جریمه در بازار آتی

قرارداد آتی نقره

وجود زمینه‌های کاری مختلف برای سرمایه‌گذاری، شرایط را برای سرمایه‌گذاران به‌گونه‌ای فراهم می‌کند که ریسک ناشی از نوسانات قیمت برای آن‌ها، به کمترین مقدار خود برسد. از جمله این زمینه‌های فعال موجود در بازار سرمایه‌گذاری مشتقه بورس کالا می‌توان به معاملات قرارداد آتی نقره اشاره کرد؛ جایی که سرمایه‌گذاران با کسب اطلاعات تخصصی در این زمینه و همچنین دریافت کد معاملاتی آتی، اقدام به انجام این معاملات می‌کنند. در ادامه با ما همراه باشید تا جزئیات قرارداد آتی نقره را به طور کامل خدمت شما عزیزان شرح دهیم.

دو طرفه بودن قرارداد آتی به چه معناست؟

در واقع در معاملاتی که به صورت قرارداد آتی انجام می‌شوند، خریدار متعهد می‌شود که در سررسید توافق شده، مبلغ مشخصی را به خریدار پرداخت کند و در مقابل فروشنده نیز متعهد می‌شود که در همان سررسید نسبت به تحویل کالا به خریدار اقدام کند. به منظور تعریف قراردادهای آتی از عبارتی به نام دو طرفه بودن قراردارد استفاده می‌شود. بر این اساس امکان سود یا ضرر به صورت یکسان برای معامله‌گر وجود دارد و به همین دلیل نیاز به اطلاعات کامل و جامع به منظور انجام معاملات پر‌بازده احساس می‌شود.

توجه داشته باشید که در قرارداد آتی، امکان خرید کالا بدون پرداخت وجه برای خریدار مهیا می شود؛ همچنین در مقابل فروشنده نیز می تواند کالای خود را به فروش برساند و اما در سررسید مقرر شده آن را به خریدار تحویل دهد. حال سوال اینجاست که چه تضمینی برای عمل به تعهد خریدار و فروشنده وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اتاق پایاپای بورس مبلغی را بابت تضمین از طرفین معامله دریافت می کند وهمین وجه خود ضمانت تعهد طرفین خواهد بود.

نحوه سوددهی قرارداد آتی نقره

همان‌طور که می‌دانید فلز نقره یکی از فلزات ارزشمند و البته سودآور در بازارهای مالی تمام دنیاست. در واقع معامله‌گر به وسیله خرید و فروش نقره در بازارهای مشتقه می‌تواند سرمایه خود را چندین برابر کند. البته این کار دارای ریسک فراوان بوده و به همان اندازه که امکان سودآوری وجود دارد، امکان زیان نیز وجود خواهد داشت و به همین دلیل قطعا نیاز به کسب دانش و مهارت کافی در زمینه قرارداد آتی نقره وجود دارد. حال به سراغ انواع فرصت‌های کسب سود در این قرارداد می‌پردازیم.

• یکی از فرصت‌های موجود در قرارداد آتیه نقره به منظور کسب سود، خرید و فروش قرارداد آتی خواهد بود. بر‌ این‌ اساس معامله‌گر می تواند با آنالیز شرایط نرخ جهانی نقره، اقدام به معامله قرارداد آتی تا پیش از سررسید تعیین شده، کند. این نوع معامله به معنا نوسان‌گیری از تغییرات قیمت قراردادهای آتی خواهد بود.
• از دیگر فرصت‌های کسب سود از قرارداد آتی نقره، می توان به خرید و فروش نقره اشاره کرد که این معاملات نیز باید بر حسب دانش کافی و نیز سنجش نرخ ارز و نقره انجام گیرد.

نکات مهم در زمینه قرارداد آتی نقره

در قراردادهای آتی نقره به نکات زیر توجه فرمایید:

• کسب سود در این بازار مشمول هیچگونه مالیاتی نمی‌شود اما خریدار در هر زمانی که کالا را دریافت کند جریمه در بازار آتی ملزم به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود.
• برای ورود به قرارداد آتی لازم است که در ابتدا معامله‌گر در نظام مالیات ثبت‌نام کرده و گواهی مربوطه را در این راستا دریافت کرده باشد. به منظور ورود به این روند باید معامله‌گر به همراه تمامی مدارک شناسایی خود به یکی از شعب کارگزاری اقتصاد بیدار مراجعه نماید و مراتب قانونی را بگذراند.

