منظور از بازده سهام چیست؟

بازده

آشنایی با انواع سهام در بازار سرمایه ایران

حالا که تقریبا با مفاهیم اولیه بورسی و موضوعات مرتبط با آن آشنا شده‌اید، قصد داریم در این مقاله شما را با انواع سهام موجود در بازار بورس آشنا کنیم . شاید در زمان فعالیت در بورس با عناوین مختلفی از سهام از جمله سهام عادی، سهام جایزه، سهام شناور آزاد و . برخورد کرده باشید و برایتان سوال شده باشد هر یک از این سهم ها چه معنی و چه کاربردی دارند. در این مقاله قصد داریم شما را با انواع سهام و تفاوت های آنها با یکدیگر آشنا کنیم.

انواع سهام در بازار بورس ایران

سهام عادی

سهام عادی یکی از انواع سهام است. تمام شرکت‌های سهامی، سهام عادی منتشر می‌کنند. این نوع از سهام، اساسی‌ترین شکل سهام است. معمولا زمانی که درباره بازار بورس صحبت می‌شود و کلمه سهام در مکالمات می‌آید، منظور همان سهام عادی است. سهم عادی، سندی است که نشان می‌دهد یک سرمایه‌گذار، مالکیت درصد مشخصی از یک شرکت را از آن خود کرده است. در نتیجه، درصد معینی از سود شرکت و مزایای دیگر آن به فرد تعلق خواهد گرفت. دارندگان سهام عادی از مزایای زیر بهره‌مند می‌شوند:

مزایا سهام عادی

• حق دریافت سود سهام
• حق رأی دادن در مجامع عمومی و مجمع فوق‌ العاده
• حق تقدم در خرید سهام جدید
• حق باقی‌مانده دارایی‌ها بعد از انحلال شرکت
• حق اطلاع از فعالیت‌های شرکت

سهام ممتاز

سهام ممتاز هم نوع دیگری از انواع سهام است که مالکیتی قابل انتقال به شمار می‌رود و دارنده آن حقی محدود و ثابت از دارایی‌های شرکت را خواهد داشت. شاید بپرسید که با این اوصاف، چرا از این سهام با عنوان ممتاز یاد می‌شود. پاسخ این است که پرداخت سود این نوع از سهام نسبت به سهام عادی از اولویت برخوردار است و باید به طور کامل پرداخت شود. به همین خاطر به آن سهام ممتاز می‌گویند. یعنی حتی اگر یک شرکت به دلایل مختلف ورشکست هم گردد، سود سهام ممتاز باید به دارندگان آن پرداخت شود. اما بعضی از حقوق مانند حق رأی در مجامع عمومی و فوق‌العاده برای صاحبان این نوع از سهام‌ها وجود ندارد.

مزایا سهام ممتاز

1-به صاحبان سهام ممتاز، سود بیشتری نسبت به دارندگان سهام عادی تعلق می‌گیرد.

2-مالکان سهام ممتاز در دریافت سود، اولویت دارند. گاهی‌اوقات، به دلیل شرایط خاصی که برای شرکت‌ها به وجود می‌آید، امکان پرداخت سود به همه سهام‌داران وجود ندارد. اما در این شرایط هم به سهام‌داران ممتاز، سود پرداخت می‌شود.

3-در تقسیم دارایی های باقی‌مانده شرکت، پس از پرداخت بدهی‌های آن به اشخاص ثالث، سهم بیشتری به نسبت سهام عادی به صاحبان سهام ممتاز داده شود.

سهام جایزه

زمانی که یک شرکت سهامی از ذخایر اندوخته فراوانی برخوردار باشد و اقدام به افزایش سرمایه از محل سود انباشته کند، بخشی از سود انباشته را از راه انتشار سهام جایزه در وجه سهام‌داران فعلی خود به سرمایه بدل می‌کند. در این نوع از انواع سهام، سهام اضافی بدون دریافت هزینه به سهام‌داران اعطا می‌شود. در واقع، اینها درآمد انباشته شرکت هستند که در قالب سود سهام داده نمی‌شوند اما به سهام آزاد بدل می‌شوند. معمولا بعد از انتشار سهام جایزه، با توجه به تعداد سهام منتشر شده، قیمت سهام شرکت در بازار، افت و کاهش پیدا می‌کند. با این حال اصلاح ساختار مالی و معافیت مالیاتی تبدیل اندوخته‌ها به حساب سرمایه معمولا باعث خواهند شد تا پس از مدتی، قیمت سهم افزایش پیدا کند و سهامداران با توجه به افزایش تعداد سهام خود، منافع بیشتری به دست منظور از بازده سهام چیست؟ می‌آورند.

سهام شکننده و پرنوسان

همان‌طور که از نام این سهام مشخص است، به سهامی که قیمت آن تحت نوسانات زیاد قرار دارد، سهام پرنوسان یا شکننده گفته می‌شود. نوسانات قیمت را با عامل آلفا و بتا محاسبه می‌کنند. اگر نوسانات قیمت به خاطر نوسان درآمدها و تعداد سهام اندکی که منتشر می‌شود یا اوضاع نابه سامان صنعت به وجود بیاید، آن را با عامل آلفا محاسبه می‌کنند و در صورتی که نوسانات قیمت با اوضاع بازار در ارتباط باشد برای سنجش آن از عامل بتا استفاده می‌شود. اما حتما نمی‌دانید که عامل آلفا و بتا چه چیزهایی هستند. اصلا نگران نباشید در ادامه برا‌تان از این دو عامل خواهیم گفت که در سنجش نوسانات سهام استفاده می‌شوند.

