ساختار جدید فرابورس ایران

اختلال در معاملات فرابورس؛ ساختار دومین بازار سرمایه ایران چگونه است؟

صدا و سيما / امروز معاملات فرابورس به دليل نقص فني در سامانه سفارش‌گيري با مشکلاتي روبرو شد، در ادامه با ساختار دومين بازار سرمايه ايران بيشتر آشنا مي‌شويد.

دومين بازار سرمايه ايران با نام فرابورس به انگليسي Over the Counter Market به اختصار (OTC) در ابتداي آبان‌ماه سال ۱۳۸۷ با مجوز شوراي عالي بورس شکل گرفت.

فرابورس همانند بورس يک بازار است که در آن سهام شرکت‌ها خريد و فروش شده و براساس عرضه و تقاضا قيمت گذاري مي‌شود. با اين تفاوت که به دليل راحت‌تر بودن فرايند پذيرش و خريد و فروش ساختار جدید فرابورس ایران در آن، شرکت‌هاي کوچک هم مي‌توانند سهام خود را در بازار سرمايه عرضه کنند.
مهم‌ترين وظيفه فرابورس ايران، ساماندهي و هدايت طيف وسيعي از بنگاه‌هاي اقتصادي به منظور تامين مالي از طريق بازار سرمايه است؛ از اين رو رويه‌هاي پذيرش شرکت‌ها و تنوع شرايط پذيرش به گونه‌اي در فرابورس رقم خورده است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرايط و در سريع‌ترين زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و بتوانند از تمامي مزاياي شرکت‌هاي پذيرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.
فرابورس به عنوان يکي از ارکان بازار سرمايه کشور، ابزار‌هاي تامين مالي متنوعي را براي بنگاه‌هاي اقتصادي فراهم آورده و بر اساس شرايط فعاليت هر بنگاه، گزينه‌هاي مناسبي را به منظور بهره مندي حداکثري از مزاياي بازار سرمايه پيشنهاد مي‌کند.
سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعاليت‌هاي مالي و عملياتي شرکت‌هاي بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.

ساختار جديد فرابورس ايران از چهار بازار تشکيل شده است که عبارتند از: بازاراول، بازار دوم، بازار پايه (زرد، نارنجي و قرمز) و بازار سوم.

در بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌ها و واحد‌هاي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري پذيرش مي‌شوند و مورد معامله قرار مي‌گيرند. نوسان قيمت در اين بازار ۵ درصد بدون حجم مبنا است. آخرين سرمايه ثبت شده شرکت‌هاي پذيرفته شده در اين بازار، حداقل ۱۰ ميليارد ريال بوده و يک سال از زمان بهره‌برداري آن‌ها گذشته و زيان انباشته ندارند.

بازار دوم فرابورس صرفاً شامل سهام شرکت‌هاي سهامي عام است. سهام شرکت‌هاي زيان‌ده، تازه‌تأسيس و آن‌هايي که با افزايش سرمايه قصد تبديل از سهامي خاص به سهامي عام دارند در بازار دوم پذيرفته مي‌شود. آخرين سرمايه ثبت شده شرکت‌هاي بازار دوم، حداقل يک ميليارد ريال است.

بازار پايه يکي از بازار‌هاي فرابورس است که جهت عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ايجاد شده است. شرکت‌هاي اين بازار فرايند پذيرش را طي نمي‌کنند و به سه دسته تقسيم مي‌شوند:

۱. شرکت‌هايي که درخواست پذيرش ندارند و به دليل الزام قانوني بايد در بازار پايه درج شوند.
۲. شرکت‌هايي که در بازار بورس ثبت شده‌اند، اما شرايط پذيرش ندارند.
۳. شرکت‌هايي که به دليل از دست دادن شرايط بازار‌هاي بورس يا فرابورس، لغو پذيرش مي‌شوند. مقررات ارائه اطلاعات در بازار پايه، به مراتب آسان‌تر از بازار اول و دوم است و طبعاً ريسک بيشتري نيز در اين بازار وجود دارد.

طبق قوانين جديد، شرکت‌هاي اين بازار در سه بازار پايه زرد، نارنجي و قرمز دسته‌بندي شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آن‌ها، به ترتيب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.
بازار سوم يا بازار عرضه محلي شفاف و امن براي انجام معاملات عمده آن دسته از اوراق بهاداري است شرايط يا امکان پذيرش در فرابورس را ندارند.