مشخصات قراردادهای آتی نقره

در قراردادهای آتی نقره به منظور صحت قرارداد و پیشگیری از وقوع هرگونه ابهام، یک سری شرایط و مشخصات به صورت کامل شرح داده می‌شود. این مشخصات عبارتند از:

• دارایی پایه: قرارداد پذیرش شده توسط معامله‌گر، قرارداد آتی نقره بوده و به همین دلیل دارایی پایه نیز نقره خواهد بود.
• اندازه قرارداد: سهم مورد پذیرش در قرارداد آتی نقره، 100 گرم نقره عنوان می‌شود.
• استاندارد کالای تحویلی: براساس قراردادی که بسته می‌شود، نقره تحویلی به خریدار به صورت ساچمه بوده جریمه در بازار آتی و همچنین حداقل درجه خلوص آن نیز 999 خواهد بود.
• ماه قرارداد: این مشخصه را سازمان بورس و اوراق بهادار مشخص می‌کند.
• دامنه نوسان روزانه: نوسان روزانه بین محدوده 5- تا 5+ قرار می‌گیرد.
• محل تحویل کالا: کالای معامله شده در قراردادهای آتی، در انبارهای تحت نظارت سازمان بورس تحویل داده می‌شود.
• دوره تحویل: این دوره در اطلاعیه تحویل به خریدار ابلاغ می شود.
• کمترین تغییر قیمت سفارش: این مقدار برای هر واحد سرمایه‌گذاری به میزان 10 تومان و برای هر قرارداد به ارزش 1000 تومان خواهد بود.
• وجه تضمین اولیه: معامله‌گر به منظور تضمین تعهد خود، وجه مشخصی را در قالب وجه تضمین به اتاق پایاپای بورس پرداخت می‌کند. این مقدار پرداختی ثابت نبوده و براساس یک سری فرمول‌های محاسباتی سازمان بورس و اوراق بهادار مشخص شده و به معامله‌گر اطلاع داده می شود.
• حداقل وجه تضمین: حداقل وجه تضمین که معامله‌گر ملزم به پرداخت آن خواهد بود، 70 درصد عنوان شده است.
• بیشترین حجم هر سفارش: حجم هر سفارش نهایتا تا 25 قرارداد قابل پذیرش است.
• ساعت معامله: ساعت معاملات در قرارداد آتی نقره در بازه زمانی 10 صبح تا 3 بعدازظهر انجام می‌شود که این بازه زمانی در آخرین روز معاملاتی به 10 صبح تا 1 بعدازظهر کاهش می‌یابد. فراموش نکنید که معامله در این بازار تنها در روزهای کاری انجام خواهد شد.
• نماد خرید و فروش کالا: نماد نقره در قرارداد آتی SILMMYY است که به اختصار به صورت SIL نشان داده می‌شود. همچنین ماه و سال انجام قرارداد به ترتیب با MM و YY مشخص خواهد شد.
• مهلت ارائه گواهی آمادگی تحویل: معامله‌گر تنها به مدت زمان 15 دقیقه پس از اتمام جلسه معاملاتی مهلت دارد تا گواهی آمادگی تحویل کالا را ارائه دهد. توجه داشته باشید که ملاک اتمام جلسه معاملاتی، روز آخر معامله است.

برخی از تفاوت های قرارداد آتی نقره با سایر قرارداد های آتی

1. یکی از عمده‌ترین تفاوت‌های قرارداد آتی نقره با قراردادهای آتی دیگر (شامل کالاهای زیره، زعفران و . )، تحویل فیزیکی کالا است. در واقع در بانک‌هایی که به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده‌اند، تحویل فیزیکی کالا به معامله‌گر انجام می‌شود.
2. از دیگر تفاوت‌های قرارداد آتی نقره با سایر قراردادها، می‌توان به تفاوت در ساعات معاملات اشاره کرد که البته این تفاوت تنها به روز آخر معامله برمی‌گردد. از آنجایی که در در روز آخر معاملات بازار آتی نقره، تحویل کالا صورت می‌گیرد لذا ساعت کاری در این روز از ساعت 10 صبح تا 1 بعد از ظهر خواهد بود، در حالی که در بازار آتی سایر کالاها هیچ تفاوتی در ساعت کاری معامله پیدا نمی‌شود.
3. قراردادی که در بازار آتی نقره منعقد می‌شود، شامل مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود که معامله‌گر موظف به پرداخت آن است اما سایر کالاها شامل این مالیات نمی‌شوند.
4. قیمت تسویه‌ای که در آخرین روز معاملاتی بازار آتی نقره تعیین می‌شود، بر حسب میانگین نوسان‌گیری معاملات پایانی خواهد بود در صورتی که این مقدار در بازار آتی نقره بر حسب نرخ جهانی نقره تعیین خواهد شد.
5. مقدار جریمه‌ای که برای معامله‌گر قرارداد آتی نقره در نظر گرفته شده، به میزان یک دهم از مبلغ کل قرارداد خواهد بود اما همین مقدار جریمه در قرارداد آتی کالاهای کشاورزی به میزان یک درصد از مبلغ کل قرارداد است که این مقدار تقریبا یک دهم مقدار جریمه در قرارداد آتی نقره است.

