۶۰ درصد از ارزش سبد سهام مشتری بود که به‌مرور این سقف کاهش پیدا کرده و اکنون طبق آخرین ابلاغیه به ۱۵ درصد رسیده است).
دریافت اعتبار از هر کارگزاری هم شرایط خاص خودش را دارد و هر کدام از کارگزاری‌ها بسته‌های اعتباری خاصی را به مشتریان‌شان پیشنهاد می‌کنند. اما در نهایت این اعتبار بر اساس ارزش سهامی که در آن کارگزاری دارید، تعیین می‌شود و استفاده از این اعتبار شرایط و تعهداتی دارد (مثلاً ممکن بورس فقط سهام نیست است این اعتبار ماهانه باشد و اگر مشتری این اعتبار را به موقع تسویه نکند، کارگزاری می‌تواند برای تسویه این اعتبار بخشی از سهام مشتری را بفروشد) که در نهایت شاید برای کسانی که تازه وارد بازار سهام می‌شوند و می‌خواهند عرضه اولیه بخرند مناسب نباشد. ضمن اینکه کارگزاری‌هایی که با ارائه خدمات اعتباری اقدام به جذب مشتریان زیادی کرده‌اند اکنون با ترافیک کاربران مواجهند و در روزهایی که عرضه اولیه صورت می‌گیرد ممکن است با کندی و قطعی همراه باشند.
بهترین زمان فروش عرضه‌های اولیه
سهام شرکت‌هایی که برای اولین‌بار در بورس عرضه می‌شوند معمولاً تقاضای خرید زیادی دارد و بعد از روز عرضه اولیه تا چند روز یا حتی چند هفته با صف خرید همراه است. ساده‌ترین راه برای تشخیص زمان فروش و شناسایی سود سهم‌های عرضه‌اولیه‌ای این است که تابلوی معاملات سهم را دنبال کنید و روزی که صف خرید عرضه شد و قیمت سهم به اصطلاح به تعادل رسید، شما هم سهم‌تان را بفروشید.
اما توجه داشته باشید که بیشتر شرکت‌هایی که با این روش عرضه اولیه وارد بازار سهام می‌شوند، پتانسیل سودآوری بالایی دارند و قیمت سهم‌شان پس از متعادل شدن هم می‌تواند به‌مرور افزایش پیدا کند. در واقع بعضی از این شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت هم مناسبند و اگر بتوانید پناسیل‌های سودآوری را در این شرکت‌ها تشخیص دهید و سهام شرکت‌های قوی‌تر را برای مدت طولانی‌تری در سبد سرمایه‌گذاری‌تان نگه دارید، احتمالاً سود بسیار بیشتری عایدتان خواهد شد.
منظور از تک سهم بودن در بورس چیست؟
فرصت‌های معاملاتی در بازار بورس بسیار جذاب می‌باشند و گاهی سرمایه‌گذاران شاهد آن هستند که یک سهم رشد چشمگیری داشته و حسرت خرید مقدار بیشتری از آن سهم را داشته‌اند.
به وضعیتی که تمام سرمایه خود را روی یک سهم متمرکز کنید و پرتفوی شما فقط شامل همان یک سهم باشد، تک سهم شدن در بورس گفته می‌شود. اما چرا این روش را توصیه نمی‌کنند؟ چرا تمام سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، از این کار اجتناب دارند؟ در ادامه برخی از مهم‌ترین معایب تک سهم شدن در بورس را بررسی می‌کنیم.
چرا باید از تک سهم شدن خودداری کنیم؟
از نظر اصول سرمایه‌گذاری و مدیریت سرمایه، تک سهم شدن در بورس مشکلات و معایب فراوانی دارد. به صورتی که خطر این کار در میان‌مدت بسیار بالا ارزیابی می‌شود. در ادامه برخی از مهم‌ترین مواردی که از دلایل اصلی خودداری از تک سهم بودن است را شرح می‌دهیم.
