ظهور امام زمان
ظهور امام زمان نمایان شدن امام مهدی(عج) پس از غیبت کبرا و پیش از قیام برای برپایی عدل و داد است.
اعتقاد به ظهور منجی موعود و نجاتبخش در نزد اقوام و ملل مختلف با آیینها و فرهنگهای متفاوت، به صورتهای متنوعی مطرح شده است؛ اما همه در این نکته توافق دارند که نجاتبخشی خواهد آمد و آنان را از ستم و حاکمان زورگو رها خواهد کرد و جامعهای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد.
زمان دقیق ظهور امام زمان (عج) مشخص نیست؛ اما گفته شده که پس از فراگیرشدن ظلم در جهان خواهد بود. در روایات، نشانههایی برای ظهور ذکر شده، که به علائم ظهور مشهور است. در روایاتی محل ظهور، منطقه ذی طوی معرفی شده است.
امام زمان(عج) پس از ظهور، قیام خود را از مکه و کنار خانه کعبه آغاز میکند. آن حضرت در کنار کعبه پرچم خود را میافرازد و در بین رکن و مقام از یاران خود بیعت میگیرد.
فهرست
مفهومشناسی
ظهور به معنای آشکار شدن چیز پنهان است [۱] و ظهور امام زمان را نمایان شدن حضرت مهدی(عج) پس از غیبت کبرا برای برپایی عدل و داد تعریف کردهاند. [۲] بر اساس این معنا، ظهور با قیام متفاوت و در مرحلهای پیش از آن قرار دارد؛ البته در برخی روایات ظهور به معنای قیام نیز به کار رفته است؛ در این صورت قیام و ظهور به یک معنا و در یک زمان و مکان رخ میدهد. [۳] در برخی روایات از واژه بعث(برانگیختن) [۴] و امر [۵] برای اشاره به ظهور استفاده شده است.
کلمه ظهور بر مواردی چون آشکار شدن دولت حق [۶] ، آشکار شدن امر امامان معصوم، پیروزی امام زمان(عج) و حکومت آن حضرت [۷] نیز به کار رفته است. [۸]
پیشنیه باور به ظهور منجی
موعودباوری به معنای اعتقاد به یک منجی(نجاتبخش) است که در آخرالزمان برای نجات و رهایی انسانها و برقراری صلح و عدالت خواهد آمد. [۹] منجی موعود و نجاتبخش در نزد اقوام و ملل مختلف با آیینها و فرهنگهای متفاوت، به صورتهای متنوعی مطرح شده است؛ اما همه در این نکته توافق دارند که نجاتبخشی خواهد آمد و آنان را از ستم و حاکمان زورگو رها خواهد کرد و جامعهای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد. [۱۰] برای نمونه: هندوها انتظار دهمین اَوَتاره با نام کَلْکی یا کَلکین را دارند؛ [۱۱] زرتشتها در انتظار سوشیانت به سر میبرند؛ [۱۲] یهودیان مسیح (ماشیح) را نجات دهنده میدانند؛ [۱۳] مسیحیان، بازگشت عیسی را به عنوان منجی موعود منتظرند؛ [۱۴] بالاخره مسلمانان که قائل به ظهور حضرت مهدی(ع) هستند و یکی از القاب مشهور او را موعود میدانند. [۱۵]
جهان در آستانه ظهور
در روایات شیعه، جهان در آستانه ظهور دارای سه ویژگی عمده است:
- ظلم و ستم فراگیر و فتنهای که بر هر خانهای وارد میشود. [۱۶]
- وجود دشمنانی مانند سفیانی و نواصب و دیگرانی که در عراق و دیگر مناطق سرزمینهای اسلامی مشغول فعالیت علیه شیعه هستند و سپس سوریه را تصرف کرده و حکومت آنجا را میگیرند. [۱۷]
- جریان یاران و موالیان امام زمان که در سرزمینهای اسلامی در تلاشند تا یاد و نام امام زمان در عالم پراکنده شود. [۱۸]
نشانههای ظهور
نشانههای ظهور دو گونه است؛ حتمی [۱۹] و غیر حتمی(مشروط). [۲۰]
نشانه های حتمی
در روایات نشانههایی حتمی برای ظهور برشمرده شده است که عبارتند از:
-
: فردی که در روایات، سفیانی خوانده شده از شام به سوی مدینه لشکرکشی میکند. : سپاه سفیانی در منطقهای به نام بیداء در زمین فروخواهد رفت. : جبرئیل در آسمان ندایی سرمیدهد و همگان آن را خواهند شنید. : فردی از اهالی یمن قیام میکند و مردم را به سوی امام مهدی(ع) دعوت میکند. : فردی از نسل امام حسین(ع) در کنار کعبه در حال دعوت به سوی امام زمان کشته میشود. [۲۱]
نشانههای غیر حتمی(مشروط)
به جز نشانههایی که صراحتاً در روایات شیعه به حتمی بودن آنها اشاره شده است، بقیه نشانهها از امور موقوفه یا مشروط و غیر حتمی به شمار میروند. نشانههایی که بنا بر مشیت و اراده الهی ممکن است تغییر، تبدیل، تقدم یا تأخر داشته باشند؛ مثلاً اگر در حدیث به نزول بلایی(مشروط) اشاره شده باشد، ممکن است با توسل و استغفار مؤمنان و مسلمانان نزول آن به تأخبر بیافتد یا اصلاً چنین بلایی نازل نشود.