جمع‌بندی

ورود نقره به عنوان یک کالا مطمئن و ارزشمند در معاملات بازار بورس، تحول تازه‌ای را در میان بازارهای مشتقه ایجاد کرد که این بازار تحت عنوان قرارداد آتی نقره توانسته است دارایی امنی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند.

و در پایان پیشنهاد ما برای سرمایه‌گذاران حاضر در بازار آتی این است که با دانش و مهارت کافی به معامله در این بازار بپردازند چرا که با وجود اهرم مالی در این قرارداد، هرگونه بی‌دانشی احتمال زیان را چندین برابر می‌کند. امید است که در این مقاله توانسته باشیم اطلاعات لازم را در زمینه قرارداد آتی نقره در اختیار شما عزیزان قرار داده باشیم.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی، قراردادی است که بر اساس آن فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود همان کالا با همان جریمه در بازار آتی مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود عمل کنند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی باید این وجه تضمین اولیه را تعدیل کنند.

به گزارش «کالاخبر»؛ به زبان ساده، قرارداد آتی یعنی الان ما اقدام به خرید کالایی می کنیم اما تصمیم نداریم که همین الان کالا را تحویل بگیریم و می خواهیم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را بپردازیم.

همان طور که در تعریف فوق نیز اشاره شد قراردادهای قابل معامله در بورس باید از استاندارد و مشخصات معینی برخوردار باشند. از این رو هر دارایی که به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی در بورس کالای ایران انتخاب می ‌ شود باید شرایط خاصی را داشته و استانداردهای لازم را دارا باشد. از این رو برای راه اندازی قرارداد آتی بر روی هر کالاباید آن کالا در هیأت پذیرش بورس کالای ایران مورد بررسی و پذیرش قرار گیرد.

جالب است بدانید که قرارداد آتی قراردادی دو طرفه است و می توانیم بدون در اختیار داشتن کالا همین الان کالا با مشخصات معین را بفروشیم و در آینده ( پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای افرادی مثل کشاورزان و تولید کنندگان موادغذاییکه قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مفید است. به این ترتیب، کشاورز می خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان باشد و کارخانه هم برای برنامه ریزی و بودجه بندی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند؛ در نتیجه، می تواند از قرارداد آتی آن کالا برای رسیدن به اهداف خود استفاده کند.

بر همین اساس، معاملات آتی کالا در جهان طرفداران زیادی دارد چرا که این بازار منافع خریدار و فروشنده کالا را تامین کرده و فرصت کسب سود را برای نوسان گیران نیز فراهم می‌کند.

در واقع فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۱- خریداران کالا : کسانی که به کالایی (مثلا سکه) در آینده نیاز دارند، امروز در بازار آتی با قیمت معین پیش خرید می‌کنند.

۲- فروشندگان کالا : کسانی که قصد دارند در آینده کالا (سکه های) خود را بفروش برسانند، امروز می‌توانند به قیمت معین برای ماه دلخواه در آینده پیش فروش کنند.

۳- نوسان گیرها: کسانی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا (سکه) را ندارند، بلکه میخواهند با پیش بینی درست روند قیمت کالا (سکه ) سود سرشاری بدست آورند.

بازار آتی به رونق اقتصاد کمک زیادی می‌کند زیرا هم تولید کننده و مصرف کننده می‌توانند ریسک خود را کاهش دهند و هم کسانی که مایلند با ریسک بالاتر سودهای کلان کسب کنند می‌توانند با معاملات قانونی و مطمئن به هدف خود برسند.

استقبال شدید از این بازار به دلیل ویژگی ها و منافع بسیار زیادی است که می‌تواند سود کلانی را نصیب فعالان خود کند. از این منافع می توان به معافیت مالیاتی، تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است، امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی، واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری و …….. اشاره کرد.

آنچه باید در مورد معاملات آتی سکه بدانید؟

در نظر داشته باشید زمانی که در بازار آتی حضور پیدا می‌کنید دیگر سکه‌ای خرید و فروش نمی‌کنید، بلکه یک قرارداد را معامله می‌کنید که شامل ۱۰ عدد سکه می باشد .
همچنین شما سکه‌ای دریافت یا ارائه نمی‌کنید مگر اینکه در زمان مشخصی که در قرارداد ذکر شده است سکه را تحویل بگیرید یا تحویل دهید.