عامل آلفا چیست؟

آلفا، یکی از مهم‌ترین و شاخصترین مؤلفه‌های سرمایه گذاری است و به عنوان بازده بیش از حد سرمایه‌گذاری نسبت به بازده بر روی یک شاخص درنظر گرفته می‌شود. از آلفا برای اندازه گیری و مدیریت ریسک هم استفاده می شود. آلفا یکی از شاخص‌های مهم مدیریت ریسک برای صندوق های سرمایه‌گذاری، انواع سهام و اوراق قرضه است و به سرمایه گذاران می گوید که آیا دارایی، عملکرد بهتر یا بدتری نسبت به پیش بینی‌های بتا داشته است یا خیر. هنگامی که آلفای صندوق های سرمایه گذاری بالا است، متوجه می شویم که عملکرد مدیران سرمایه‌گذاری به اندازه کافی خوب بوده است. اما این نکته را هم در نظر داشته باشید که نوع شاخص مورد استفاده در شاخص آلفا نیز مهم است. شاخص باید از جنس سهام و دارایی سرمایه‌گذاری شده باشد.

عامل بتا چیست؟

بر خلاف آلفا، که میزان بازده نسبی را اندازه‌گیری می کند، بتا نوسانات نسبی را می‌سنجد. در واقع بتا، ریسک سیستماتیک ابزار مالی یا سبد سرمایه گذاری را در مقایسه با بازار اندازه گیری می‌کند. بتا یک شاخص بسیار مهم و موثر است. چیز دیگری که بتا می تواند به شما بگوید این است که میزان اثر تنوع بر ریسک چقدر است. اگر به بتای یک صندوق سرمایه گذاری عادی نگاه کنید، به شما می گوید که با اضافه کردن هر کلاس دارایی چقدر بتا تغییر می کند. در بتا هم انتخاب نوع شاخصی در محاسبات حائز اهمیت است. معیار های بسیار متنوعی را به عنوان شاخص جهت محاسبات شاخص بتا می‌توانید در نظر بگیرید.

سهام ترجیحی

سهام ترجیحی هم نوع دیگری از سهام است که هر شرکت بورسی در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی خود آن را به کارکنان شاغل در آن شرکت واگذار می‌کند. منظور از خصوصی‌سازی هم فرایند و روندی است که در آن میان فعالیت‌های اجرایی، مالی و حقوقی که از سوی حکومت و بازار صورت می‌گیرد، نوعی تعادل به وجود می‌آید. یعنی با توسعه مالکیت‌های خصوصی، بازارهای مختلف به رشد و رونق بیشتری می‌رسند.

سهام موسس

همان‌طور که از نام این نوع سهام مشخص است، سهام موسس به سهامی گفته می‌شود که برای موسسین شرکت در نظر می‌گیرند. صاحب این نوع از سهام به خاطر خدماتی که در راه‌اندازی شرکت ارائه کرده است، از مزایایی بهره‌مند خواهد شد. منظور از این مزایا چیست؟ مزایایی مانند دسترسی داشتن به قسمتی از منافع شرکت یا بخشی از دارایی‌های اضافه بر سرمایه باقی‌مانده شرکت. به طور کلی، سهم موسس، سهمی است که موسسین در همان ابتدای راه‌اندازی شرکت برای خود در نظر می‌گیرند و مزایایی نسبت به سهام دیگر شرکت دارد. مثلا، سود بیشتری به موسسین داده می‌شود یا اگر انحلالی در کار بود از دارایی شرکت قبل از سایر سهام، مبلغ اسمی به سهام‌داران موسس پرداخت می‌شود.

سهام شناور آزاد

سهام شناور آزاد، یکی دیگر از انواع سهام است که صاحبان آن به راحتی آماده عرضه و فروش آن هستند. در واقع، قابلیت معامله کردن آن بسیار زیاد است و دارندگان آنها قصد ندارند با نگهداری سهام مذکور در مدیریت شرکت نقش داشته باشند. سهام‌داران سهام شناور آزاد معمولا سهام‌داران خرد شرکت هستند و از افراد مهم و اصلی به شمار نمی‌روند. سهام‌داران کلان، کسانی هستند که سهام زیادی از یک شرکت به آنها تعلق دارد و می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مختلف شرکت اِعمال نفوذ کنند.

روش محاسبه سهام شناور آزاد:

اگر قصد محاسبه و بررسی سهام شناور آزاد را دارید باید به ترکیب سهام‌داران مهم یک شرکت دقت کنید. سهام‌داران مهم هر شرکت، همان سهام‌داران استراتژیکی هستند که نمی‌خواهند در کوتاه‌مدت اقدام به فروش و واگذاری سهم خود کنند. آنها در نظر دارند تا با نگهداری سهام خود در مدیریت شرکت نقش و نفوذ داشته باشند. مثلا اگر ۷۰ درصد از سهام یک شرکت در دست سرمایه‌گذاران استراتژیک آن باشد و آنها قصد فروش سهام در کوتاه‌مدت را نداشته باشند، فقط ۳۰ درصد از سهام شرکت به حالت شناور آزاد باقی می‌ماند که در دست دارندگان خُرد است و آنها می‌توانند درصد مذکور را به فروش برسانند. به این ۳۰ درصد از سهام، سهام شناور آزاد می‌گویند.

جمع‌بندی

در این متن با انواع سهام موجود در بازار سرمایه آشنا شدیم. آشنایی با مفاهیم بورسی قبل از شروع سرمایه گذاری در بورس اقدام بسیار مهم و ضروری است. هر چه اطلاعات ما از مفاهیم و اصطلاحات بورسی بیشتر باشد، طبیعتا می توانیم تصمیمات سرمایه گذاری کم ریسک تر و پرسودتری داشته باشیم.

عرضه اولیه چیست؟ دلایل جذاب بودن خرید سهام اولیه

عرضه اولیه سهام چیست؟ مزایای سهام اولیه کدامند؟ در این مطلب از سایت کارگزاری سرمایه و دانش به توضیح کامل عرضه اولیه پرداخته و روش های خرید آن را توضیح می دهیم.