برخی از نشانههای غیر حتمی: خورشیدگرفتگی در نیمه ماه رمضان، برخلاف عادت، فرو رفتن بخش غربی مسجد دمشق، فرو رفتن یکی از روستاهای شام به نام خرشنا در زمین، ویرانی بصره، کشتن فردی که علیه سفیانی قیام کرده در پشت کوفه همراه هفتاد نفر از یارانش، بهاهتزاز درآمدن پرچمهای سیاه از جانب خراسان، ویرانی گسترده در شام و عراق، ندای غیرعادی از آسمان بر همه جهان به طوری که هرکسی در هر زبانی باشد آن ندا را به زبان خودش میشنود. [۲۲]
زمان و مکان ظهور
زمان دقیق ظهور حضرت مهدی(عج) معلوم نیست. روایات کسانی را که برای ظهور آن حضرت زمان تعیین میکنند، مذمت و لعن شده و دروغگو نامیدهاند. [۲۳]
اگر ظهور را به معنای قیام بدانیم در پارهای روایات به زمان آن به صورت مختصر اشاره شده است. [۲۴] این روایات قیام آن حضرت را پس از ناامیدی مردم [۲۵] و در آخرالزمان [۲۶] میدانند. و در آنها از قیام آن حضرت در سالهای فرد [۲۷] روز عاشورا [۲۸] نوروز [۲۹] از ایام سال، روز جمعه ظهور روند جدید [۳۰] و شنبه [۳۱] از ایام هفته و پس از نماز عشا [۳۲] از اوقات روز یاد شده است.
محل ظهور
برخی روایات ظهور (به معنای آشکار شدن) را کمی پیشتر از قیام حضرت مهدی(عج)، در منطقه ذی طوی، میدانند. [۳۳]
حوادث پس از ظهور
امام زمان(عج)، پس از ظهور، قیام خود را از مکه و کنار خانه کعبه آغاز میکند. آن حضرت در کنار کعبه پرچم خود را میافرازد و در بین رکن و مقام از یاران خود بیعت میگیرد. [۳۴] سپس با جملاتی مانند «انا بقیة الله فی ارضه، و خلیفته و حجته علیکم»، خود را معرفی میکند. [۳۵] آنگاه بیعت عمومی میگیرد و هنگامی که شمار یارانش به ۱۰،۰۰۰ تن رسید، حرکت خود را به سمت کوفه آغاز میکند. [۳۶]
سه معجزۀ ظهور امام زمان (عج) برای زندگان و اهل قبور
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا ، در سالیان اخیر دشمنان چهرۀ مخدوشی از دوران قیام و ظهور امام زمان (عج) به مخاطبان کنجکاو ارائه دادهاند؛ سوگوارانه در این سالیان اخیر به تبع کمکاری در حوزه محتوایی و تولیدات هنری در زمینۀ مباحث مهدویت کشور، مسیر برای ابراز عداوتِ گستردۀ دشمنان هموارتر از گذشته شده است تا جایی که حجم بالایی از تولیدات هالیوود در زمینه منجیهراسی و مهدیهراسی است. این در حالی است که آیات متعددی در قرآن و حجم بالایی از روایات معصومین علیهمالسلام به موضوع مهدویت به ویژه ثمرات و برکات عصر ظهور اختصاص دارد.
با توجه به این روایات، در مییابیم ثمراتی که برای عصر قیام امام زمان(عج) وجود دارد، با ثمرات دوران حکومت ایشان، یعنی پس از استقرار حق در عالم، تفاوت ماهوی فراوانی دارد؛ بر اساس آیات قرآن، آن وجود مقدسی که مجرا و مجری برنامۀ خداوند برای انتقام از ظالمان و کافران است، امام عصر (عج) است؛ همان کافرانی که مصداق بارزشان در عصر حاضر، محور غربی، عبری و عربی به سردمداری صهیونیست جهانی است. اتفاقاً بر اساس منابع دینیمان، همین افراد و گروهها که اکنون ریختن خون بیگناهان را بر خود مباح شمردند، دشمنان اصلیِ امام عصر (عج) هستند، لذا در مراحل مختلف، توسط تربیتیافتگان مکتب عترت، مستحق عذاب الهی میشوند و در نهایت توسط خود امام مهدی (عج) و لشکریان آسمانی ایشان تیر خلاص بر پیکر منحوسشان زده میشود تا دنیا برای همیشه از لوث وجود آنها پاک شود.
در این شرایط است که دنیا و ملتهای عالم، برای اولین بار خود را آزاد از حکومت ابلیس و زندان ستمگران و ساختارهای شیطانی آنها میبینند و در این شرایط حلاوت توحید و ولایت را در وجود خود و طبیعت احساس میکنند. به تعبیر امیرالمؤمنین علیهالسلام « إِذَا هَزَّ رَایَتَهُ أَضَاءَ لَهَا مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ» یعنی زمانی که پرچمش به اهتزاز در آید، از مشرق تا مغرب را تابان کند . اما در این بین، مؤمنان به لحاظ سختیهای فراوانی که متحمل شدند و به لحاظ ایمانشان به خداوند و نبوت پیامبر (ص) و التزام به ولایت عترت(ع)، بهرۀ بیشتری از نور امام میبرند، لذا امیرالمؤمنین علیهالسلام در ادامه فرمود «وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ فَلَا یَبْقَى مُؤْمِنٌ إِلَّا صَارَ قَلْبُهُ أَشَدَّ مِنْ زُبَرِ الْحَدِیدِ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَى قُوَّةَ أَرْبَعِینَ رَجُلًا» یعنی امام عصر (عج) دستش را بر سر بندگان گذارد و دل مؤمنان از برکت آن، مانند پاره آهن استوار شود و خداوند توانایى چهل مرد به وى دهد .