بالا رفتن ریسک
یکی از مهم‌ترین معایب تک سهم بودن در بورس، افزایش ریسک است. وقتی شما تنها یک سهم از بازار را دارید، تمام سرمایه شما تحت تأثیر یک صنعت و گروه محدود است. در این صورت، کوچک‌ترین خبر یا اتفاقی می‌تواند تمام سرمایه شما را تهدید کند. اگر سهم بزرگی داشته باشید و بازار نزولی شود، شما با تمام قوا منفی می‌خورید! همچنین اگر سهم کوچکی باشد، احتمال قفل شدن آن در صف فروش زیاد است.
اما برای مثال فرض کنید که دو سهم از دو صنعت متفاوت داشته باشید. در این حالت اگر قیمت نفت جابه‌جا شود یا عامل بنیادی دیگری تغییر کند، هر دو سهم شما تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند و نصف سرمایه شما حاشیه امن بهتری دارد. همین فرض را برای سه تا پنج سهم از صنایع مختلف و از سهام کوچک و بزرگ تصور کنید. ریسک شما به صورت منطقی کاهش می‌یابد. به همین علت است که تک سهم بودن در بورس ریسک بالایی دارد و هرگز توصیه نمی‌شود.
جا ماندن از رشد صنایع دیگر
وقتی تنها یک سهم داشته باشید، در بخش‌های دیگر بازار شریک نخواهید شد. برای مثال، اگر سهم بانکی داشته باشید، بالا رفتن قیمت کامودیتی سود چندانی به شما نمی‌رساند، یا افزایش قیمت دلار و محصولات شیمیایی روی سرمایه شما تأثیری نمی‌گذارد. این یکی دیگر از معایب تک سهم بودن در بورس است که در یک بازار صعودی، از بقیه بازار جا می‌مانید.
کاهش نقدشوندگی سبد بورسی شما
وقتی تمام سرمایه خود را در یک سهم سرمایه‌گذاری کنید، در هنگام نیاز نمی‌توانید به سادگی آن را نقد کنید. نقدشوندگی سهم، به اندازه شرکت و میزان سرمایه سرمایه‌گذار وابسته است و اگر سرمایه زیادی را وارد شرکت کوچکی کنید، شاید فروختن آن حجم زیاد سهم در یک یا دو روز ممکن نباشد.
آسیب تک سهم بودن برای تازه‌واردان
کسانی که به تازگی وارد بازار سرمایه شده‌اند و هنوز تحت آموزش هستند، باید از تک سهم شدن خودداری کنند. تک سهم بودن در بورس خطری جدی برای تازه‌واردان محسوب می‌شود، چرا که می‌تواند آنها را از معامله‌گری پشیمان کند یا باعث سرخوردگی‌شان شود. در حالیکه معامله بر اساس اصول حرفه‌ای مدیریت سرمایه، منجر به ضررهای هنگفت نمی‌شود و با یادگیری و صبر می‌توان پرتفویی سبز را رقم زد.
چگونه پرتفوی مناسب بچینیم؟
حالا که دانستیم داشتن تک سهم مناسب نیست، باید چه کار کنیم؟ چگونه می‌توانیم پرتفوی خود را متنوع اما مختصر بچینیم؟ به نحوی که بر تمام بازار احاطه داشته باشیم و از نقطه‌ای غافل نمانیم؟ در ادامه چند نکته مهم را به شما یادآوری می‌کنیم تا بتوانید پرتفوی بهتری داشته باشید.
سرمایه خود را متناسب توزیع کنید
اولین نکته‌ای که در داشتن سبد سهام مناسبی باید به خاطر داشته باشید، توزیع متناسب سرمایه است. همانطور که گفته شد، تک سهم شدن مناسب نیست. همچنین نباید درصد بالایی از سرمایه شما روی یک سهم بماند. بلکه بهترین کار، تهیه سبدی از انواع سهام و توزیع سرمایه در میان آن‌هاست.
توجه به صنایع استراتژیک
همیشه باید به صنایع استراتژیک اقتصاد که شامل فلزات اساسی، شیمیایی و پالایشی از صنایع مادرند، توجه داشته باشید. هر کدام از این موارد، سهم به‌سزایی در اقتصاد کشور دارند و سودسازی آنها نیز با رشد اقتصادی همراه است. به همین دلیل، شاخص بورس تحت تأثیر این صنایع رشد یا افت می‌کند. بنابراین، همواره باید این صنایع مهم را پایش نموده و در بازار صعودی، بخشی از پورتفو را به سهام این صنایع مهم و شاخص‌ساز، اختصاص داده و پوشش ریسک مناسبی برای سبد خود در نظر گرفت.