فعالیت و موفقیت در هر بازار نیازمند دانش تخصصی و آشنایی با اصطلاحات رایج آن است و بازار سرمایه نیز از این قائله مستثنا نیست. در بازارهایی مانند بورس و فرابورس با اصطلاحاتی برخورد می‌کنید که آشنایی و بهره‌گیری از بسیاری از آن‌ها می‌تواند برای شما سودآور باشد.

اگر به ‌تازگی شروع به سرمایه‌گذاری در بازار بورس کرده‌اید، حتماً این سؤال برای شما پیش‌آمده است که عرضه اولیه سهام چیست و چه مزایایی دارد؟ واقعیت این است که آشنایی با مفهوم و نحوه خرید عرضه اولیه به بسیاری از تازه‌واردان بازار بورس و فرابورس کمک کرده و در مدت‌زمان کمی، سود نسبتاً زیادی را برای آن‌ها ایجاد می‌کند. تقریباً نزدیک به 90 درصد عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها توانسته‌اند بین 20 تا 30 درصد سود برای سرمایه‌گذاران ایجاد کنند. بنابراین، این نوع سرمایه‌گذاری می‌تواند ریسک کمتری را برای تازه‌واردان به وجود آورد. در این مطلب به زبان ساده خواهیم گفت که مفهوم و مزایای عرضه اولیه چیست و به چه روش‌هایی انجام می‌شود.

عرضه اولیه بورس چیست؟

عرضه اولیه سهام در واقع اصطلاحی است که از ترجمه عبارت انگلیسی Initial Public Offering (IPO) گرفته می‌شود و به نخستین تجربه عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس یا فرابورس گفته می‌شود. توجه داشته باشید که این شرکت به ‌تازگی تأسیس نشده است؛ بلکه به ‌تازگی برای عضویت و جذب سرمایه در بازار بورس واجد شرایط شده و می‌تواند درصد مشخصی از سهام خود را برای اولین بار در این بازار مالی عرضه کند.

شرایط «درج نماد» و کسب مجوزهای لازم برای حضور شرکت‌ها در بازار بورس بسیار دشوارتر از بازار فرابورس است و صلاحیت آن‌ها با تعیین ارزش، تخمین سودآوری آتی، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذار و. به اثبات می‌رسد.

شرایط و نحوه انجام خریدوفروش عرضه اولیه با سهام عادی اندکی متفاوت است و معمولاً بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل به خرید آن‌ها دارند. اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم که دلیل تمایل زیاد سرمایه‌گذاران بازار بورس به خرید عرضه اولیه سهام چیست، تنها میزان سود بالا در زمان کم و ریسک پایین آن را می‌توان کافی دانست.

جالب است بدانید که حتی در برخی از عرضه اولیه‌ها شاهد سود 100 درصدی بوده‌ایم. بسیاری از فعالان بازار بورس می‌توانند با سرمایه‌های اندک برای خرید سهام اولیه اقدام کنند و در این میان، برای سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر با ریسک بالاتر آماده شوند.

مزایای عرضه اولیه سهام برای شرکت‌ها

همان‌طور که بیان شد، درج نماد شرکت‌ها در بازار بورس بسیار دشوارتر از حضور در فرابورس است. این شرکت‌ها معمولاً طی چند سال فعالیت مطلوب، به شرایط مطلوب‌تری از نظر برآوردهای الزامات قانونی رسیده‌اند. بنابراین، با جذب سرمایه و خریدوفروش سهام آن‌ها در بازار بورس، احتمال بازدهی مثبت در زمان کم بسیار زیاد است. به این ترتیب، ورود این شرکت‌ها به بازار بورس می‌تواند مزایای متعددی را متوجه این شرکت‌ها کند که مهم‌ترین آن‌ها موارد زیر هستند:

با ورود و عرضه سهام شرکت‌ها در بازار بورس، تأمین مالی شرکت به سهولت انجام می‌شود.

ورود به بازار بورس موجب افزایش نقدشوندگی سهام و تقلیل هزینه سرمایه می‌شود.

قدرت چانه‌زنی نهادها و شرکت‌ها بعد از ثبت نماد در بازار بورس به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

اعتبار شرکت در بازارهای داخلی و بین‌المللی با حضور در بازار بورس افزایش پیدا می‌کند.

بهبود سیستم اطلاعات حسابداری شرکت و افزایش کنترل‌های داخلی از جمله الزامات و مزایای حضور بازار بورس به شمار می‌آید.

ساختارهای مالی و اقتصادی سازمان‌ها و شرکت‌ها پس از ورود و عرضه سهام در بازار بورس بهبود می‌یابد و به تبع آن، الزامات پذیرش اوراق بهادار رعایت می‌شوند.

دلایل جذاب بودن عرضه اولیه برای سرمایه‌گذاران

سرمایه‌گذاری در بازار بورس قطعاً بازدهی بیشتر و سریع‌تری نسبت به خرید طلا، ملک، ارز و. خواهد داشت. معمولاً برای کسب سود از خرید طلا و ملک باید بیش از 1 یا دو سال از خریدوفروش آن‌ها خودداری کرد. این در حالی است که بسیاری افراد به ‌صورت ماهانه، روزانه و حتی دقیقه‌ای از بورس سود به دست می‌آورند. لازم به ذکر است که فعالیت در بازار بورس نیازمند دانش، مهارت تحلیل بازار و روحیه ریسک‌پذیر است؛ اما سرمایه‌گذاری در ملک، طلا و امثال آن‌ها ریسک بسیار پایینی دارد. پس دلیل تمایل افراد به خرید سهام و عرضه اولیه سهام چیست؟

بازدهی مطلوب در زمان کوتاه

در میان روش‌ها و ترفندهای مختلف افزایش سود در بازارهای مالی، خرید عرضه اولیه یکی از محبوب‌ترین‌ها به شمار می‌آید. زیرا این سهام باقیمتی پایین‌تر از ارزش ذاتی آن‌ها عرضه می‌شوند و در مدت‌ زمان کوتاهی شاهد رشد مطلوب قیمت آن‌ها خواهیم بود. بنابراین، بسیاری افراد تمایل دارند این سهام را خریده و پس از افزایش قیمت بفروشند. تجربه ثابت کرده است که اکثر عرضه اولیه‌ها موفق بوده و ریسکی در خرید آن‌ها وجود ندارد. بنابراین، نیاز به تحلیل‌های خاص، پیگیری هر روزه و پذیرش ریسک ندارند. بسیاری از تازه‌واردان بازار بورس به دلایل مذکور از عرضه اولیه بورس استقبال می‌کنند.