به فرمودۀ امیرالمؤمنین علیهالسلام کار به اینجا ختم نمیشود، بلکه حتی اموات در قبرشان از ثمرات ظهور امام عصر (عج) بهرهمند میشوند. از این جهت فرمود «وَ لَا یَبْقَى مَیِّتٌ إِلَّا دَخَلَتْ عَلَیْهِ تِلْکَ الْفَرْحَةُ [فِی قَلْبِهِ] وَ هُوَ فِی قَبْرِهِ وَ هُمْ یَتَزَاوَرُونَ فِی قُبُورِهِمْ وَ یَتَبَاشَرُونَ بِقِیَامِ الْقَائِمِ صلوات اللَّه علیه.» هر مؤمنى گر چه در گور باشد، شادان شود و به دیدار هم روند و مژده ظهور قائم صلوات اللَّه علیه را به یکدیگر دهند . (کمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص653)
ظهور یک قابلیت کاربردی جدید در اینستاگرام
گروه فناوری: اینستاگرام در ادامهی روند اضافه کردن قابلیتهای کاربردی، این بار قابلیت جدیدی را ارائه کرده که کاربران با استفاده از آن میتوانند پستهای خود را در پروفایل پین کنند. این پلتفرم متعلق به متا دیروز به طور رسمی اعلام کرد که کاربران میتوانند حداکثر سه پست یا ریلز را در بالاترین بخش پروفایل پین کرده و آن را در معرض دید سایر کاربران قرار دهند. این شرکت میگوید که قابلیت پین کردن پستها در پروفایل به تولیدکنندگان محتوا انعطافپذیری بیشتری ارائه میکند تا پستهای مد نظر خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.
پیشتر خبری منتشر شد مبنی بر اینکه اینستاگرام در حال آزمایش قابلیت پین کردن پستها در پروفایل کاربران است. اکنون اما این قابلیت به طور رسمی برای همهی کاربران اینستاگرام در حال انتشار است. کاربران برای پین کردن پستها، کافی است روی سه نقطهی بالای هر پست کلیک کرده و گزینهی «Pin to your profile» را انتخاب کنید. پس از انجام این کار، پستهای پین شده در پروفایل، همراه با آیکون سفید سنجاق به سایر کاربران نشان داده میشود.
«آدام موسری»، مدیر اینستاگرام با ظهور روند جدید انتشار ویدئویی درباره این ویژگی جدید گفت: «پروفایل شما فضای اختصاصی شماست، بنابراین ما به دنبال راههای بیشتری هستیم تا شما بتوانید راحتتر از قبل آن را کنترل و مدیریت کنید.» قابلیت پین کردن پستها در پروفایل برای کاربرانی که قصد دارند پستهای مورد علاقهی خود را بیشتر در معرض دید قرار دهند، بسیار مفید و کاربردی خواهد بود. این ویژگی همچنین برای تولیدکنندگان محتوا که روزانه پستهای زیادی را آپلود میکنند اما میخواهند برخی از پستهایشان بازدید بیشتری داشته باشد نیز بسیار سودمند خواهد بود.
هرچند کاربران از قبل میتوانستند استوریهای خود را در پروفایلشان پین کنند، اما قابلیت جدید، این پروسه را بسیار سریعتر و آسانتر کرده است. باید اشاره کنیم که قابلیت جدید اینستاگرام مشابهی قابلیت Pin to your profile توییتر و قابلیت Pinned videos تیکتاک است که پستهای پین شده در بالاترین نقطهی ممکن پروفایل به کاربران نشان داده میشوند. پلتفرم محبوب اینستاگرام در سال گذشته با افزودن قابلیتهای جدید و بسیار کاربردی به اپلیکیشن خود توانست بر ظهور روند جدید تعداد مخاطبین خود بیفزاید و امسال هم این شرکت قصد دارد تا روند خوب را با ارائهی قابلیتهای کاربرپسند بیشتری ادامه دهد.
در جدیدترین گزارش منتشر شده دربارهی قابلیتهای جدید اینستاگرام، به این موضوع اشاره شد که این پلتفرم حذف تب Recent از صفحهی جستوجوی هشتگها را آزمایش میکند. در حال حاضر اگر به صفحهی جستوجوی هشتگها مراجعه کنید، ممکن است تنها دو تب Top و Reel برای شما به نمایش دربیاید و تب Recent را نبینید. مدیران این شرکت اعلام کردند که این آزمایش در جهت ایجاد محتوای مرتبطتر در رابطه با یک هشتگ خاص در حال انجام است و منتظر هستند تا میزان رضایت و استقبال کاربران را در این رابطه ببینند. به گفتهی اینستاگرام، تب Top در قسمت جستوجوی هشتگها پستهای محبوب را به کاربران نشان میدهد. در حالی که تب Recent، محتواها را براساس زمان انتشارشان در اختیار کاربران قرار میداد.
همچنین منابع موثق خبر دادند که اینستاگرام قابلیت جدیدی به نام Templates را آزمایش میکند که در این قابلیت جدید تولیدکنندگان محتوا میتوانند با استفاده از قالبهای از پیش تعیین شده ویدیوهای ریلز بسازند. «الساندرو پالوزی» مهندس معکوس، چند ماه پیش دربارهی این قابلیت خبری را منتشر کرد. همچنین یکی از اینفلوئنسرهای اینستاگرام یعنی «جوزفین هیل» که تجربهی استفاده از این قابلیت را دارد، اطلاعاتی در این زمینه به ما داده است. با استفاده از این قابلیت، کاربران میتوانند ویدیوها و عکسهای خود را به قالبهای از پیش تعیین شدهی اینستاگرام اضافه کنند و حتی موسیقی دلخواه خود را روی آن قرار دهند.