تشکیل سبدی از ترکیب سهام بزرگ و کوچک
توجه به سهم‌های بزرگ، نباید ما را از شرکت‌های کوچک اما ارزنده که در حد و اندازه خود، سودسازی خوبی دارند و دارای آینده روشنی هستند، غافل کند. در میان صنایع کوچک بازار، باید صنایعی که تحلیل بنیادی خوبی دارند را جدا کرده و در میان آنها به دنبال سهم‌های ارزنده بگردید. می‌توانید این سهم‌ها را در دیده‌بان یا واچ لیست خود داشته باشید تا با رصد آنها، موقعیت‌های مناسب ورود و خروج را پیدا کنید.
نگاه بلندمدت را فراموش نکنید
در هنگام چیدن سبد، فراموش نکنید که بخشی از سبد را با دید بلندمدت بچینید. این موضوع می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری شما را تا حد زیادی کاهش داده و به بهره وری و سوددهی بیشتر شما کمک کند. برای نگاه بلندمدت می‌توانید روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری حساب کنید که مدیریت سهام شما را برعهده گرفته و مقداری بیش از میانگین رشد بازار نصیب شما می کنند. با این وجود، خرید سهم‌های پرپتانسیل با دید بلندمدت، نیز می تواند سود خوبی را در برداشته باشد.
چرا چند سهم بودن از تک سهم بودن بهتر است؟
حال که از معایب تک سهم در بورس گفتیم و دانستیم که یک پرتفوی مناسب را چگونه بچینیم، شاید بد نباشد که درباره مقایسه بین تک سهم و چند سهم بودن نیز صحبت کنیم.
کاهش ریسک پرتفوی
همانطور که قبلا اشاره کردیم، داشتن چند سهم به جای یک سهم می‌تواند ریسک سبد ما را به صورت ملموسی کاهش دهد. اگر یک سهم داشته باشید، یا صعود می‌کنید بورس فقط سهام نیست یا سقوط. در شرایطی که سهم درجا بزند یا نماد بسته شود، نیز کل سرمایه شما معطل می‌ماند. اما با داشتن چهار تا شش سهم، اوضاع به کلی متفاوت می‌شود. بدین ترتیب، ریسک بازار میان سهم‌های مختلف تقسیم شده و شما می‌توانید در کل بازدهی مثبتی را ثبت کنید.
نقدشوندگی بهتر
تفاوت دیگر، بحث نقدشوندگی است. در شرایطی که چند سهم دارید، اگر به پول خود نیاز داشته باشید، ساده‌تر می‌توانید با فروش سهم آن را به دست بیاورید. در حالیکه با یک سهم شاید نتوان هر لحظه که اراده کنید، به سرمایه خود دسترسی داشته باشید.
همراهی با بازار
تفاوت دیگر میان تک سهم و چند سهم بودن این است که وقتی چند سهم دارید، بورس فقط سهام نیست بهتر می‌توانید بازار را رصد کنید. داشتن چند سهم شما را مجاب می‌کند تا بیشتر حواس‌تان به بازار باشد. اما وقتی تک سهم در بورس بمانید، شاید بی‌حوصلگی اجازه ندهد که اوضاع بازار را رصد کرده و به موقع از اتفاقات مهم باخبر شوید.
مزایا و معایب تک سهم بودن در بورس چگونه است؟
وقتی از تک سهم بودن در بورس صحبت می‌کنیم، شاید به ذهن‌مان برسد که این کار مزایایی هم برای ما دارد. از جمله اینکه می‌توانیم روی تحرکات آن سهم تمرکز بیشتری داشته باشیم، تغییرات بنیادی آن را زیر ذره‌بین گرفته و فعالیت‌های شرکت را کنترل کنیم. همچنین وقتی تک سهم باشیم، امکان حضور فیزیکی در تمامی مجامع شرکت نیز برای ما امکان‌پذیر است.