امکان بهره‌مندی تمام شرکت‌کنندگان در عرضه اولیه

یکی دیگر از دلایل محبوبیت عرضه اولیه بورس در میان فعالان بازار بورس، تغییر روش تخصیص عرضه اولیه به بوک بیلدینگ (Book Building) است. عرضه اولیه سهام تا پیش‌ از این با یک قیمت ثابت و در زمان مشخص انجام می‌شد. بنابراین، هر کسی که زودتر سفارش خود را ثبت می‌کرد، اولویت تخصیص سهام با ایشان بود. به‌این‌ترتیب، بسیاری افراد موفق به خرید سهام اولیه شرکت‌ها نمی‌شوند. این در حالی است که اکنون و پس از تغییر روش، سهام بین تمام عرضه‌کنندگان تقسیم می‌شود و اولویت بر اساس زمان ثبت سفارش نیست. اگرچه در این روش ممکن است میزان سهام کمتری به هر کد بورسی تعلق بگیرد؛ اما خوشبختانه هیچ‌کس برای بهره‌گیری از این فرصت ناکام نمی‌ماند.

عرضه اولیه به چه روشی انجام می‌شود؟

روش‌های متعددی برای انجام عرضه اولیه وجود دارند؛ اما دو روش بوک بیلدینگ و حراج (اولویت زمان) از جمله رایج‌ترین روش‌هایی هستند که اغلب شرکت‌ها از آن‌ها بهره می‌گیرند. اما ویژگی‌ها و مزایای هر یک از این دو روش عرضه اولیه چیست؟

اگر از بسیاری از فعالان بازار بورس بپرسید که بهترین روش انجام عرضه اولیه سهام چیست، قطعاً از مشخصه‌ها و مزایای روش بوک بیلدینگ برای شما صحبت می‌کنند. در حال حاضر اکثر عرضه‌های عمومی به روش بوک بیلدینگ انجام می‌شوند. برای خرید عرضه عمومی به روش بوک بیلدینگ، ورود سریع به سیستم و ثبت سفارش عجولانه در یک ‌زمان مشخص الزامی نیست.
معمولاً یک بازه زمانی 1 الی 2 ساعته به‌ عنوان زمان ثبت سفارش برای تمام شرکت‌کنندگان در عرضه اولیه مشخص می‌شود و افراد می‌توانند با آرامش به ثبت سفارش خود بپردازند. در این روش، حداکثر تعداد سهام و یک قیمت کارشناسی شده به ‌عنوان کف قیمتی و مشخص می‌شود. افراد می‌توانند سهام موردنظر خود را با قیمتی در حدود 5 تا 20 درصد بیشتر از کف مشخص ‌شده و تعداد سهم برابر یا کمتر از حداکثر تعداد مجاز سفارش دهند. در نهایت بسته به تعداد افراد و سهام، سهم‌ها میان افراد تقسیم می‌شوند. در این روش، اولویت با کسانی است که قصد خرید سهام با بیشترین قیمت را دارند. البته دقت کنید که قیمت بسیار بالاتری را برای خرید سهام ثبت نکرده باشید. در روش بوک بیلدینگ همه شرکت‌کنندگان موفق به خرید و بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری می‌شوند.

حراج (اولویت زمان)

در روش حراج، سازمان بورس از قبل مشخص می‌کند که قیمت عرضه اولیه سهام چیست و در چه روز و ساعتی می‌توانید اقدام به خرید کنید. برخی شرکت‌ها به دلیل ترافیک بالای خرید عرضه عمومی سهام، زمان ثبت سفارش را به بعد از ساعت کاری بازار بورس (بعد از ساعت 12:30) اعلام می‌کنند. به‌این‌ترتیب، اختلالی در ارتباط با سیستم ایجاد نمی‌شود. شما باید در زمان مقرر در حراج حاضر شده و سریعاً اقدام به خرید کنید؛ زیرا در این روش اولویت با افرادی است که سریع‌تر اقدام به خرید کرده‌اند. بسیاری افراد به همین دلیل موفق به خرید سهام نمی‌شوند.
در ادامه توجه داشته باشید که سفارش شما باید در محدوده تعداد و با قیمت مشخص باشد. برای مثال، اگر سازمان بورس اعلام کرده باشد که حداکثر تعداد سهام و قیمت هر سهم به ترتیب 1500 و 1000 است، شما باید به این اصول پایبند باشید. برای مثال، شما نمی‌توانید 1501 سهم را خریداری کنید و با خطای «شما مجاز به این تعداد خرید نیستید» مواجه می‌شوید و در این فاصله زمانی ممکن است فرصت خرید را از دست ‌داده باشید. لازم به ذکر است که خرید تعداد سهام کمتر (1300 در مثال) امکان‌پذیر است.