در نهایت باید به قابلیت هشدار امبر (Amber Alerts) اشاره کنیم که ظاهراً قرار است در اختیار کاربران برخی کشورها قرار بگیرد. اینستاگرام قصد دارد تا هشدار آمبر را وارد فید اصلی خود کند. در حال حاضر قابلیت مذکور برای کاربران آمریکایی فعال شده و اینستاگرام اعلام کرده که طی دو هفته آینده کاربران ۲۵ کشور دیگر جهان نیز میتوانند از هشدار امبر استفاده کنند.
ظهور ائتلاف سیاسی ـ نظامی جدید از شانگهای؟
روسیه نگاهی واقع بینانه به وضعیت دارد و درک می کند که برخی از کشورهای آسیای مرکزی نگرش محتاطانه ای نسبت به عملیات نظامی ویژه در اوکراین دارند و از همه اقدامات مسکو حمایت نمی کنند. در این شرایط، روسیه به تبدیل سازمان همکاری شانگهای به یک ائتلاف نظامی ـ سیاسی سرعت نخواهد بخشید.
به گزارش خبرآنلاین، کلاب والدای روسیه در مقاله ای به قلم الکساندر ورونتسوف رئیس بخش شبهجزیره کره در مؤسسه مطالعات شرق و آکادمی علوم روسیه نوشت:
نزدیک شدن به اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) در سال جاری به دلایل واضح توجه بیشتری را به خود جلب کرده است، که مسلماً دو مورد از آنها بیشتر از بقیه اهمیت دارند.
اولاً، اقتدار و اهمیت سازمان همکاری شانگهای در امور جهانی بهطور پیوسته در حال افزایش است، به طوری که کشورهای بیشتر و بیشتری علاقهمند به کسب نوعی موقعیت در سازمان همکاری شانگهای هستند. دوم، وضعیت جهانی در سال جاری به شدت بدتر شده است. چالش های جهانی کاملاً جدیدی ظاهر شده است که رهبران سازمان همکاری شانگهای نمی توانند بی پاسخ بمانند.
بسیاری از سیاستمداران و دانشمندان علوم سیاسی در بخشهای مختلف جهان مشتاقند بدانند که واکنش چه خواهد بود و چه تأثیری بر چشمانداز تکامل سازمان همکاری شانگهای خواهد داشت. در بسیاری از کشورها کارشناسان نظرات خود را با نزدیک شدن به اجلاس ارائه می کنند و در مورد تصمیمات احتمالی اتخاذ شده و زمینه هایی که امکان تغییر عمده در سازمان همکاری شانگهای وجود دارد به گمانه زنی می پردازند.
دستور کار اجلاس آینده به اندازه کافی روشن است.
بیشتر بخوانید:
شرکت کنندگان در نشست سران کشورهای عضو شورای دولتی در سمرقند در تاریخ ۱۵ تا ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲، در مورد سند نهایی، اعلامیه سمرقند، یک توافق جامع که تمام فعالیت های سازمان همکاری شانگهای را پوشش می دهد، بحث و تصویب خواهند کرد.
شرکت کنندگان در این اجلاس قصد دارند وضعیت همکاری های چندجانبه و چشم انداز آن را برای آینده نزدیک بررسی کنند و اولویت ها و اقدامات عملی برای تشدید فعالیت های سازمان همکاری شانگهای در مرحله فعلی را تعیین کنند. آنها بر تقویت نقش سازمان همکاری شانگهای در امور جهانی در پرتو واقعیت های ژئوپلیتیک فعلی تمرکز خواهند کرد.
نگاه ویژه و قابل توجهی به گسترش مستمر سازمان همکاری شانگهای معطوف خواهد شد. آنها قصد دارند ایران را بپذیرند که تفاهم نامه هایی را در مورد تعهدات خود در رابطه با دریافت عضویت امضا خواهد کرد. آنها همچنین درخواست های مشارکت گفتگو از مصر، قطر و عربستان سعودی را بررسی خواهند کرد، روند الحاق بلاروس را به طور رسمی آغاز خواهند کرد و درخواست های مشارکت گفتگو از بحرین (و مالدیو) را بررسی خواهند کرد.
علاوه بر ظهور روند جدید این، شرکت کنندگان قصد دارند بسته بزرگی از اسناد را در مورد توسعه فعلی و آینده سازمان همکاری شانگهای اتخاذ کنند. مهمترین آنها به ارتقای بیشتر فرآیندهای یکپارچه سازی مربوط می شود.
دو سند اولویت دار وجود دارد:
۱ـ مفهومی برای همکاری در توسعه ارتباط متقابل و ایجاد کریدورهای حمل و نقل کارآمد که از اهمیت عملی برخوردار است.
۲ـ نقشه راه برای افزایش تدریجی سهم ارزهای ملی در تسویه حساب های متقابل و کاهش استفاده از دلار آمریکا.
علاوه بر این، شرکت کنندگان توافقنامه های اقتصادی در زمینه انرژی، دیجیتالی شدن، حمل و نقل، ارتباطات، نوآوری ها، فناوری های پیشرفته و مراقبت های بهداشتی و همچنین بسته بزرگی از ابتکارات بشردوستانه در زمینه فرهنگ و ورزش را مورد بحث و بررسی قرار خواهند داد. قرار است بازی های ورزشی سازمان همکاری شانگهای برگزار شود. تصمیم گرفته شده است که در سال ۲۰۲۲ یک نهاد جدید از سفیران حسن نیت سازمان همکاری شانگهای برای ارتقای سازمان همکاری شانگهای در کشورهای مختلف ایجاد شود. شرکت کنندگان همچنین به طور رسمی یک شهر هند را به عنوان پایتخت فرهنگی و گردشگری سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۲۳ انتخاب خواهند کرد.