شرايط خريد و فروش سهام در فرابورس
خريد و فروش سهام در فرابورس هيچ تفاوتي با معامله در بورس اوراق بهادار ندارد و با همان کد بورسي که براي انجام معاملات در بورس دريافت کرده‌ايد، مي‌توانيد معاملات خود را از طريق سامانه‌هاي مختلف کارگزاري‌ها انجام دهيد.

مزاياي سرمايه گذاري در فرابورس
از جاذبه‌هاي فرابورس مي‌توان به وجود بازار‌هاي متنوع آن براي پوشش سليقه‌هاي متفاوت اشاره کرد. بنابراين، سهامداران مي‌توانند در شرکت‌هاي مختلف سرمايه‌گذاري کرده و به اين ترتيب، ريسک سرمايه‌گذاري را کاهش دهند.
به طور خلاصه مي‌توان گفت که سود سهام، افزايش قيمت سهام، تنوع سرمايه‌گذاري، اطمينان از محل سرمايه‌گذاري، معافيت مالياتي، حق خريد سهام جديد و نوسان‌هاي روزانه قيمت سهام از جاذبه‌هاي فرابورس است.
شرکت‌هاي پذيرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد ماليات معاف هستند که اين مزيت مستقيماً متوجه ساختار جدید فرابورس ایران سهامداران نيز مي‌شود. همچنين، صاحبان سهام در شرکت‌هاي فرابورس، نسبت به سهامي که در اختيار دارند، در مجمع عمومي حق رأي خواهند داشت.

بسترسازی مرکز مالی ایران برای توسعه بازار از طریق آموزش

یکی از رسالت‌های مرکز مالی ایران از زمان تاسیس، بحث ‌آموزش در بازار سرمایه بوده است.

صدای بورس - میثم قریشی؛ با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در آذرماه ۱۳۸۴ توسط مجلس شورای اسلامی، فصل جدیدی در توسعه بازار سرمایه ایران رخ داد. تفکیک مقام ناظر از اجرا در ساختار کلان بازار سرمایه، تغییر ساختار دو بورس کالا و اوراق بهادار و تبدیل شدن این دو بورس به شرکت‌های سهامی عام، ایجاد شرکت‌های فرابورس ایران و بورس انرژی و تاسیس ده‌ها نهاد مالی نوپا منجر به ضرورت پاسخگویی به نیازهای آموزشی و پژوهشی جدید در بازار سرمایه شد. همچنین خلاء ناشی از فقدان موسسات معتبر و تخصصی، لزوم توجه به توسعه فرهنگ سرمایه‌گذاری، تخصصی شدن فعالیت‌ها و فرآیندهای بازار سرمایه سبب ایجاد ساختاری جهت برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های آموزشی و پژوهشی کشور شد.

بر این مبنا و با الگوبرداری از تجربیات موفق داخلی و خارجی، شرکت مرکز مالی ایران با تغییر ساختار سهامداری و واگذاری ۸۰ درصد سهام شرکت بورس اوراق بهادار تهران به شرکت‌های بورس کالای ایران، فرابورس ایران، بورس انرژی و سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در اسفندماه سال ۱۳۹۲، فعالیت جدید خود را آغاز کرد. عمده فعالیت‌های این شرکت ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، مالی و مشاوره در بازار پول و سرمایه است.

در این زمینه با سجاد موحد، مدیرعامل مرکز مالی ایران گفت‌وگو کردیم. او با اشاره به نقش آموزش در ایجاد عمق تحلیل در بازار سرمایه گفت: یکی از رسالت‌های مرکز مالی ایران از زمان تاسیس، بحث ‌آموزش در بازار سرمایه بوده است و در حال حاضر با توجه به ورود شرکت‌های مختلف به بازار سرمایه، توجه ویژه‌ای به موضوع ارزشگذاری شده است. مرکز مالی ایران مجموعه نشست‌های تخصصی با محوریت ارزشگذاری برگزار می‌کند و تلاش می‌شود با استفاده از کمیته تخصصی که شامل ۱۵ استاد در این حوزه است، گزارش‌های کارشناسی با موضوع ارزشگذاری شرکتی را بررسی کند و قدمی به سوی افزایش این دانش در بازار بردارد.