ضمن اینکه، در بازار آتی شما می‌توانید نسبت به محدودیت های موقعیت های باز موجود در بازار ، به تعداد موقعیت های باز خود بیافزایید یا موقعیت های خود را ببندید و از بازار خارج شوید .
افراد حاضر در این بازار می‌توانند در زمانی که پیش بینی می کنند که قیمت ها افزایشی است قراردادهای بیشتری خریداری کنند و در زمانی که می‌دانند قیمت ها کاهش می یابد از مزیت بازار آتی که فروش دارایی بدون داشتن آن دارایی می باشد استفاده کنند ، به عبارتی قراردادهای آتی سکه را بفروشند.
نکته دیگر در خصوص این قراردادها این است که در بازار آتی قراردادها با سررسیدهای مختلفی معامله می شوند و به طور معمول در هر برهه از زمان ۴ قرارداد با تحویل زمان‌بندی‌های مختلف وجود دارد که معامله‌گران می‌توانند با تشخیص اینکه کدام قرارداد را در چه زمانی بخرند و کدام قرارداد را در چه زمانی بفروشند معاملات خود را انجام دهند و یا حتی از تخفیف بین سررسیدها برخوردار شوند .

فرض کنید شما یک قرارداد سکه تحویل تیرماه خریداری می کنید؛ این به آن معنی است که شما می‌توانید با این قرارداد در بازار آتی حضور داشته باشید. شما می توانید تا چند روز مانده به پایان سررسید قرارداد هر ماه معامله کنید، به عنوان مثال می توانید تا ۲۴ تیر ۹۵ قرارداد آتی سکه تحویل تیر را معامله کنید، پس از این تاریخ اگر شما قرارداد باز در سررسید تیرماه داشته باشید وارد دوره تحویل می شوید و تا ۲۶ تیر فرصت تعیین تکلیف قرارداد خود را دارید ، بدین صورت که شما باید درصورت داشتن موقعیت خرید ، سکه را خریداری کرده و در صورت داشتن موقعیت فروش سکه را تحویل بدهید در غیر این صورت مشمول جریمه خواهید شد.

جرایم در هنگام تحویل

جریمه عدم ارائه گواهی آمادگی تحویل از طرف دارندگان موقعیت تعهدی باز خرید و فروش به میزان یک درصد ارزش کل قرارداد بر اساس قیمت تسویه همان روز معاملاتی قرارداد آتی می باشد.
جریمه عدم ارائه رسید انبار از طرف مشتریان فروشنده یک درصد ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی است که به نفع خریدار کسر می گردد. همچنین در صورتی که قیمت بازار نقدی دارایی پایه از قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی بیشتر باشد تفاوت این دو نرخ به نفع مشتری خریدار از فروشنده اخذ می گردد.
جریمه عدم واریز وجه ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی از طرف مشتریان خریدار، یک درصد ارزش قرارداد می باشد که به نفع فروشنده از حساب مشتری خریدار کسر می گردد و چنانچه قیمت بازار نقدی دارایی پایه از قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی کمتر باشد تفاوت این دو نرخ به نفع مشتری فروشنده از خریدار اخذ می گردد.
در تمامی موارد فوق کارمزد تسویه و تحویل هر دو سر معامله به نفع بورس از مشتری نکول کننده دریافت خواهد شد.

نگاهی به تاریخچه معاملات آتی در بورس

پیدایش قرارداد آتی به سال ۱۸۴۸ میلادی برمی‌گردد که کشاورزان برای فروش گندم تولیدی خود نیاز به بازاری داشتند که بتواند گندم را با پول نقد معامله نمایند.

معاملات آتی ( Future Contract )، معامله‌ای است که در آن فروشنده موافقت می‌کند تا محصول خود را با قیمتی توافقی و معین‌شده، در تاریخی معین، به خریدار بفروشد و تحویل نمایند.

این قرارداد، نوعی تعهد برای مبادله کالا و وجه نقد در آینده است که برای هر دو طرف بسیار سودمند است زیرا فروشنده می‌داند که پول نقد خود را دریافت خواهد کرد و خریدار نیز از قیمت کالایی که قرار است در آینده به او تحویل داده شود مطلع است.

به مرور زمان انجام این گونه معاملات رواج پیدا کرد و اگر خریداران احساس می‌کردند که به گندم نیازی ندارند، قرارداد آتی را به شخصی که به آن گندم نیاز داشت، می‌فروختند. همچنین فروشندگان نیز این امکان را داشتند که مسئولیت تحویل گندم را به فرد دیگری واگذار کنند.

در گذشته، تعیین مبلغ قراردادهای آتی، کاملاً توافقی و وابسته به میزان عرضه و تقاضای گندم در بازار بود. مثلاً اگر شرایط آب‌وهوایی، بد و عرضه گندم، نسبت به تقاضای آن کمتر بود ؛ فروشندگان مایل بودند گندم خود را با قیمت بیشتری به‌ فروش برسانند یا آن را برای خود نگه دارند ولی اگر میزان عرضه گندم نسبت به تقاضای آن بیشتر بود، قراردادهای آتی نیز از ارزش کمتری برخوردار می‌شدند.

به تدریج این نوع سرمایه‌گذاری به یک سرمایه‌گذاری پرسود تبدیل شد و انجام معاملات بسیار زیاد در قراردادهای آتی، باعث شد محصولات و کالاهای دیگر نیز، وارد بازار آتی شوند و به ‌این ترتیب، قانون و نظم خاصی بر روی روند معاملات حاکم شد.