اما نکته واقعی اینجا است که اگر قصد دریافت نقش مدیریتی در را شرکت ندارید، تک سهم بودن در بورس به عنوان سرمایه‌گذاری و معامله‌گری، معایبی نیز به دنبال دارد. پس حتماً به خاطر داشته باشید که ریسک سبد شما با تک سهم شدن در بورس افزایش می‌یابد. همچنین با تک سهم ماندن در بورس ، کمتر در جریان فراز و فرودهای بازار قرار می‌گیرید و از فضای معاملاتی دور می‌شوید.
جمع‌بندی
از نظر اصول مدیریت سرمایه، تک سهم ماندن در بورس کار عاقلانه‌ای نیست. بزرگان بورس و سرمایه‌گذاری نیز این روش را پیشنهاد نمی‌کنند. اگر توانایی یا فرصت تحلیل بازار را ندارید، تک سهم شدن راه مناسبی برای فعالیت در بازار سرمایه نیست و می‌توانید با صندوق‌ها یا سبدگردان‌ها ارتباط برقرار کنید.
بورس فقط سهام نیست
شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است. این شرکت، به عنوان کامل ترین نوع شرکت سرمایه ای شرکتی تجاری است که در آن حقوق شرکاء که سهامدار نامیده می شوند، به وسیله اوراق قابل معامله ( سهام ) مشخص می شود و صاحبان سهام فقط تا میزان آورده خود مسئول تعهدات شرکت می باشند.
در شرکت سهامی شرکاء فقط صاحب سهم می باشند و سهام شرکت های بزرگ در بورس خرید و فروش می شود و صاحبان سهام دائما تغییر می کنند. به این جهت به این نوع شرکت ها، شرکت های بی نام می گویند؛ زیرا ممکن است شرکاء آن اغلب معلوم و معین نباشند.
حقوق اصلی صاحب سهم را می توان تحت عناوین ذیل خلاصه نمود :
1- صاحب سهم حق دارد خود را سهیم در شرکت بداند ؛
2- صاحب سهم حق دارد با دادن رای در مجامع عمومی در اداره شرکت دخالت کند ؛
3- صاحب سهم حق دارد در سود شرکت و ذخایر آن مشارکت کند ؛
4- صاحب سهم حق دارد سهم خود را معامله کند و آزادانه از شرکت خارج شود.
صاحب سهم حق دارد در کلیه مجامع عمومی حاضر شده و با دادن رای در اداره امور شرکت دخالت کنند. ولی باید در نظر داشت که حضور در مجامع عمومی و دادن رای تکلیف و تعهدی برای صاحب سهم نیست و نمی توان او را مجبور به حضور و دادن رای در مجامع عمومی نمود. اصولاَ هر سهمی دارای حق رای است و شرکت نمی تواند سهام بدون حق رای صادر نماید. در بعضی از کشورها مانند انگلستان سهام بدون رای پیش بینی شده، ولی اینگونه سهام در حقیقت برگ های قرضه هستند که وام دهندگان در عوض دریافت بهره ثابت در منافع شرکت شریک می شوند بدون آن که حق دخالت در اداره امور شرکت داشته باشند.
در صورتی که اساسنامه شرکت محدودیت هایی برای حق حضور و رای صاحبان سهام پیش بینی نکرده باشد، هر صاحب سهمی حق حضور در جلسات مجامع عمومی را داشته و هر سهم یک رای دارد. در صورتی که اساسنامه شرکت محدودیت هایی برای حق حضور و رای صاحبان سهام قائل شده باشد، این محدودیت فقط برای مجامع عمومی عادی نافذ است و برای مجامع عمومی فوق العاده تاثیری ندارد. زیرا ماده 74 قانون تجارت مقرر می دارد : " در مجامع عمومی که برای امتداد مدت شرکت یا برای انحلال شرکت قبل از موعد مقرر یا هر نوع تغییر دیگری در اساسنامه تشکیل می شود . کلیه صاحبان سهام قطع نظر از عده سهام خود حق حضور و به نسبت هر یک سهم یک رای دارند، ولو اینکه اساسنامه برخلاف این مقرر داشته باشد ". ولی چون مواد 66 و 67 قانون تجارت مقرر می دارد :
" ماده 66- اساسنامه معین می کند برای حق ورود در مجمع چند سهم ( به عنوان وکالت یا مالکیت ) باید داشت ".