آنها همچنین بر پیشبرد بیشتر همکاری های سازمان همکاری شانگهای با CSTO(سازمان پیمان امنیت جمعی) و CIS (کشورهای مستقل مشترکالمنافع) تمرکز خواهند کرد. دبیرخانه های آنها تفاهم نامه های همکاری امضا کرده اند. در حال حاضر، برای سازمان همکاری شانگهای، CIS و CSTO ضروری است که تلاش های خود را در مبارزه با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و جرایم سازمان یافته هماهنگ کنند. یکی دیگر از بخش های مهم تجارت، در نظر گرفتن فرصت های اضافی برای گسترش همکاری سازمان همکاری ظهور روند جدید شانگهای با آسه آن با هدف نهایی ایجاد یک مشارکت اوراسیا خواهد بود.
در عین حال، وضعیت بین المللی به طور جدی در سراسر جهان بدتر شده است. اوکراین و تنگه تایوان به کانون درگیری ها تبدیل شده اند و روابط بین واشنگتن و مسکو و واشنگتن و پکن در حال بدتر شدن است. جامعه کارشناسان مشغول بحث در مورد تحولات کنونی و گمانه زنی در مورد تغییرات عمده ای است که می تواند در اجلاس سران رخ دهد، تغییراتی که سازمان همکاری شانگهای را متحول خواهد کرد، اگرچه نظرات بسیار متفاوت است.
تعدادی از ناظران به تناقضات در حال ظهور در نتایج نشست دبیران شورای امنیت سازمان همکاری شانگهای که در ۱۹ اوت ۲۰۲۲ در تاشکند برگزار شد، اشاره کردند، جایی که به طور طبیعی نشست سپتامبر مورد بحث قرار گرفت. برخی از کارشناسان آسیای مرکزی در سخنرانی نیکلای پاتروشف، دبیر شورای امنیت روسیه، آرزوی روسیه را برای تبدیل سازمان همکاری شانگهای به مرکز مقاومت آمریکا و متحدانش و تبدیل آن به اتحادیه ای از هموطنان خود دیدند. آنها بر بخشی از سخنرانی خود تأکید می کنند، جایی که او «مکرراً به تقابل جهانی اشاره کرد که در آن، به نظر او، مسکو و شرکای سازمان همکاری شانگهای آن (در حال حاضر چین، هند، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان هستند). در یک طرف هستند.»
در پاسخ، برخی از کشورهای آسیای مرکزی ترجیح دادند خویشتن داری نشان دهند، از بیانیه های تند پرهیز کنند، و در مورد موضوعاتی که کمترین اختلاف را ایجاد می کرد، به عنوان مثال، در مورد وضعیت افغانستان بحث کنند. نمونه بارز، پیشنهاد گیزاتا نوردالتووا، دبیر شورای امنیت قزاقستان برای تمرکز بر کمک به این کشور به عنوان کشوری مستقل، متحد، دموکراتیک و صلح آمیز عاری از تروریسم، جنگ و مواد مخدر بود. برخی از کارشناسان آسیای مرکزی این بحث را به بیان دیگری تعبیر کردند: «قصد تبدیل سازمان همکاری شانگهای به یک پلتفرم ضد آمریکایی، آنطور که مسکو می خواهد، به نتیجه نمی رسد.»
با بازگشت به جامعه متخصص روسیه، برای رعایت انصاف، مناسب است به این نکته توجه داشته باشیم که برخی از نخبگان برجسته سیاسی روسیه نظراتی را بیان می کنند که نزدیک به نظراتی است که در این سخنرانی به پاتروشف نسبت داده شده است. این امر از جمله در مورد مدیر مرکز مطالعات نظامی-سیاسی دانشگاه MGIMO، الکسی پودبریوزکین، صدق می کند. او گفت که سازمان همکاری شانگهای به طور فزاینده ای به یک سازمان جهانی تبدیل می شود. از نظر تعداد شرکت کنندگان در حال حاضر به عنوان جایگزینی برای سازمان ملل متحد در حال ظهور است. "من معتقدم در ماه سپتامبر سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک اتحادیه بین المللی ثبت خواهد شد که می تواند به نوعی جایگزین اتحادیه اروپا و ناتو شود زیرا این بلوک ها یعنی ناتو و سازمان همکاری شانگهای، به عنوان ائتلاف های گسترده شکل گرفته اند. احتمال دارد پنج کشور دیگر به شانگهای بپیوندند. اگر این کار را انجام دهند، به یک نیروی نظامی-سیاسی مهم تر از اتحادیه اروپا و ناتو یا ائتلاف نظامی-سیاسی غربی، به طور دقیق، تبدیل خواهد شد.» پروفسور MGIMO تصریح کرد که ائتلاف ضد غربی که ممکن است در ماه سپتامبر پدیدار شود، جنبه دفاعی دارد.
از همان ابتدا باید بگوییم که تا جایی که از موضع مقامات روسیه اطلاع داریم، نه وزارت امور خارجه و نه مقامات رسمی مسکو در کل چنین عقاید رادیکالی را ندارند.
به طور مشخص، این تخیلات در مورد تبدیل بالقوه سازمان همکاری شانگهای به یک بلوک نظامی چنان جذاب شده است که فرضیاتی در مورد کشورهای مختلف ایجاد می شود.