به دنبال تمام این اتفاقات بورس CBOT نیز در سال ۱۸۴۸ میلادی در شیکاگو تشکیل شد و محلی برای انجام معاملات آتی تعیین گردید تا کالاهای معینی در آن محل، مورد معامله قرار گیرند.

قرارداد آتی در بورس ایران:

در ایران نیز اولین معامله قرارداد آتی سکه بهار آزادی، در سال ۸۷ آغاز شد و از آن زمان به ‌بعد، قراردادهای آتی روی دارایی‌های پایه‌ای (کالا یا دارایی مورد نظری که قرارداد آتی بر روی آن منتشر می‌شود) مثل سکه طلا، شمش طلا، زیره سبز، کنجاله سویا، مفتول مس، کاتد مس و… انجام می‌شود.

انواع قراردادهای آتی:

قراردادهای آتی به دو دسته

1.قرارداد آتی کالا

2. قرارداد آتی مالی

دارایی پایه قراردادهای آتی کالا؛ فلزات، مواد نفتی و محصولات کشاورزی‌ و دارایی پایه قراردادهای آتی مالی؛ سهام، ارز و اوراق قرضه است.

ویژگی‌های قراردادهای آتی:

1. استاندارد بودن مشخصات قرارداد و تعیین آن توسط سازمان بورس:

این قراردادها، دارای قوانین و استانداردهای مشخصی‌اند که توسط سازمان بورس تعیین شده و همچنین روی اجرای آن نظارت صورت می‌گیرد.

2. شفافیت قیمت معاملات:

به دلیل اینکه معاملات توسط سامانه الکترونیکی و طبق اصول انجام می‌شود، احتمال رانت و… کاهش یافته و تنها اولویت موجود در معاملات، بر اساس قیمت پیشنهادی و زمان ثبت سفارش است.

3. وجود وجه تضمین و کاهش ریسک به واسطه آن:

به منظور جلوگیری از ضایع شدن حقوق طرفین معامله و انجام اصولی قرارداد، مبلغی به عنوان وجه تضمین، به اتاق پایاپای پرداخت می‌شود.

4. نقدشوندگی بالای قراردادهای آتی و امکان فروش و انتقال سریع قرارداد:

این امکان وجود دارد که دارنده اسناد قرارداد آتی بدون داشتن کالای مورد نظر، اسناد قرارداد را بفروشد و قرارداد را به شخص دیگری منتقل نماید.

5. انعطاف‌پذیری کم، به علت تعیین شدن تمام استانداردها توسط سازمان بورس:

چون اصول و قوانین قراردادهای آتی توسط سازمان بورس تعیین می‌گردد لذا معامله‌گران بایستی خود را با این اصول تطبیق دهند.

6. هزینه بسیار کم معاملات آتی نسبت معاملات نقدی:

انجام این نوع معاملات هزینه کمتری دارد. همچنین هزینه نگهداری، استهلاک، تعمیرات و… نیز در قراردادهای آتی کاهش می‌یابد.

7. امکان استفاده از اهرم مالی در قراردادهای آتی:

اهرم مالی به‌گونه‌ای، یک ضریب افزایشی‌ست که سرمایه‌گذار می‌تواند با مبلغی اندک، چندین برابر مبلغ سرمایه‌گذاری‌اش سود یا زیان کند. لذا همانطور که می‌تواند سودآور باشد، ریسک زیان را نیز افزایش می‌دهد.

جریمه سهامداران متخلف در بورس کلید خورد

به گزارش الفباخبربه نقل از تسنیم، مدیریت نظارت بازار بورس اوراق بهادار تهران در راستای نظارت بر معاملات شفاف و منصفانه در بازار سرمایه، با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد: پیرو ابلاغیه 30 شهریور 99 معاونت بازار به مدیران عامل کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران و در راستای اجرای تبصره ماده 12دستورالعمل اجرایی معاملات برخط، مدیریت نظارت بر بازار با توجه به اهمیت برخی اقدامات معامله‌گران اقدام به مسدود نمودن چهار ایستگاه معاملاتی و 18 مورد دسترسی برخط سهامداران در تاریخ 2 آذر 99 نموده که این تعداد شامل ارسال سفارش کم حجم با دفعات بالا بوده و در برخی موارد نیز به کارگزاران مربوط تذکر داده شده است.

بیشتر بخوانید:

شایان ذکر است در ماده 12 دستورالعمل اجرایی معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران که به منظور اجرای سفارش‌های خرید و یا فروشی که به‌صورت برخط (Online) به سامانه معاملاتی ارسال می‌شود، در تاریخ 3/7/1389 شامل 19 ماده و 9 تبصره و یک پیوست به تصویب هیئت‌مدیرة سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده آمده است:

ماده 12: سفارش‌هایی که محدودیت‌های موضوع ماده 10 این دستورالعمل در مورد آنها رعایت نشده است نباید توسط زیرساخت دسترسی برخط بازار پذیرفته و به سامانه معاملاتی ارسال شود. در این خصوص ضروری است سوابق این موضوع بصورت الکترونیکی ثبت و نگهداری شده و بلافاصله پیغامی مبنی بر عدم پذیرش سفارش برای مشتری ارسال گردد.