موضوع ارزشگذاری چالش بزرگی است که کشورهای دارای بازار سرمایه با آن مواجه هستند؛ در بحث ارزشگذاری برند و دارایی‌های نامشهود باید با دقت بیشتری تحلیل انجام شود. برگزاری دوره‌های آموزشی برای تربیت کارشناس خبره ارزشگذاری اقدام دیگری است که مرکز مالی ایران انجام داده است. این دوره با همکاری شرکت بهاسنج برگزار می‌شود.

تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

شاید تا به حال این سوال برای شما بوجود آمده باشد که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ آیا برای فعالیت در فرابورس به کد معاملاتی جداگانه‌ایی نیاز است؟ و یا سوالاتی از این دسته که برای تازه واردان بازارسرمایه ممکن است پیش آمده باشد. در این مقاله آموزشی که توسط تیم تولید محتوای آکادمی پارسیان بورس تهیه و تنظیم شده است به بررسی تفاوت‌های بورس و فرابورس می‌پردازیم.

فرابورس

مشابه بورس اوراق بهادار تهران، بازاری برای معامله اوراق بهادار است که البته نسبت به بورس تهران دارای شرایط ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌هاست و انواع متنوعی از اوراق بهادار با روش‌های مختلف در این بازار قابل معامله هستند.همچنین از نظر مقررات معاملاتی نیز تفاوت‌های اندکی بین این بازار با بورس تهران وجود دارد.شرکتهایی که شرایط لازم برای ورود به بورس تهران را نداشته باشند، می‌توانند با سهولت بیشتری به فرابورس وارد شوند.

بنابراین فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردیده تا حوزه بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، لذا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ای است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.

نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار اختصارا OTC نیز گفته می‌شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.

نحوه انجام معامله در دو بازار

نحوه انجام معامله در بازار بورس بدین طریق است که کارگزاران متولی اصلی انجام معاملات در این بازار هستند. این کارگزاران که دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار هستند، نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا می‌کنند. همه کارگزاران موظف به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات موجود هستند و سرمایه‌گذار می‌تواند برای معاملات اوراق بهادار کارگزار خود را با توجه به معیار‌هایی از قبیل: انجام به‌موقع سفارش، دادوستد سهام با مناسب‌ترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب نماید. در مقابل سرمایه‌گذاران اعم از حقیقی یا حقوقی برای انجام معاملات سهام یا سایر اوراق بهادار پذیرفته‌شده در فرابورس باید از طریق یکی از کارگزاران فرابورس اقدام کنند.این کارگزاران ملزم به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات هستند. لازم به ذکر است که در هر دو بازار کارگزاران بر اساس کدی که به آن‌ها تعلق می‌گیرد، وارد معامله می‌شوند.

گزارش؛ پذیره‌نویسی برای واگذاری 2.27 میلیارد سهم

پروسه واگذاری سهام استقلال و پرسپولیس به مرحله‌‌ نهایی رسیده و فروش سهام از یک‌شنبه هفته‌‌ آینده در فرابورس آغاز می‌شود.

به گزارش "ورزش سه" یک‌شنبه 15 اسفندماه موعد تاریخی آغاز رسمی پروسه خصوصی‌سازی دو باشگاه پرطرفدار فوتبال ایران است، بعد از اتمام رایزنی‌ها و پروسه‌‌ اداری لازم برای ورود به بورس و فرابورس، روز 15 اسفندماه سهام دو باشگاه پرسپولیس 10 درصد و استقلال 11.5 درصد) وارد فرابورس خواهد شد و هواداران فرصت خرید سهام تیم خود را دارند.

2.27 میلیارد سهم در مرحله‌‌ نخست واگذاری سهام دو باشگاه پرطرفدار فوتبال ایران وارد بازار فرابورس خواهد شد که هواداران دو تیم می‌توانند براساس قوانین حاکم بر بازار سرمایه و با دارا بودن کد سهامداری، میزان سهم مدنظر خود را خریداری کرده و رسماً سهامدار باشگاه مورد علاقه‌شان شوند.

سازمان فرابورس ایران با صدور اطلاعیه‌ای نسبت به پذیره‌نویسی سهام جدید ناشی از سلب حق تقدم در افزایش سرمایه به روش ثبت سفارش، توضیحاتی را درباره‌‌ ساختار جدید فرابورس ایران واگذاری استقلال و پرسپولیس ارائه کرده و از نماد معاملاتی «استقلالح۱» و «پرسپولیسح۱» رونمایی کرده است.