به عنوان مثال، رسانه ها و کارشناسان غربی نیات مشابهی را به چین نسبت می دهند. مطبوعات غربی، از ظهور روند جدید جمله وال استریت ژورنال، خاطرنشان میکنند که سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان، دلیل تغییراتی در برنامه شی جینپینگ و تصمیم وی برای رفتن به سمرقند بود، جایی که او احتمالا با پوتین در حاشیه نشست سازمان همکاری شانگهای ملاقات خواهد کرد. از این رو، رسانه های آمریکایی نگرانند که هدف اصلی شی جین پینگ در نشست سمرقند و در دیدار با سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای در حاشیه آن، ایجاد همکاری امنیتی نزدیکتر با کشورهایی باشد که از متحدان ایالات متحده برای ایجاد بازدارندگی علیه چین به شمار نمی روند. این امر نه تنها در مورد رهبران کشورهای سازمان همکاری شانگهای بلکه در مورد رهبران کشورهای دیگر نیز صدق می کند که به دلایل مختلف دیگر به سمرقند خواهند آمد. مانند ترکیه.
ما معتقدیم که روسیه دیدگاهی واقع بینانه از وضعیت دارد و درک می کند که برخی از کشورهای آسیای مرکزی نگرش محتاطانه ای نسبت به عملیات نظامی ویژه در اوکراین دارند و از همه اقدامات مسکو حمایت نمی کنند. در این شرایط، روسیه به تبدیل سازمان همکاری شانگهای به یک ائتلاف نظامی-سیاسی سرعت نخواهد بخشید.
اما روسیه نمی تواند به دخالت نظامی فعال غرب در درگیری در اوکراین و به تلاش های ایالات متحده برای ایجاد اتحادهای نظامی جدید در شرق آسیا واکنش نشان دهد. بنابراین، ما فکر می کنیم که روسیه می تواند گام های واقع بینانه زیر را بردارد.
اول
سازمان همکاری شانگهای دارای دو نهاد دائمی است - دبیرخانه در پکن (PRC) و کمیته اجرایی ساختار منطقه ای ضد تروریسم (RATS) در تاشکند، ازبکستان.
این یک واقعیت شناخته شده است که از زمان ایجاد آن در سال ۲۰۰۲ ساختار مبارزه با تروریسم در منطقه تاسیس خود را توجیه پذیر کرده و سهم ملموسی در توسعه سازمان همکاری شانگهای داشت. ساختار منطقه ای ضد تروریسم نیز به تکیه گاه آن تبدیل شده و مرکز هماهنگی مبارزه با تروریسم، جدایی طلبی و افراط گرایی در سطح منطقه ای و جهانی شده است.
بنابراین، دلایلی وجود دارد که در اجلاس سمرقند، ابتکار عمل برای گسترش کارکردهای ساختار منطقه ای ضد تروریسم و تبدیل آن به یک مرکز امنیتی تمام عیار با اختیارات و دامنه فعالیت های گسترده تر، وجود داشته باشد.
همکاری نزدیک مسکو و پکن به عنوان رهبران سازمان همکاری شانگهای از این نظر کاملاً قابل پیش بینی است.
دوم
حیطه آشکاری وجود دارد که شرکت کنندگان در اجلاس تمرکز خواهند کرد و آشکارا درک متقابل بین روسیه و چین وجود دارد - جستجو برای راه های موثر برای همکاری کشورهای سازمان همکاری شانگهای برای خنثی کردن اقدامات غیردوستانه نیروهای فرامنطقه ای در منطقه جغرافیایی سازمان همکاری شانگهای و محدود کردن آن. فعالیت بازیگران خارجی ظهور روند جدید و مخالفان در منطقه.
نیاز به جستجوی مورد دیگری جز هشدارهای صریح نیکلای پاتروشف، دبیر شورای امنیت در سخنرانی خود در نشست فوق الذکر دبیران شورای امنیت کشورهای سازمان همکاری شانگهای نیست.
نیکلای پاتروشف با اشاره به رزمایش همکاری منطقهای ۲۰۲۲ تحت فرماندهی آمریکا که از ۱۰ اوت ۲۰۲۲ در تاجیکستان با حضور پرسنل نظامی ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، مغولستان و پاکستان آغاز شد، تاکید کرد: "من می خواهم به شرکای خود مجددا تاکید کنم که بیش از هر چیز، آمریکایی ها به چنین رویدادهایی نیاز دارند تا فضای بالقوه عملیات نظامی را مطالعه کنند، موقعیت اهداف بالقوه را مشخص کنند و نقشه های دیجیتال را برای سلاح های با دقت بالا تنظیم کنند. من واقعاً امیدوارم که همه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به خطرات بسیار بالایی که این ابتکارات آمریکا برای امنیت ما دارد، پی ببرند."
طرح پنج مرحلهای خامنهای برای ظهور امام زمان؟
احمد علمالهدی، امام جمعه مشهد، دیروز جمعه، ۳۰ فروردین ۱۳۹۸ در خطبه دوم نماز جمعه این شهر گفته است تا ظهور امام دوازدهم شیعیان «دو مرحله» باقی مانده است. او این دو مرحله را تشکیل «دولت اسلامی» و «جامعه اسلامی» دانسته است. او همچنین گفته پس از این دو مرحله، زمان تشکیل «تمدن اسلامی» فرا میرسد و «که اگر به آن برسیم، هدایتش با وجود مقدس حضرت مهدی است که آن زمان ظاهر میشوند.» او گفته در ۴۰ سال گذشته، دو مرحله «انقلاب اسلامی» و تشکیل «حکومت اسلامی» سپری شده است.