مراحل خرید عرضه اولیه سهام

اگر می‌خواهید بدانید شرایط و ابزار لازم برای خرید عرضه اولیه سهام چیست، با برداشتن چهار قدم همراه ما می‌توانید سفارش خود را ثبت کنید. این منظور از بازده سهام چیست؟ چهار قدم به ‌طور خلاصه شامل موارد زیر هستند:

قدم اول: ثبت‌نام و دریافت کد بورسی

هر فرد برای حضور و فعالیت در بازار بورس به یک کد بورسی نیاز دارد. کد بورسی را می‌توانید با ثبت‌نام در سامانه سجام بورس و مراجعه به یکی از کارگزاری‌های مجاز دریافت کنید. بعد از احراز هویت و انتخاب کارگزاری، یک نام کاربری به همراه رمز ورود به سامانه معاملاتی به شما تعلق می‌گیرد. در حال حاضر بیش از 150 کارگزاری فعال در ایران وجود دارند که فعالین بازار سرمایه از طریق سامانه آنلاین آن‌ها و در پورتفوی خود می‌توانند اقدام به معامله سهام و اوراق بهادار کنند. برای تکمیل این مرحله به مشخصات و مدارک شناسایی شامل کارت ملی و شناسنامه نیاز خواهید داشت.

قدم دوم: اطلاع از زمان عرضه اولیه

زمان دقیق عرضه اولیه شرکت‌ها از طریق رسانه‌های مختلف و اخبار قابل ‌پیگیری هستند. بااین‌حال، معمولاً کارگزاری‌ها اطلاع‌رسانی زمان عرضه‌های عمومی سهام را به‌عنوان یکی از خدمات خود به کاربران ارائه می‌دهد. به‌این‌ترتیب، حداقل از چند روز قبل شما از تشکیل شدن عرضه اولیه بورس، زمان دقیق شامل روز، ساعت و محدوده زمانی مجاز برای ثبت سفارش، سهمیه هر کد معاملاتی، محدوده یا کف و سقف قیمت هر سهم و. مطلع می‌شوید.

قدم سوم: برآورد سهمیه هر کد معاملاتی در عرضه اولیه

همان‌طور که بیان شد، برای هر کد معاملاتی سهمیه یا تعداد سهام مجاز مشخص ‌شده است. اما معمولاً به دلیل تعداد بالای شرکت‌کنندگان در عرضه عمومی، به هر فرد تعداد کمتری نسبت به این محدوده تخصیص پیدا می‌کند. بنابراین، با توجه به تعداد افرادی که در عرضه اولیه‌های گذشته شرکت کرده‌اند و احتمالاً در عرضه‌های بعدی نیز شرکت می‌کنند؛ تعداد سهمی که به هر کد بورسی تخصیص پیدا می‌کند قابل پیش‌بینی خواهد بود. سپس متناسب با قیمت همان میزان سهم، نقدینگی و قدرت خرید تأمین می‌کنیم.

قدم آخر: حساب پورتفوی شما باید به میزان تقریبی سهمیه هر کد معاملاتی شارژ شده باشد. به‌این‌ترتیب، می‌توانید سفارش خود را در زمان مشخص‌ شده برای عرضه اولیه ثبت کنید. در کنار اطلاع‌رسانی‌های رسانه‌ها و پیامک کارگزاری در مورد بازه زمانی عرضه، همچنین می‌توانید از طریق مشاهده پیام‌های ناظر در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یا سامانه کارگزاری خود به اطلاعات دسترسی پیدا کنید.

عوامل موثر در رشد قیمت سهام پس از عرضه اولیه چیست

رشد قیمت سهام خریداری ‌شده از روز بعد از اتمام فرایند عرضه اولیه آغاز می‌شود؛ اما قطعاً این روند صعودی همیشگی نخواهد بود. معمولاً در ابتدا شاهد افزایش تقاضا برای سهام جدید بازار هستیم. بااین‌حال، هیچ‌یک از سهامداران تمایل به فروش ندارند و همه به انتظار یک فرصت مناسب برای فروش در بالاترین قیمت ممکن نشسته‌اند.

تقاضای بالا و عدم وجود عرضه موجب افزایش قیمت 5 درصدی در هر جلسه معاملاتی می‌شود. با افزایش قیمت، سهامداران شروع به فروش سهام می‌کنند و به‌ مرور زمان شاهد به تعادل رسیدن عرضه و تقاضا خواهیم بود. در زمان تعادل این دو رکن، میزان عرضه از طرف سهامداران و تقاضا از جانب سایر فعالان بازار بورس تقریباً مساوی است

زمان مناسب فروش سهام عرضه اولیه

ملاک مناسب برای فهمیدن زمان درست فروش عرضه اولیه چیست؟ با توجه به اینکه عرضه‌های اولیه هیچ اطلاعات مفیدی برای تحلیل رفتار سهم‌ها در اختیار فعالان قرار نمی‌دهند، ارزش ذاتی سهم می‌تواند به یک ملاک خوب برای زمان مناسب فروش سهام عرضه اولیه تبدیل شود. در این ترفند، شما باید سهام را تا زمانی که قیمت سهام به بالای ارزش ذاتی می‌رسد نگه‌ دارید.
این مرحله ممکن است بیشترین قیمت و بهترین زمان برای فروش سهام باشد. بااین‌حال، بعد از این مرحله تصمیم با شما خواهد بود و می‌توانید فروش را آغاز کنید یا در صورت مشاهده پتانسیل سودآوری در شرکت، همچنان سهام را حفظ کنید.

عرضه اولیه معمولاً به ‌صورت ماهی یک‌بار اتفاق می‌افتد؛ بااین‌حال، ممکن است حتی تا 3 یا چهار ماه نیز هیچ شرکتی وارد بازار بورس نشود و عرضه اولیه در پیش رو نداشته باشیم. به‌این‌ترتیب، بهتر است در تمام عرضه اولیه‌ها شرکت کرده و سود خود را از آن کسب کنید. برخی از کارگزاری‌ها همچنین امکان خرید اعتباری (خرید بدون قدرت خرید و با استفاده از اعتبار کارگزاری) را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند.