بخش‌های مهمی از اطلاعیه پذیره‌نویسی فروش سهام باشگاه پرسپولیس که برای علاقه‌مندان می‌تواند حائز اهمیت باشد:

10. سرمایه ثبت شده ناشر: 7,010,010 میلیون ریال منقسم به 7,010,010,000 سهم عادی 1،000 ریالی تماماً پرداخت شده.
11. سرمایه شرکت پس از افزایش سرمایه: 10,515,015 میلیون ریال منقسم به 10,515,015,000 سهم عادی 1،000 ریالی.
12. مبلغ افزایش سرمایه: 3،505,005 میلیون ریال.
13. موضوع افزایش سرمایه: اصلاح ساختار مالی، رعایت و انطباق با ضوابط AFC و توسعه زیر ساخت‌ها.
15. قیمت هر سهم جدید در پذیره‌نویسی: 3،387 ریال (به استناد نامه شماره 121/17495 مورخ 1400/12/11 سازمان بورس و اوراق بهادار).
17. نحوه برخورد با صرف سهام: مجمع مقرر داشت از محل مابه‌التفاوت قیمت فروش و ارزش اسمی سهام به تعداد 2,470,164,433 سهم 1,000 ریالی صادر و به دارندگان سهام در تاریخ مجمع عمومی فوق‌العاده به نسبت سهام در تملک آن‌ها سهام جایزه تعلق گیرد.
18. شبکه پذیره‌نویسی: کل تعداد سهام قابل پذیره‌نویسی (1،034،840،567 سهم) از طریق شبکه کارگزاران فرابورس ایران پذیره‌نویسی خواهد شد.
19. زمان پذیره‌نویسی: از روز یکشنبه مورخ 1400/12/15 آغاز و به‌مدت 30 روز ادامه خواهد داشت.
20. نماد معاملاتی برای پذیره‌نویسی: پرسپولیسح 1.
25. شرایط خریداران: خرید سهام از طریق کارگزاران عضو فرابورس ایران مستلزم دارا بودن کد سهامداری فعال در سیستم شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سهامی عام) است. خریدارانی که کد سهامداری ندارند، می‌توانند با مراجعه به یکی از کارگزاری‌های عضو فرابورس ایران در سراسر کشور نسبت به درخواست کد سهامداری اقدام نمایند.
26. کف و سقف خرید هر کد معاملاتی: حداقل تعداد سهام جدید قابل خریداری توسط هر کد معاملاتی 1 سهم بوده و حداکثر تعداد سهام جدید قابل خریداری توسط هر کد معاملاتی تعداد 885 سهم می‌باشد (به استناد نامه شماره 173467/د/1/00 مورخ 1400/12/11 فرابورس ایران).

هواداران استقلال نیز برای خرید سهام باشگاه خود نکات ذیل را مدنظر داشته باشند:

10. سرمایه ثبت شده ناشر: 7,194,100 میلیون ریال منقسم به 7,194,100,000 سهم عادی 1،000 ریالی تماماً پرداخت شده.
11. سرمایه شرکت پس از افزایش سرمایه: 10,791,150 میلیون ریال منقسم به 10,791,150,000 سهم عادی 1،000 ریالی.
12. مبلغ افزایش سرمایه: 3،597,050 میلیون ریال.
13. موضوع افزایش سرمایه: اصلاح ساختار مالی و رعایت و انطباق با ضوابط AFC.
15. قیمت هر سهم جدید در پذیره‌نویسی: 2،910 ریال (به استناد نامه شماره 121/17494 مورخ 1400/12/11 سازمان بورس و اوراق بهادار).
17. نحوه عمل با صرف سهام: مجمع مقرر داشت از محل مابه‌التفاوت بهای سهام عرضه شده و ارزش اسمی به تعداد 2,360,950,344 سهم 1,000 ریالی صادر و به صاحبان سهام در تاریخ مجمع عمومی فوق‌العاده به نسبت سهام در تملک آنها سهام جایزه تعلق گیرد.
18. شبکه پذیره‌نویسی: کل تعداد سهام قابل پذیره‌نویسی (1،236،099،656 سهم) از طریق شبکه کارگزاران فرابورس ایران پذیره‌نویسی خواهد شد.
19. زمان پذیره‌نویسی: از روز یکشنبه مورخ 1400/12/15 آغاز و به‌مدت 30 روز ادامه خواهد داشت.
20. نماد معاملاتی برای پذیره‌نویسی: استقلالح 1.
25. شرایط خریداران: خرید سهام از طریق کارگزاران عضو فرابورس ایران مستلزم دارا بودن کد سهامداری فعال در سیستم شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سهامی عام) است. خریدارانی که کد سهامداری ندارند، می‌توانند با مراجعه به یکی از کارگزاری‌های عضو فرابورس ایران در سراسر کشور نسبت به درخواست کد سهامداری اقدام نمایند.
26. کف و سقف خرید هر کد معاملاتی: حداقل تعداد سهام جدید قابل خریداری توسط هر کد معاملاتی 1 سهم بوده و حداکثر تعداد سهام جدید قابل خریداری توسط هر کد معاملاتی 1,030 سهم می‌باشد (به استناد نامه شماره 173467/د/1/00 مورخ 1400/12/11 فرابورس ایران).