این پنج مرحله، ابداع احمد علمالهدی نیست. رویای ساخت «جامعه نمونه» که الگوی «همگی مردم جهان باشد» و «تشکیل امت واحد جهانی» و تشکیل «حکومت جهانی مستضعفین» در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی هم ذکر شده و همواره در ادبیات رهبران جمهوری اسلامی، متجلی بوده است.
در ۳۰ سال گذشته اما آیتالله خامنهای به طور منظم و هدفمندتری به ترسیم مرحله پنجگانه «انقلاب اسلامی، حکومت اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی» پرداخته است. خامنهای در ابتدا میگفت از «کشور اسلامی» میتوان «دنیای اسلامی» درست کرد ولی بعد این عبارت را «تمدن اسلامی» یا «تمدن نوین اسلامی» تغییر داد.
علاوه بر سخنرانیهای متعدد رهبر، کتابهای هی در توضیح این مراحل پنج گانه نوشته شده و در نهادهای وابسته به سپاه و بسیج به ویژه جلسات «حلقههای صالحین» که گروههای آموزشی و یارگیری پایین دستی بسیج محسوب میشوند، بازخوانی میشوند. تشکیل «مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» در سال ۱۳۹۰ نیز در همین راستا ارزیابی میشود. در سند نهایی این مرکز که مهرماه ۱۳۹۷ منتشر شد، هدف از ارائه الگوی پیشرفت، حرکت به سوی «تمدن نوین اسلامی ایرانی در نیمقرن آینده» اعلام شد.
دولت خاتمی و دولت اسلامی
علی خامنهای ۱۴ بهمن ۱۳۷۰ اشارهای گذار به حرکت به سمت «دولت اسلامی و جامعه اسلامی و دنیای اسلامی» داشت ولی ۱۲ آذر ۱۳۷۹، در دیدار با مسئولان نظام، نخستین بار به طور مفصل به تشریح این پنج مرحله پرداخت. او که وقوع انقلاب ۱۳۵۷ را «مرحله اول» میداند، تشکیل جمهوری اسلامی را «مرحله دوم» توصیف کرد و گفت «ما در مرحله سوم» یعنی تشکیل دولت اسلامی هستیم و «هنوز به کشور اسلامی نرسیدهام» و در حال حاضر هم «نمیتوانیم ادعا کنیم که ما یک دولت اسلامی هستیم.»
به طور طبیعی او انتظار نداشت که با دولت محمد خاتمی، دنبال تشکیل «دولت اسلامی» برود. ۶آذر ۱۳۸۳، یعنی چند ماه قبل از پایان دولت خاتمی هم دوباره تاکید کرد که « ما امروز در مرحله دولت اسلامى و کشور اسلامى قرار داریم» تا بر عدم موفقیت دولت خاتمی در این زمینه تصریح کرده باشد.
دولت اسلامی احمدینژاد و رویای رهبر
یکی از مشهورترین سخنرانیها او در این زمینه، ۲۸ مرداد ۱۳۸۴ بود که احمدینژاد تازه به قدرت رسیده بود. او در این سخنرانی، دوباره تاکید کرد «مرحله بعد از نظام اسلامى، دولت اسلامى است». تاکید ویژه رهبر جمهوری اسلامی در آن مقطع از یک منظر معنادار بود. سال ۱۳۸۴، در انتخابات ریاستجمهوری، محمود احمدینژاد، محوریترین شعارش را تشکیل «دولت اسلامی» اعلام کرده بود و میگفت: « تشکیل دولت اسلامی آنقدر اهمیت دارد که هزاران احمدینژاد فدای آن شوند.»
در آن دوران، تعاریفی که احمدینژاد از مصادیق رفتاری و برنامه دولت اسلامی ارائه میداد، همخوانی کلی با نکات مدنظر علی خامنهای داشت. این همخوانی مورد توجه رهبر هم قرار گرفت و ۸ شهریور ۱۳۸۴ در دیدار با هیات دولت گفت: « یکی از شعارهای خوبی که آقای رئیسجمهور، هم در دوره انتخابات، هم بعد از آن تکرار کردند، مسأله دولت اسلامی است.» خامنهای در همان سخنرانی تصریح کرد که «دولت اسلامی کامل» در زمان «انسان کامل» یعنی امام دوازدهم شیعیان تشکیل میشود ولی مشخص بود که توجه دوباره و بیشتر او از این زاویه بود که حس میکرد فرد مناسب برای تشکیل «دولت اسلامی» را یافته است.
البته محمود احمدینژاد به طور طبیعی خودش را «دولت اسلامی» میدانست و میگفت: « ملت ما قصد دارد با ایجاد جامعه نمونه اسلامی، پرچم اسلام را برفراز دنیا به اهتزاز درآورد.» تاکید احمدینژاد بر دولت اسلامی تا سال ۱۳۸۸ به طور محسوسی ادامه داشت. برخی اصولگرایان هم در این دوران اشاره داشتند که به تشکیل دولت اسلامی نزدیک شدهایم.
به موازات احساس نزدیک شدن به تشکیل دولت اسلامی، تلاشهایی برای تشکیل «جامعه اسلامی» هم در جریان بود. یکی از رگههای این تلاش، تلاش برای «تحول در آموزش و پرورش» بود که در قالب سند «مشهد مقدس» در آذرماه ۱۳۸۵ خودش را نشان داد.