" ماده 67- عده آرائی که هر یک از شرکاء به نسبت عده سهام خود دارند به موجب اساسنامه معین می گردد ."
می توان چنین نتیجه گرفت که اساسنامه شرکت می تواند در مورد مجامع عمومی عادی حضور سهامداران را موکول به داشتن چند سهم کند. مثلاَ مقرر دارد که برای حضور در مجمع عمومی هر صاحب سهم باید دارای 10 سهم باشد. این موضوع در شرکت هایی که دارای سهام زیادی می باشند، خیلی مفید است. زیرا در موردی که عده سهامداران زیاد باشد، عملاَ تجمع تمام آن ها در یک جلسه میسر نیست. همچنین ممکن است طبق ماده 67 قانون تجارت مقرر دارد که بعضی از سهام دارای چند رای و بعضی دارای آراء کمتری باشند. بنابراین طبق قانون تجارت ایران هیچ گونه مانعی برای ایجاد سهام دارای چند رای وجود ندارد. ولی با در نظر گرفتن ماده 74 قانون تجارت در مورد مجامع عمومی فوق العاده اگر هم اساسنامه سهام دارای چندین رای را پیش بینی کرده باشد، مقررات اساسنامه در نظر گرفته نخواهد شد و کلیه سهام دارای آراء مساوی می باشند. در بعضی از کشورهای دیگر مانند فرانسه سابقاَ ایجاد سهام دارای چند رای جائز بود، ولی امروزه قاننون دیگر بورس فقط سهام نیست انتشار چنین سهامی را اجازه نمی دهد، زیرا به این ترتیب همواره اقلیتی بر شرکت حاکم نخواهند بود. در کشور فرانسه حتی واگذاری رای سهام بدون واگذاری سهام جایز نیست و صاحب سهم نمی تواند حق رای را از سهم جدا کند. البته صاحب سهم می تواند به شخص دیگری وکالت دهد که به جای او در مجامع عمومی رای بدهد. ولی وکالت در امری واگذاری محسوب نمی شود و موکل همواره می تواند اموری را که به وکیل ارجاع داده است، شخصاَ انجام دهد. در قانون تجارت ایران مقرراتی برای منع واگذاری حق رای صاحبان سهام پیش بینی نشده و بنابراین صاحب سهم مجاز است قسمتی از حقوق خود را من جمله حق رای را به دیگری واگذار کند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره با ما تماس حاصل فرمایید.
همکاران ما در ثبت شرکت فکر برتر، با افتخار در خدمت شما خواهند بود.
آیا امکان فروش سهام عدالت وجود دارد؟
هرچند از نظر قانونی فروش سهام عدالت امکان پذیر است اما از آنجایی که بازار سرمایه در شرایط نوسانی و ریزشی به سر می‌برد، سهام عدالت نیز مانند سایر سهم ها متقاضی چندانی ندارد و فروشندگان این سهام در صف های فروش ماندگار شده اند. با این حال به نظر می‌رسد امکان فروش سهام عدالت برای افرادی که روش غیرمستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده بودند، با توجه به سها استانی آن ها، سهل تر باشد.
به گزارش ایسنا، سهام عدالت امسال برخلاف اوایل سال گذشته و بعد از آزادسازی مشتری چندانی ندارد و حتی بسیاری از افرادی که سال گذشته سفارش فروش سهام عدالت خود را ثبت کردند، هنوز موفق به فروش این سهام نشده اند.
البته سهام داران عدالت پس از آزادسازی این سهام به دو گروه مستقیم ها (افرادی که مدیریت مستقیم را برای سهام خود انتخاب کردند و تعداد آن ها حدود ۱۹ میلیون نفر است) و غیرمستقیم ها (افرادی که روش غیرمستفقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده و سهامدار شرکت های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت شدند و تعداد آن ها حدود ۳۰ میلیون نفر است) تقسیم می شوند.
طبق آخرین اخبار درحال حاضر امکان فروش بلوکی سهام عدالت مانند قبل وجود دارد اما به شرطی که این سهام خریدار داشته باشد و زمانی فروشنده پول خود را دریافت می‌کند که سهامش خریدار داشته باشد که حال و روز این روزهای بازار این امکان را فراهم نمی‌کند. از سوی دیگر نیز همچنان امکان لغو فروش برای مشمولان وجود دارد.