تبصره: رعایت این ماده در خصوص سفارش‌هایی که به دلیل محدودیت‌های وضع شده توسط عضو پذیرفته نمی‌شوند نیز ضروری است.

قراردادهای آتی چیست و چه مشخصات و ویژگی‌هایی دارد؟

قرارداد یعنی بستن یک پیمان بین دو فرد یا دو سازمان، که بر اساس آن متعهد می‌شوند کارهایی را انجام بدهند (یا ندهند). در هر قراردادی، راه‌هایی تعبیه شده برای این که زمان اجرای کار، شیوه اجرا و همچنین راه‌های برون‌رفت از پیمان ممکن باشند. در نوع خاصی از قرارداد یعنی قرارداد اتی، که بیشتر در حوزه مالی و اقتصادی بسته می‌شود، معامله نوشته شده و در آینده اجرا می‌شود، نه بلافاصله بعد از اجرایی شدن متن خود قرارداد. در این مطلب این نوع قرارداد را با هم بررسی می ‎ کنیم. قراردادی که نسبت به دیگر مدل‌ها، سن کمتری دارد و حدود پنجاه سال است که وارد بازارهای مالی شده، اما همه قابلیت ‎ های مختلف مثل خرید و فروش یا مبادله را در اختیار طرفین می‌گذارد. اگر در بازارهای مالی فعال هستید، ارز دیجیتال می‌خرید و می ‎ فروشید و یا علاقه دارید وارد بورس شوید، دانستن درمورد این شکل قرارداد برایتان خیلی مفید خواهد بود.

می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره سرمایه گذاری در اپلیکیشن کارمنتو با مشاورین و متخصصان این حوزه در ارتباط باشید.

تعریف و انواع قرارداد آتی

همان‌طور که گفتیم، در معاملات اتی ( future contract ) خود مال رد و بدل نمی‌‍شود (حداقل بلافاصله) بلکه «اسناد» آن هستند که رد و بدل می‌شوند. این نوع قرارداد، نوعی از ابزارهای مشتقه نیز محسوب می ‎ شود. ابزار مشتقه یعنی فرایند یا وسیله ‎ ای که به خودی خود ارزش ندارد و به وسیله یک کالا یا فرایند دیگر ارزشمند می‌شود. مثلا اوراق بهاداری که در بورس‌ها (در همه کشورها) معامله می ‎ شوند، به تنهایی هیچ ارزشی ندارند و وقتی برای خرید و فروش سهام یک شرکت استفاده شوند ارزش پیدا می ‎ کنند. در متن هر قرارداد اتی هم، خود دارایی ‎ ها (از هر جنسی که باشند) بین افراد یا سازمان‌ها معامله نمی ‎ شوند، بلکه اسنادی بالقوه بی‌ارزش تبادل می ‎ شوند که در آینده (آتی) ارزشمند خواهند بود. اسناد مورد نظر در قرارداد اتی قیمت، ارزش و میزان معامله را در زمان حال مشخص می‌کنند. مثلا شما به عنوان یک فروشنده سهام، تصمیم‌ می‌گیرید سهام خودتان را از یک شرکت نفت و گاز به دیگران بفروشید اما نه امروز. بنابراین در قراردادتان میزان ارزش سهام را مشخص و تعیین می‌کنید که همین ارزش را در شش ماه آینده از خریدار دریافت کنید. اما چند نوع قرارداد اتی داریم؟

1. قرارداد در مورد کالاهای فیزیکی: در این نوع قرارداد، کالاهای مورد مبادله فیزیکی هستند. مثلا طلا، فلزات ارزشمند، زعفران و حتی نفت. در کشور ما، قرارداد کالاهای فیزیکی از نوع اتی با معامله سکه تمام بهار ِ آزادی شروع شده و امروزه برای کالاهایی مثل زیره، پسته و زعفران هم انجام می‌شود.
2. قرارداد سهام و شاخص: برخلاف قرارداد کالاهای فیزیکی، موارد مورد معامله در این نوع ماهیت قابل لمس ندارند. سهام، ارز (دیجیتال و غیردیجیتال)، اوراق قرضه و. از جمله این موارد هستند که این روزها قرارداد اتی بیت‌کوین و اتریوم را زیاد می‌بینیم و می‌شنویم. در قرارداد سهام و شاخص بازیگران بزرگی مثل بورس رسمی کشورها، شرکت‌های نفت و گاز، خودروسازان و حتی سیاستمداران دخیل هستند و شاخص‌های بازار را جابجا می ‎ کنند.