مدیریت سود

ادبیات تحقیق مدیریت سود فاقد تعریفی پذیرفته شده از مدیریت سود است. آرتور لویت، رئیس پیشین کمیسیون بورس و اوراق بهادار امریکا، مدیریت سود را این گونه تعریف می‏کند: “مدیریت سود عملی است که موجب می‏شود، سود گزارش شده بیشتر منعکس ‏کننده خواسته ­های مدیریت باشد تا عملکرد مالی بنیادی شرکت”. اسکیپر (۱۹۸۹) مدیریت سود را به عنوان مداخله هدفمند در فرایند گزارش­گری مالی با قصد تحصیل برخی منافع شخصی، تعریف می‏کند. این دو تعریف بر جنبه فرصت‏طلبانه مدیریت تمرکز دارند؛ یعنی، مدیریت با انگیزه‏های سودجویانه اقدام به مدیریت سود می‏کند و به طور ضمنی بیان می‏کنند که مدیریت سود موجب کاهش محتوای اطلاعاتی اعداد حسابداری خواهد شد.

از سوی دیگر، برخی محققان نگاهی آگاهی‏دهنده به مدیریت سود دارند و آن را به عنوان دستکاری اعداد سود توسط مدیران تعریف می‏کنند که به واسطه آن اطلاعات خصوصی و محرمانه مدیریت در مورد عملکرد آتی شرکت به سرمایه‏گذاران منتقل می‏شود. با پذیرش این تعریف، باید انتظار داشت مدیریت سود نه تنها موجب منظور از بازده سهام چیست؟ کاهش محتوای اطلاعاتی سود نخواهد شد، بلکه این عمل، سرمایه‏ گذاران را در تفسیر بهتر ارقام گزارش شده یاری می‏رساند. به هر حال، فرصت­ طلبانه بودن مدیریت سود در ادبیات تحقیق از مقبولیت بیشتری برخوردار است.

مدیریت سود یعنی استفاده مدیران از قضاوت های شخصی خود در گزارش های مالی به منظور تغییر در جهت گزارشگری مالی.

فهرست مطالب این صفحه

انگیزهای مدیریت سود

درگیر شدن در مسئله مدیریت سود برای شرکت‌ها کاری خالی از مخاطره نیست. مخاطراتی جون مخدوش شدن اعتبار شرکت و مدیران عامل و خطر دادخواهی از آنها (این مورد بیشتر در مورد تقلب روی می‌دهد) از این قبیل است. بنابراین منطق حکم می‌کند تنها هنگامی اقدام به مدیریت سود شود که انگیزهای کافی برای آن وجود داشته باشد و منافع این کار از هزینه‌ها و مخاطرات آن بیشتر باشد. در ادامه به بیان انگیزهای سود که مربوط به منافع شرکت می‌باشد پرداخته می‌شود.

افزایش بازده سهام

نتایج بسیاری از تحقیقات حاکی از اثبات این انگیزه برای مدیریت سود است. شرکت‌ها می توانند اول جهت ایجاد یک جریان با ثبات سود، به منظور تاثیرگذاری مساعد بر بازده سهام و کاهش ریسک شرکت؛ و دوم توانایی مقابله با ماهیت ادواری بودن شود و جلوگیری از کاهش احتمالی همبستگی بازده مورد انتظار شرکت با بازده بازار، اقدام به مدیریت سود کند.

شرایط تامین مالی بهتر

شرکت‌ها می‌توانند برای نشان دادن تصویری بهینه و بهتر از آینده شرکت، قبل از مراجعه به بازار سرمایه برای تامین مالی، اقدام به مدیریت سود کنند. با مدیریت سود افزاینده و هموارسازی شرکت‌ها خواهند توانست ریسک سرمایه گذاری سرمایه گذاران را کاهش داده و لذا سرمایه گذاران به بازده کمتری قانع خواهند بود. بنابراین هزینه سرمایه کاهش خواهد یافت. به علاوه با مدیریت سود تقاضا برای سرمایه گذاری در شرکت افزایش یافته و از یک طرف قیمت سهام یا اوراق بدهی افزایش یافته و از طرف دیگر هزینه انتشار، تبلیغات و غیره برای تامین مالی کاهش می یابد.

افزایش قیمت سهام در اولین عرضه عمومی سهام: قیمت سهام که برای نخستین بار عرضه می‌شود، مشخص نیست. حال پرسش این جاست که چگونه ارزش این سهام تعیین می گردد. پاسخ احتمالی میزان تقاضای برای سهام مذکور است و این تقاضا نیز بستگی به برداشت بازار از وضعیت آتی شرکت دارد.

عدم تخلف از قرادادهای بدهی

معمولا اعتبار دهنگان در مورد بازپرداخت شدن اصل و سود منابعی که در اختیار شرکت قرار می دهند، دارای ریسک هستند. عموما برای کنترل چنین ریسکی، اعتبار دهندگان در قرارداد فیمابین با شرکت خواهان وضع مفادی می‌گردند. برای مثال سرمایه در گردش یا نسبت جاری شرکت نباید از حد معینی کمتر شود و یا نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام نباید از حد مشخصی فراتر رود.

انگیزهای سیاسی

برخی از شرکت‌ها از دیدگاه سیاسی در معرض دید بیشتر قرار دارند. این شرکت‌ها از منظر علت جلب توجه ها به سه دسته تقسیم می شوند. دسته اول شرکت‌های بسیار بزرگ هستند. علت توجه به این شرکت‌ها این است که فعالیت آنها بر عده زیادی تاثیر می‌گذارد. دسته دوم شرکت‌هایی هستند که در صنایع استراتژیک فعالیت می‌کنند، مانند شرکت های نفت و گاز. در نهاست دسته سود شرکت‌هایی هستند که حالت انحصاری یا شبه انحصاری دارند. این شرکت‌ها خواشتار نوعی مدیریت سود هستند که آنها را کمتر در مورد دید مردم قرار دهد.