نماد دو باشگاه استقلال و پرسپولیس اکنون در وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس ایران و در گروه فعالیت های فرهنگی و ورزشی درج شده است. پس از پایان پذیره‌نویسی یک ماهه و طی کردن مراحل اداری، سهام سرخابی ها به صورت رسمی در بهار سال آینده از طریق کارگزاری های مختلف قابل داد و ستد است. در مرحله پذیره نویسی، 1.034 میلیارد سهم از پرسپولیس و 1.236 میلیارد سهم از استقلال عرضه خواهد شد.

تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟

فرابورس ایران یا over the counter با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد شده است تا حوزه بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، لذا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ای است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.

over the counter = otc

نکته! سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا می باشد.

مزایای سرمایه‌گذاری در فرابورس چیست؟

یکی از مزایای فرابورس وجود بازارهای متنوع آن برای پوشش سلیقه‌های متفاوت است پس با این حساب سهامداران می‌توانند در شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری کرده و ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند. از جمله مزایای فرابورس می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• سود سهام
• افزایش قیمت سهام
• تنوع سرمایه‌گذاری
• اطمینان از محل سرمایه‌گذاری
• معافیت مالیاتی (شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند)
• حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام
• افزایش نقد شوندگی سهام
• نقل و انتقال سهام به‌صورت آسان و سریع
• بهره‌گیری از امکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ ساده تر تسهیلات بانکی
• پیش‌بینی فرآیند ساده خروج از فرابورس

نحوه انجام معامله در بازار فرابورس:

سرمایه‌گذاران حقیقی یا حقوقی برای انجام معاملات سهام یا سایر اوراق بهادار پذیرفته‌ شده در فرابورس باید از طریق یکی از کارگزاران فرابورس اقدام کنند. شرکت‌های کارگزاری فرابورس مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار را داشته و عضو کانون کارگزاران هستند، لذا سرمایه‌گذاران می‌توانند از بین آن‌ها یکی را که همگی حکم واحد داشته و با توجه به معیارهایی چون توانایی انجام به‌ موقع سفارشات و به بهترین قیمت در کنار خدمات چون آموزش ساختار جدید فرابورس ایران و تحلیل، انتخاب و درخواست‌های خود را برای انجام معاملات به آن‌ها ارائه کنند.

نکته! کارگزاران به‌ عنوان واسط بین خریدار و فروشنده عمل می کنند و تمام خرید و فروش‌ سهام و اوراق بهادار در فرابورس از سوی آن‌ ها انجام می شود.

نکته! در هر دو بازار بورس و فرابورس کارگزاران بر اساس کدی که به آن‌ها تعلق می‌گیرد، وارد معامله می‌شوند.

ساختار فرابورس:

ساختار جدید فرابورس ایران از چهار بازار تشکیل شده است که عبارتند از: بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم.