بر این اساس، افرادی که روش غیرمستقیم را برای سهام عدالت خود انتخاب کرده بودند، برای فروش سهام خود ابتدا باید با ورود به سامانه WWW.SEJAM.IR ثبت‌نام کرده و کد بورسی دریافت کنند. سپس باید به سامانه معاملات کارگزاری مراجعه کرده و در قسمت تغییر کارگزار ناظر، نماد استانی خود را انتخاب و درخواست خود را ثبت کنند تا نماد تا ۴۸ ساعت بعد به پرتفوی فرد اضافه شود. سرانجام فرد باید به پنل کارگزاری خود مراجعه کند، نماد خود را انتخاب کرده و به فروش برساند.
البته گذراندن این مراحل نیز تضمینی برای فروش سهام عدالت نیست؛ چراکه نمادهای استانی نیز مدت هاست در صف فروش قفل شده اند.
نحوه فروش سهام عدالت
سهام عدالت یکی از یارانه‌هایی است که توسط دولت و برای قشر کم‌درآمد ایجاد شد. دولت با هدف رونق درآمد افراد کم‌درآمد و فعالیت آنها در بازار سرمایه، این سهام را ارائه کرده است. فروش سهام عدالت نیز شرایط خاصی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
در سال‌های اول تمام مسئولیت بر عهده دولت بود و تنها سود سالانه‌ای برای سهام‌دارانی که اطلاعات خود و حساب بانکی آنها کامل بود پرداخت می‌شد. از ابتدای سال پیش آزادسازی آن صورت گرفت. قرار بود در دو بخش سی‌درصدی و یک بخش چهل‌درصدی آزاد شود، که به دلیل شرایط بازار هنوز آن 40 درصد آزاد نشده است.
البته 6۰ درصد آزادسازی شده نیز برای فروخته شدن شرایط متفاوتی دارد که درروش مستقیم همچنان فروشی نیست و سفارش‌ها کنسل شده است.
نحوه فروش سهام عدالت
سهام عدالت به دو روش قابل فروش است. از طریق کارگزاری‌ها یا بانک‌ها این امکان وجود دارد. به واسطه نحوه مدیریت سهام مشخص شده از سمت سهامدار، شرایط فروش و نگه‌داری سهام متغیر است. هر کدام از روش‌ها راهکار خاصی دارند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
از طرفی افراد به دو روش می‌توانند بر سهام خود نظارت داشته باشند که مستقیم و غیرمستقیم است. در این مقاله به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت.
تعیین نحوه مدیریت سهام
از زمانی که دولت اقدام به آزادسازی سهام عدالت کرد یک ماه زمان بود تا سهامداران روش نظارت خود را مشخص کنند. افرادی که مشخص نمی‌کردند به صورت خودکار روش غیر مستقیم برای آنها اعمال می‌شد. برای مدیریت سهام دو روش وجود دارد. در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت:
روش مستقیم:
در این روش سهامداران امکان انجام معاملات و یا فروش سهام خود را در بازار بورس دارند. نظارت سهام بر عهده آنها است و می‌توانند سهام خود را به فروش رسانند یا با آن در بازار بورس اقدام به معامله کنند. در این روش باید به‌وسیله یکی از کارگزاری‌های موجود یا از طریق بانک اقدام به فروش کنید.
فروش به‌وسیله بانک حق رای و نظر ما را سلب می‌کند، پس توصیه نمی‌شود. افرادی که روش مستقیم را انتخاب کردند، اگر از طریق بانک سهام خود را به فروش رسانند هیچ‌گونه نقشی در روند فروش آن نخواهند داشت.
لازم به ذکر است که فروش روش مستقیم، مدت‌ها است که متوقف است. افرادی که سفارش فروش داده بودند، یا مبلغی دریافت نکردند یا بخشی از مبلغ را دریافت کردند و سفارش فروش آنها متوقف مانده است.
روش غیرمستقیم:
در این روش مدیریت سهام به دست دولت است و فرد اجازه معاملات را به دولت می‌دهد. هیچ نظارتی بر فعالیت یا خریدوفروش سهام در این سبک وجود ندارد و سهامداران می‌توانند تنها سودی سالانه دریافت کنند یا سهام خود را به فروش رسانند.