بیشتر بخوانیم: آشنایی با سرمایه گذاری در بازار بورس جهانی

فواید و ویژگی‌های قرارداد آتی

حال که معنای قرارداد اتی و شیوه بستن آن را متوجه شدید، احتمالا این سوال برای شما پیش آمده که اصلا چرا باید فرد یا شرکتی قرارداد خودش را به شکل اتی ببندد؟ مگر نقد و آنی گرفتن پول چه مشکلی دارد؟ آیا بهتر نیست بدون تغییر قیمت دارایی‌ها، قیمتشان را فورا دریافت کنیم؟ در این بخش می ‎ خواهیم بعضی از ویژگی‌ها و فواید این شکل قرارداد را با هم بشناسیم:

• صراحت و استاندارد بودن مفاد: هر قراردادی که از نوع اتی نوشته شود، دارای استانداردها و چهارچوب‌هایی است که در متن به صورت دقیق نوشته می‌شوند و بعدا قابل تغییر نیستند. بر اساس این چهارچوب‌ها، هیچ‌کدام از طرفین نمی‌توانند مبلغ ارزش قرارداد را کمتر یا بیشتر کنند. شاید این موضوع باعث شود که سودِ قرارداد در یک محدوده مشخص باقی بماند، اما نوعی از اطمینان را هم به دو طرف می‌دهد که بر اساس آن، ارزش معامله پایین نخواهد آمد.
• قیمت دقیق و شفاف: در زیرساخت‌های بورس و ارز دیجیتال، قیمت همیشه مشخص است و نمی‌توان یک سهام یا ارز را به قیمت متفاوتی معامله کرد. سامانه‌های الکترونیکی بورس داخلی و خارجی و صرافی‌های آنلاین، هم به فروشنده و هم به خریدار یک قیمت مشخص و ثابت می ‎ دهند و همین موضوع رانت و دستکاری در مبادلات را کاهش می‌دهد.
• نقدشوندگی نسبتا بالا: در قراردادهای اتی، خود قرارداد می‌تواند نقد شود (بدون وجود اصل کالا یا سهام). این یعنی به عنوان دارنده قراداد، می‌توانید آن را بفروشید یا بخرید.
• کاهش ریسک: در قراردادهای اتی ارزش دارایی شما پایین نمی‌آید و راهکارهایی برای حفظ ارزش دیده شده است.
• هزینه پایین: در بازار اتی، شما به نسبت قرارداد نقدی هزینه کمتری خواهید پرداخت.

مشخصات اصلی قرارداد های آتی

در قراردادهای اتی مورد معامله با عنوان «دارایی پایه» شناخته می‌شوند و البته می ‎ تواند چیزهای مختلفی باشد: نفت، گندم و جو، گاز، مواد غذایی، سهام و ارز و. اما در چنین قراردادهایی باید موارد خاصی رعایت شوند تا تمام سودمندی‌هایی که در بالا گفتیم را بتوان به صورت کامل تضمین کرد. ویژگی‌های قراردادهایی از این نوع را بخوانید:

• اندازه قرارداد: این اندازه، یعنی حداقل میزانی که در آن می‌توان مورد معامله قرار داد. افراد یا سازمان ‎ هایی که بازار اتی را کنترل می‏ ‎ کنند، در تعیین این اندازه هم سهیم هستند و هر مورد معامله ‎ ای، باید مضرب صحیحی از اندازه حداقل قرارداد باشد. مثلا اگر اندازه قرارداد یک سکه طلا باشد، قراردادهای آتی با حجم 5 یا 10 سکه رد و بدل می‌شوند، یا اگر اندازه قرارداد یک صدم بیت‌کوین باشد، شما می‌توانید 10 قرارداد آتی به ارزش یک دهم بیت‌کوین تهیه کنید.
• تاریخ سررسید: در بورس، قرارداد اتی تعیین ‎ کننده دوره معاملاتی، ساعت و تاریخ سررسید نیز هست. مثلا در کالاهای خوراکی باارزش مثل زعفران و پسته، تاریخ سررسید از قبل مشخص می ‎ شود و باید طبق همان معامله شود. اما ارزهای دیجیتال می‌توانند به درخواست طرفین قرارداد در تاریخ‌های متفاوتی معامله شوند (که این تاریخ در قرارداد ثبت خواهد شد).
• وجه تضمین: اگر قصد ورود به بازار اتی را دارید، باید یک مبلغ را به عنوان حداقل تضمین بپردازید. این قراردادها ماهیتی تعهدی دارند و طرفین در واقع باید عهد ببندند که در موقع لازم، تعهد خودشان را اجرا خواهند کرد. وجه تضمین اولیه، به نوعی ضمانت اجرای تعهد شما در قرارداد خواهد بود.
• نوسان قیمت روزانه: در بازارهایی مثل بازار بورس ، یک حداقل و حداکثر برای قیمت سفارش مشخص می ‎ شود. اغلب جداقل این میزان صفر و حداکثر آن 50% است. اما ارزهای دیجیتال هنوز نوسان قیمت روزانه ندارند (حداقل به صورت دقیق و ثبت‌شده ندارند).
• حداکثر حجم سفارش : در هر قرارداد، حداکثر حجم سفارش مشخص می ‎ شود تا طرفین نتوانند بیشتر از آن به معامله ارزش وارد کنند.
• مهلت گواهی آمادگی تحویل : در هر قرارداد اتی، زمان و شرایط تحویل مال یا کالا باید مشخص شود و بدون این مورد، قرارداد ارزش ندارد. در قرارداد از نوع کالای فیزیکی این مهلت خیلی مهم است چون پای یک کالای خاص در میان است که درست در روز سررسید باید به دست گیرنده برسد.
• کارمزد و جریمه: کارمزدها تضمین‌کننده ایمنی یک معامله هستند و در هر قرارداد، مقداری به عنوان جریمه عدم اجرای تعهد طرفین مشخص می‏شود تا در صورت اجرا نشدن، پرداخت شود.