• در بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرش شده و مورد معامله قرار می‌گیرند. نوسان قیمت در این بازار ۵ درصد بدون حجم مبنا است. آخرین سرمایه ثبت شده شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار، حداقل ۱۰ میلیارد ریال بوده و یک سال از زمان بهره‌برداری آن‌ها گذشته و زیان انباشته ندارند.
• بازار دوم فرابورس صرفاً شامل سهام شرکت‌های سهامی عام است. سهام شرکت‌های زیان‌ ده، تازه‌ تأسیس و آنهایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته می‌شود. آخرین سرمایه ثبت شده شرکت‌های بازار دوم، حداقل یک میلیارد ریال است.
• بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکت‌های این بازار فرایند پذیرش را طی نمی‌کنند و به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۳- شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس، لغو پذیرش می‌شوند. مقررات ارائه اطلاعات در بازار پایه، به مراتب آسان‌تر از بازار اول و دوم است و طبعاً ریسک بیشتری نیز در این بازار وجود دارد.

طبق قوانین جدید، شرکت‌های این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دسته‌بندی شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آن‌ها، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.

بورس چیست؟

بازار سرمایه دو بخش اصلی وجود دارد بازار سهام و بازار بدهی. بازار سهام که عموم مردم آن را معادل بورس می‌دانند محلی است که شرکت‌های مختلف سهام خود را در آن عرضه می‌کنند. این سهام پس از عرضه اولیه، در بازار ثانویه توسط معامله‌گران بورس معامله می‌شود. سرمایه‌گذاران بر اساس ارزشگذاری اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌ها در بورس می‌کنند. اما بازار بدهی بخشی است که در آن اوراق قرضه مورد معامله قرار می‌گیرند. در واقع این بازار به نوعی مکمل بانک برای تامین مالی است. در این بازار نیازمندان به تامین مالی، شامل شرکت‌های بخش خصوصی، شهرداری‌ها و دولت اقدام به عرضه اوراق می‌کنند. این اوراق عموما دارای سود مشخصی بوده و نسبت به سهام ریسک پایین‌تری دارند. پشتوانه اوراق منتشرشده می‌تواند متفاوت باشد و بر مبنای آن سرمایه‌گذاران مختلف اقدام به خرید اوراق مزبور می‌کنند. شرکت‌ها یا دولت با فروش اوراق و پرداخت سود به ازای آنها تامین مالی می‌کند. بر خلاف بانک‌ها، به جای آنکه ناشر اوراق تامین مالی را از یک منبع (بانک) انجام دهد این عمل با جمع‌آوری سرمایه جمع کثیری از افراد (خریداران اوراق) انجام می‌شود. با توجه به آنکه سابقه بورس سهام در کشورمان بسیار بیشتر از بازار بدهی است، عموما در پاسخ به سوال بورس چیست ، ذهن‌ها به سمت بازار سهام معطوف می‌شود.

تفاوت بین فرابورس و بورس:

۱ – براساس دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران، فرابورس دارای پنج بازار (اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی و پایه) است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد.

۲ – بازار فرابورس هیچ مکان فیزیکی متمرکز و خاصی ندارد که داد و ستدکنندگان یا متخصصین همچون بورس های کلاسیک گرد هم آیند.

۳ – بر اساس بند ب ماده ۱ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت است که دارندگان آن همواره آماده عرضه و فروش آن سهام می‌باشند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.

۴ – قوانين استاندارد اقلام مورد مبادله در بازار فرابورس انعطاف پذير می باشند و قوانين معمولاً ناشی از توافق طرفين مي باشد.

۵ – در بازارهاي فرابورسی با توجه به اينكه شرايط معاملات با نظر طرفين تعيين مي گردد مزايايي از قبيل شفافيت قيمت ها و كاهش ريسک وجود ندارد.

۶ – حد نوسان مجاز روزانه بازار فرابورس یک درصد بیشتر از بورس تهران است. یعنی حد نوسان روزانه مجاز برای شرکت‌های بازار بورس، ۴ درصد و برای شرکت‌های بازار فرابورس ۵ درصد است.

۷ – ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.

سرمایه‌گذاری در بورس یا فرابورس؟

شرکت‌هایی که شرایط شان برای پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار دشوار است می‌توانند به سهولت در بازار فرابورس وارد شوند. این در حالی است که بر اساس مقررات، کلیه مزایای موجود برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، برای اوراق بهادار و سهام شرکت‌های پذیرفته‌ شده در فرابورس نیز تعریف شده‌اند و این دو بازار در عمل فرق چندانی با هم ندارند.