دولت نیز مدیریت این سهام را به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی داده است. این شرکت‌ها پس از انجام معاملات، سود را برای اشخاص واریز می‌کنند. امکان معاملات با این سهم‌ها وجود ندارد و مالک غیرمستقیم آن خواهید بود. برای این دسته از افراد امکان فروش فقط برای آن‌هایی مجاز است که نماد استانی مجاز داشته باشند.
بعد از بررسی‌های انجام شده، تا کنون حدود 30 میلیون نفر سهامدار غیرمستقیم و حدود 19 میلیون نفر سهامدار مستقیم در این بازار وجود دارد.
نحوه فروش سهام عدالت
پس از آزادسازی سهام توسط دولت برای دو گروه مستقیم و غیرمستقیم، رویکردهای متفاوتی پیش رو است. افراد می‌توانند سهام خود را نگه‌دارند که یا سود آن را دریافت کنند یا با آنها معاملات انجام دهند یا سهام خود را به فروش رسانند.
نحوه فروش سهام عدالت در روش مستقیم
برای افرادی که روش مستقیم را انتخاب کردند دو راه وجود دارد. یکی اینکه سهام خود را نگه‌دارند و روی آن معاملات انجام دهند، که این فرآیند نیاز به سجامی بودن و داشتن پرتفو بورسی فعال یکی از کارگزاری‌ها دارد. از طرفی باید دانش و زمان کافی داشته باشند.
مورد دیگر اینکه برای فروش، به دو روش فروش از طریق کارگزاری‌ها یا بانک‌ها می‌توانند اقدام کنند. در ادامه به توضیح هر یک از این روش‌های فروش خواهیم پرداخت.
لازم به ذکر است که اکنون فروش برای روش مستقیم امکان‌پذیر نیست و متوقف است.
نحوه فروش سهام عدالت در روش غیر مستقیم
برای افرادی که روش غیرمستقیم را انتخاب کردند، امکان نظارت و فعالیت بر روی سهم‌ها وجود ندارد و آنها می‌توانند یا دریافت سود داشته باشند یا میزان سهم خود از نماد استانی را از طریق پرتفوی فعال کارگزاری‌ها و در صورت مجاز بودن نماد استانی خود به فروش رسانند. افرادی که کد بورس ندارند باید مراحل زیر را طی کنند:
- ثبت نام سجام و دریافت کد ده رقمی
- سپس احراز هویت سجام از طریق اپ‌های موجود
- ثبت نام و احراز هویت در یکی از کارگزاری‌ها و دریافت کد معاملاتی
- سپس فعال‌سازی پرتفو بورسی
- مشاهده نماد استانی و تعداد سهام موجود در سایتddn.csdiran.ir
لازم به ذکر است که نام نماد استانی، مخفف نام استان محل سکونت شما است.
مانند: وسرضوی(استان خراسان رضوی)
یا وسفارس(استان فارس)
پس از ورود می‌توانید گواهی سهم خود را نیز مشاهده کنید. سپس با اعمال گزینه تغییر کارگزار ناظر در پرتفو خود و وارد کردن نام سهم و فایل گواهی آن، پس از 2 روز کاری سهم در پرتفو شما قرار می‌گیرد و در تایم معاملات بازار می‌توانید آن‌را به فروش رسانید.
فروش سهام عدالت توسط بانک‌ها
با مراجعه به شعب بانکی که سود سهام عدالت را از آن دریافت می‌کردید، می‌توانید اقدام به فروش بخش آزادسازی شده از سهام عدالت خود کنید. برای انجام این پروسه اختیاراتی به بانک داده می‌شود و اختیاراتی از سهامدار سلب می‌شود. یکی از مهم‌ترین معایب این روش نداشتن نظارت بر نحوه فروش سهم‌ها و انواع آن است. میزان مبلغ واریزی و زمان آن نیز مشخص نیست. برای اطلاع بیشتر، جزئیاتی از قرارداد بانک را برایتان شرح خواهیم داد:
- حق هرگونه اعتراض از مالک سهم در مورد فروش، زمان و قیمت سهم سلب می‌شود.
- در مرحله اول امکان فروش 30 درصد فراهم است.