کاهش مالیات: مسلما کاهش دادن میزان مالیات برای بسیاری از شرکت‌ها بسیار مطلوب بوده و شرکت‌ها انگیزه زیادی دارند ک از هر راه ممکن از جمله مدیریت سود (کاهنده) به این هدف دست یابند. اما باید توجه داشت که بستر اعمال مدیریت سود، سیستم و اعداد حسابداری است. به عبارت دیگر هنگامی مدیریت سود می تواند در میزان پرداخت مالیات موثر باشد که برای محاسبه مالیات، از اعداد بیرون آمده از سیستم حسابداری استفاده شود.

اطلاع رسانی به سرمایه گذاران

اقبلا عمومی نسبت به سرمایه گذاری در شرکت بستگی به برداشت عموم از آینده آن شرکت دارد. به علاوه سرمایه گذاران با استفاده از سود دوره منظور از بازده سهام چیست؟ جاری در احتمالاتی که برای عملکرد آینده در نظر گرفته اند، تجدید نظر می‌کنند. در طرف مقابل منطقی است که بپذیریم مدیر شرکت درباره سودهای خالص آینده شرکت اطلاعاتی محرمانه دارد. مسلما شرکت‌ها این انگیزه را دارند که با مدیریت برسود دوره جاری این اطلاعات را افشا کنند. به عناون مثال مدیر می تواند با مدیریت سود، به نوعی تداوم سود یا رشد سود را علامت دهی کند.

قوانین و مقرارت: شرکت‌ها ممکن است جهت شمول یا عدم شمول بعضی قوانین دولتی اقدام به مدیریت سود کنند.

تورم چیست و چه اثری بر بازار سهام دارد؟

در ادبیات اقتصادی، رشد همه‌گیر، مداوم و نامنظّم سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات در یک دوره زمانی نسبت به دوره قبلی مشابه است. برای محاسبه تورم، بانک مرکزی و مرکز آمار سبد کالایی را تعریف می‌کنند و روند قیمت آن را رصد می‌کنند. برای تعیین میزان تورم در کشور ما، بانک مرکزی در سال ۱۳۸۳ سبد کالایی با ۳۵۹ قلم کالا و خدمات، در ۷۵ شهر منتخب کشور و در ۱۲ گروه کالایی را تعیین کرد. اما بسته به اینکه برای محاسبه تورم از چه شاخص قیمت و چه دوره زمانی استفاده شود می‌توان به رقم‌های متفاوتی برای نرخ تورم دست یافت.

عوامل ایجاد تورم در ایران

به طور کلی رشد شدید تورم در کشور ما اغلب ناشی از چهار عامل اصلی است:

اول تکیه و تمرکز اقتصاد ایران بر نفت که موجب شده تا در نتیجه‌ی نوسان قیمت نفت، درآمدهای کشور نیز همواره با بی ثباتی شدید مواجه باشد. دوم رشد شدید قیمت ارز در یک بازه زمانی کوتاه، سوم رشد نقدینگی و چهارم تضعیف تولید و رشد هزینه‌های تولید در اثر فشارهای وارد شده بر حوزه تجارت خارجی کشور.

تورم علاوه بر این که موجب تغییر سود و جریانات نقدی کشورها می‌شود؛ نرخ بازده مورد انتظار سهامداران و فعالان اقتصادی را نیز تغییر می‌دهد. در واقع این اتفاق موجب توزیع دوباره دارایی‌ها و درآمدهای افراد می‌شود. در یک سو بهای سبد دارایی افرادی که بیش از نرخ تورم افزایش داشته باشد از این فرآیند بهره‌مند می‌شوند. اما در سوی دیگر افرادی که ارزش سبد دارایی‌های آن‌ها به هر دلیلی کمتر از نرخ تورم منظور از بازده سهام چیست؟ افزایش پیدا کند، از متضررین این نرخ هستند.

بنابراین سرمایه‌گذاران که خالص منافع حاصل از سرمایه گذاری‌های آن‌ها به نرخ تورم بستگی دارد می‌کوشند با سرمایه گذاری در فعالیت‌های پربازده، ضمن حفظ ارزش دارایی‌های خود، از اثرات تورم نیز بهره‌مند شوند.

رابطه تورم با بازار سهام

مدت‌هاست پژوهشگران اقتصادی به دنبال یافتن رابطه بین تورم و بازار سهام هستند اما تاکنون نتوانسته‌اند به یک جمع بندی نهایی در این زمینه دست پیدا کنند. درواقع مطالعات در کشورهای مختلف نشان می‌دهد به علت وجود ساختار اقتصادی متفاوت، این ارتباط از کشوری به کشور دیگر تغییر می کند. شاید به همین علت است که برخی تحلیل‌گران این رابطه را منفی، برخی مثبت و برخی فاقد ارتباط معنادار دانسته‌اند. برای مثال در کشورهایی که تورم به خوبی قابل پیش بینی است، سرمایه‌گذاران به سادگی درصد افزوده‌ای را به عنوان تورم به بازدهی مورد انتظار خود می‌افزایند و بازار به حالت تعادل می‌رسد.

بنابراین تا زمانی که این نرخ قابل پیش‌بینی باشد عامل ناپایداری و نااطمینانی محسوب نمی‌شود. با این حال به دلیل ساختار اقتصادی ایران اغلب مطالعات نشان می‌دهند اثر نرخ تورم بر شاخص فعالیت بازار سهام؛ یعنی ارزش معاملات، حجم معاملات و نسبت ارزش معاملات به کل ارزش جاری بازار سهام در کوتاه‌مدت مثبت است. اما در همین مطالعات اشاره شده که بین نرخ تورم و تعداد سهام افزوده شده (افزایش سرمایه شرکت‌ها) و نسبت تعداد سهام معامله شده به کل سهام منتشرشده نیز در بلندمدت رابطه معناداری یافت نمی‌شود.