بیشتر بدانیم: نکات طلایی سرمایه گذاری در بورس

قرارداد آتی در مورد کالاهای فیزیکی

همان‌طور که گفتیم، کالاهای فیزیکی یکی از مواردی هستند که با قراردادهای اتی به صورت توافقی رد و بدل می ‎ شوند. زمان سررسید تحویل کالا، مکانیزم وجه تضمین و تعهدات دیگر از جمله مواردی هستند که در قرارداد کالای فیزیکی نوشته می ‎ شوند. در ایران بسیاری از کالاهای خوراکی ارزش بالایی دارند، و در تجارت و صادرات نقش بازی می‌کنند، کالاهایی مانند زعفران و پسته. هنگام مبادله کالای فیزیکی، استانداردهایی برای آن تعیین می ‎ شود (مثلا درمورد پسته حداکثر میزان پوکی، وزن و مغز از این استانداردها هستند) تا سرمایه‌گذاران مختلفی بتوانند وارد بازار خرید و فروش شوند. ویژگی ‎ های مثبت قراردادهای اتی کالای فیزیکی عبارت‌اند از:

• ایجاد زمینه برای عقد قرارداد مدت‌دار و در پی آن تجارت فعال با مشتریان خارجی
• ارزآوری به کشور در قالب خرید و فروش کالاهای ارزشمند ایرانی
• ایجاد قیمت منصفانه در قالب قرارداد، و ارتقا جایگاه کشورمان در بازار جهانی به عنوان یک بازیگر قیمت‌گذار
• از بین رفتن تدریجی نابرابری اطلاعاتی
• تقویت جایگاه تولیدکنندگان و کشاورزان در بازار
• معافیت مالیاتی و هزینه پایین معاملات

همچنین بخوانیم: همه چیز درباره افزایش سرمایه وحق تقدم سهام

قرارداد آتی سهام و شاخص

در بعضی از مدل‌های قرارداد، کالایی برای رد و بدل شدن در میان نیست. سهم، اوراق بهادار، ارز و ارز دیجیتال از جمله مهم‏ ‎ ترین و تاثیرگذارترین وجوه مورد مبادله در این نوع قرارداد هستند. بورس رسمی کشورها، صعنت فلزات و طلا، صنعت استخراج، نفت و سوخت‌های مختلف و خودرو از جمله بازیگران بسیار تاثیرگذار در این حوزه هستند. البته که گاهی کارمزدهای این نوع قرارداد، بعضی از افراد را از شرکت در آن‌ها پشیمان می ‎ کند. بهتر است پیش از وارد شدن به سهام و بازار ارز دیجیتال، خیلی خوب درموردشان تحقیق کنید و ریسک ‎ های این بازارها را بشناسید. مزایای قرارداد اتی سهام و شاخص عبارت‌اند از:

• مدیریت ریسک در پورتفورهای متنوع و تک ‎ سهم
• شناسایی سود از طریق پیش‏بینی نوسانات شاخص‏ ‎ ها
• امکان تحلیل رویکرد بازیگران و سرمایه‌گذاران نسبت به شاخص‌ها
• افزایش جریان اطلاعات مالی
• رونق بازار سرمایه در کشور
• کاهش ضرر به شکل خرید در زمان ضرر و فروش در هنگام سود

سخن پایانی

در این مطلب به قرارداد آتی و انواع آن اشاره کرده و ویژگی‌ها و مزایای آن را بیان کردیم. حال اگر در حوزه بورس و سرمایه گذاری به ابهام و یا سوالی برخوردید، بهتر است که با متخصصان و مشاوران آن در اپلیکیش و یا وب‌سایت کارمنتو در ارتباط باشید.