هدف این سند، تلاش برای ساخت جامعه اسلامی تحت عنوان حیات طیبه بود تا بتوان از این مسیر به تشکیل «جامعه جهانی مهدوی» نزدیک شد. هدفگذاری اولیه هم تغییر محتوای کتابهای درسی بود که به گفته رهبر جمهوری اسلامی باید « معارف الهی، معارف اسلامی، معارف مدنی، معارف تمدنساز، معارف انسانساز» به آن اضافه شوند و « در كتاب های درسی دختران . چیزهایی در زمینههای خانهداری، تربیت فرزند » وارد متون درسی شوند.
به موازات این تلاشها، علی خامنهای سخن گفتن درباره «سبک زندگی» را هم شروع کرده بود. سپاه پاسداران هم سال ۱۳۹۱ در تهران، در پی اجرای آزمایشی طرح «حیات طیبه» در چند محله تهران برآمد و دورههای متعدد آموزشی با همین عنوان برای نیروهای خودش راهاندازی کرد.
با وجود تلاشهای سپاه، خراب شدن رابطه دولت احمدینژاد و خامنهای و سپاه و غلبه یافتن ادبیات «مکتب ایرانی» در نزد حلقه اول احمدینژاد، باعث شد رویاهای رهبری چندان جدی گرفته نشود و اغلب طرحهای مربوط به «حیات طیبه» نیز به بایگانی فرستاده شوند.
آذرماه سال ۱۳۹۰ در انتخابات مجلس شورای اسلامی، جمعی از حامیان محمود احمدینژاد دوباره تشکلی با عنوان «حامیان دولت اسلامی» راه انداختند که قصد احیای نمایش سال ۱۳۸۴ و تنظیم مناسبات خود با خامنهای را داشتند ولی کسی آنها را جدی نگرفت.
دولت اسلامی روحانی
با شکست رویاهای رهبر در دوران احمدینژاد، ایده تشکیل «دولت اسلامی» دوباره به نقطه صفر بازگشت. این شکست را روزنامه اصولگرای رسالت در سرمقاله ۱۳ تیرماه ۱۳۹۱ به صراحت توضیح داد: « تصور بسیاری از نیروهای معتقد به انقلاب این بود که احمدی نژاد اولین کسی است که در مسیر احیای دولت اسلامی گام بر می دارد . به تدریج مشخص شد که دولت احمدی نژاد نیز با آرمانها و اهداف اسلام عزیز فاصله دارد و ما را به نقطه صفر بازگرداند.»
این روزنامه اصولگرا، تشکیل دولت اسلامی را «مطالبه بر زمین مانده مردم و رهبری» دانست و نوشت در انتخابات سال۱۳۹۲ هر کاندیدایی که بخواهد شانس پیروزی داشته باشد، باید به این مفهوم توجه کند. با این حال، مفهوم دولت اسلامی، غریبترین شعار انتخابات کاندیداها در سال ۱۳۹۲ بود و خامنهای هم در این دوران، کمتر در این زمینه سخن گفت و دولت حسن روحانی را در زمینه تشکیل «دولت اسلامی» یا «جامعه اسلامی» مخاطب قرار نمیداد.
رویاهای شکستخورده
علی خامنهای در آخرین اشارات به این موضوع، ۶ شهریور ۱۳۹۶ در دیدار با طلبهها با ناراحتی گفت: «ما جامعه اسلامی نداریم، ما دولت اسلامی هم نداریم» و«هنوز در دولت اسلامیاش ماندهایم» و تا «ایجاد تشکیلات مدیریّتیِ اسلامی برای کشور»، خیلی فاصله داریم» و «باید مبارزه کرد.»
در حاشیه همان سخنرانی، حیدر عباسی، یکی از طلابی که قرار بود در حضور خامنهای سخنرانی کند ولی با دخالت دفتر خامنهای موفق نشد، متن سخنرانیاش را منتشر کرد. در بخشی از این متن به این طرح پنجمرحلهای رهبر اشاره شده بود: «فرایندی پنجگانه برای روند پیشرفت انقلاب اسلامی و تحقق آرمان مهدویت بیان داشتهاید»، «بسیار حکومتی و از بالا به پایین» و «بر خلاف آرمان انقلاب اسلامی» است. این انتقادات صریح نشان میداد تلاشهای ۳۰ ساله رهبر در این زمینه، مخالفان تازه در بدنه نظام پیدا کرده است.
با وجود انتقادات و ناکامیها، خامنهای در بیانیه «گام دوم» که ۲۲ بهمن ۱۳۹۷ به مناسبت چهلساله شدن جمهوری اسلامی منتشر کرد، بدون اشاره به تشکیل «دولت اسلامی» و «جامعه اسلامی»، از «ایجاد تمدن نوین اسلامی» به عنوان یک آرمان و «آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی» نام برد. در واقع، مرتبط کردن این پنج مرحله به ظهور «امام زمان» نیز ابداع علمالهدی نیست. خامنهای در سخنرانیها و بیانههای متعددش، ایجاد تمدن اسلامی را «ماموریت اصلی» منتظران امام غایب و «زمینهساز ظهور» میداند.
از این منظر، طرح پنج مرحلهای خامنهای اگرچه فرم سیاسی به خود گرفته یا تحت تاثیر برخی حوادث سیاسی، دچار فراز و نشیب شده ولی در عمل، ایده محوری او برای تبدیل جمهوری اسلامی به سکوی ظهور «امام زمان» است.
احمد علمالهدی در خطبههای نماز جمعه دیروز گفته است در ۴۰ سال آینده باید «دولت اسلامی» و «جامعه اسلامی» تشکیل شود. طبق این محاسبه، مقدمات اولیه تشکیل تمدن اسلامی، حداقل تا سال ۱۴۳۸ طول میکشد؛ رویاهای آخرالزمان.
دیدگاه شما