- بانک مجاز است به هر قیمتی که امکان فروش دارد به فروش رساند.
- انتخاب زمان فروش و سهام مورد نظر به عهده بانک است.
- اعتبار قرارداد تا پایان اجرای مفاد سفارش است و امکان تغییر یا لغو برای سهامدار وجود ندارد.
- کلیه هزینه‌های اجرایی به عهده صاحب سهام است و حق برداشت از مبلغ سهام عدالت وجود دارد.
فروش سهام عدالت توسط کارگزاری‌ها
فروش از طریق کارگزاری‌ها به مراتب بهتر از بانک است. یکی از شرایط مطلوب موجود، یعنی فروش سهم‌ها بر اساس میل و نظارت شخصی سهامدار، امکان‌پذیر است. در واقع لیست سهام موجود برای شما نمایش داده می‌شود و می‌توانید به دل‌خواه سفارش فروش ثبت کنید. ضمنا این باعث می‌شود تا بتوانید مدیریت درست سهم خود را در دست بگیرید.
برای فروش با این روش لازم است که:
- ثبت نام سجام و احراز هویت آن را انجام دهید.
- سپس ثبت نام در کارگزاری مورد نظر و فعال شدن پرتفو بورسی
- ثبت درخواست فروش و مشخص کردن سهم‌های مورد نظر
- لازم به ذکر است که شماره تلفن فرد سهامدار باید به اسم خودش باشد.
پس از ورود به درگاه فروش سهام عدالت شما می‌توانید روش فروش را انتخاب کنید:
- لازم است اگر می‌خواهید سهم‌ها را مشخص کنید گزینه مشاهده دارایی سهام را انتخاب کنید.
- اگر قصد فروش کلی سهام آزادسازی شده را داشته باشید، فروش کلی را انتخاب کنید.
آیا سهام عدالت خود را بفروشیم یا خیر؟
جواب این سوال کاملا به شخصیت، هدف، نوع نگرش و ریسک‌پذیری ما در سرمایه‌گذاری مرتبط است.
ابتدای آغاز آزادسازی، ارزش سهام دو برابر ارزش حال حاضر آن بود. از طرفی امکان فروش برای روش مستقیم مدت‌هاست که متوقف است. پس نگرش بلندمدت و کوتاه‌مدت در این امر تأثیرگذار است.
نحوه عملکرد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی
شرکت‌ها بعد از اعمال افزایش سرمایه، وارد بازار بورس یا فرابورس می‌شوند. معاملات آنها در بازار بدون محدودیت انجام خواهد شد. نماد این شرکت‌ها ازنظر وضعیت مانند etf ها است، اما از نظر ساختار حقوقی با هم متفاوت هستند.
آن‌هایی که روش غیرمستقیم را انتخاب کردند، باید منتظر تعیین وضعیت شرکت‌های استانی خود باشند. اطلاعات بعد از انتقال از سازمان خصوصی‌سازی به سپرده‌گذاری مرکزی، در انتظار افزایش سرمایه شرکت و درج در بازار بورس یا فرابورس هستند و این پروسه زمان‌بر است. نماد استانی شما، مخفف نام استان محل سکونت شما است.
کلام آخر
سهام عدالت در واقع یارانه‌ای است که دولت برای افزایش درآمد قشر کم درآمد در نظر گرفته است. پس از آزادسازی آن، روش مدیریت سهام توسط سهامداران باید مشخص می‌شد. به واسطه انتخاب روش مدیریت سهام، رویکردهای متفاوتی پیش رو خواهد بود. در روش مستقیم امکان فروش در حال حاضر وجود ندارد و متوقف است.
افرادی که روش غیر مستقیم را انتخاب کردند، امکان نظارت مستقیم ندارند. آنها می‌توانند سود دریافت کنند یا سهام خود را به فروش رسانند. سهامداران غیر مستقیم که نماد استانی آنها مجاز باشد، امکان فروش دارند. همانطور که بیان شد، نماد استانی مخفف نام استان محل سکونت شما است. امیدواریم اطلاعات خوبی کسب کرده باشید و بتوانید با توجه به آنها برای فروش یا نگه‌داری سهام خود اقدامات لازم را انجام دهید.
دیدگاه شما