تورم چیست و چه اثری بر بازار سهام دارد؟

اثرات کوتاه مدت افزایش تورم بر بازار سهام

در شرایط تورمی به طور متوسط، سود اسمی شرکت ها به دلیل کاهش ارزش پول، افزایش پیدا می‌کند. در واقع سودآوری افزایش نیافته، بلکه سود اسمی تحت تاثیر تورم افزایش یافته است. این افزایش به دلیل جبران کاهش سود حقیقی است. بنابراین، با افزایش این نرخ، سود تقسیمی شرکت‌ها و به تبع آن قیمت سهام افزایش خواهد داشت. از سوی دیگر، با افزایش تورم در کوتاه مدت سرمایه‌گذاران با توجه به ریسک بالای نگهداری پول و کاهش ارزش آن، تمایل کمتری به نگهداری آن داشته و به دنبال کاهش حجم نقدینگی در سبد دارایی خود هستند. بدین منظور، یکی از گزینه‌های سرمایه گذاری، خرید سهام است که می‌تواند به عنوان سپری در مقابل تورم عمل کند.

درنتیجه افزایش تقاضا برای خرید سهام، موجب افزایش قیمت سهام و افزایش ارزش و حجم معاملات می‌شود. این مساله بر انگیزه سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها می‌افزاید. بنابراین شرکت ها اقدام به انتشار سهام می‌کنند تا از این طریق منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در آینده را فراهم آورند.

علاوه بر این با افزایش تورم، نسبت ارزش مبادلات به کل ارزش جاری بازار سهام و نیز نسبت تعداد سهام مبادله شده به کل سهام منتشرشده در بازار سهام و در نتیجه نقدینگی بازار سهام نیز می‌تواند افزایش داشته باشد. از آنجا که نقدینگی بازار سهام نشان‌گر عملکرد بازار سهام است، در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که اثر تورم بر عملکرد بازار سهام در کوتاه مدت در ایران مثبت است. نکته دیگری که در اثرات مثبت افزایش این نرخ بر بازار سهام در کوتاه مدت اثرگذار است بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به سایر بازارها از جمله طلا و ارز، مسکن و غیره به دلیل نوسانات بالا یا ضریب نقدشوندگی پایین و … است. در واقع از نظر سرمایه‌گذاران بازار سهام ایران در کوتاه مدت کاراست و می‌تواند به عنوان پوششی در مقابل تورم عمل کند.

اثرات بلندمدت افزایش تورم بر بازار سهام

در بلند مدت، قیمت فروش محصولات و خدمات شرکت‌ها افزایش یافته و درنتیجه بدون افزایش تولید یا کیفیت محصولات و در نتیجه ارزش ذاتی سهام، رقم فروش شرکت بالا می‌رود. در چنین شرایطی بازده اسمی شرکت‌ها شاخص ضعیفی برای سرمایه‌گذاران تلقی می‌شود. از سوی دیگر، افزایش این نرخ موجب تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید با قیمت بالاتر و در نتیجه تولید با هزینه‌های بالاتر می‌شود. بنابراین، میزان تأثیر تورم بر قیمت سهام بستگی به میزان افزایش قیمت محصولات و خدمات و همچنین افزایش قیمت مواد اولیه و هزینه‌ها دارد که بسته به نوع صنعت می‌تواندبرآیند متفاوتی از خود بروز دهد.

اما در سوی دیگر بازار، با افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و نرخ تورم در فاصله زمانی میان سرمایه‌گذاری و بهره برداری، وجهی که سرمایه‌گذار به عنوان سود سرمایه گذاری بدست می‌آورد، قدرت خرید کمتری دارد. در نتیجه بازده واقعی سرمایه‌گذاری، کمتر از بازده مورد انتظار خواهد بود. علاوه بر این، شرایط تورمی باعث کاهش قدرت خرید مردم و کاهش فرصت و تقاضا برای سرمایه‌گذاری و پس انداز در بورس اوراق بهادار و به تبع کاهش شاخص سهام می‌شود.

نکته دیگر اینکه با افزایش نرخ تورم، افزایش نرخ بهره بازار نیز اجتناب ناپذیر است و به همین علت نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران با تغییری مثبت روبرو خواهد شد. به این ترتیب، یکی دیگر از اثرات تورم در بلند مدت بی ثباتی در سود و بازده است. بنابراین میزان تأثیر تورم بر سود پرداختی شرکت ها به سهامداران نامعلوم است و در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که تأثیر تورم بر قیمت محصولات شرکت ها و تعدیل اثر نهایی و به طور کلی بر بازار سهام در بلند مدت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

رابطه تورم با بازده سهام

بازده سهام یکی از اصول اساسی برای سرمایه گذاری در بازار سهام است، بازده سهام به سرمایه‌گذاران در تجزیه و تحلیل مالی و پیش بینی ها کمک می‌کند. بازده سهام متاثر از بازده انواع دارایی‌ها، تغییرات شرایط اقتصادی و سیاسی، ریسک‌ها، عوامل تاثیرگذار بر مقادیر جریانات نقدی آتی دارایی ها، عوامل موثر بر واکنش رفتار طیف وسیعی از تصمیم‌گیران و نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران و بسیاری عوامل دیگر است. از منظر تئوریک این عوامل به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم می‌شوند. عوامل در سطح شرکت و صنعت مثل نسبت‌های مالی، حاشیه سود، نتایج حاصله از بررسی مطالعه صورت‌های مالی شرکت و عوامل تاثیرگذار بر رونق و رکود در شرکت و صنعتی خاص، همگی از عوامل درونی محسوب می‌شوند از این رو این عوامل تا حدود زیادی بوسیله مدیریت بنگاه ها قابل کنترل هستند.

اما عوامل کلان اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی وجود دارند که بر قیمت و بازدهی سهام تاثیر می‌گذارند که خارج از کنترل مدیریت بنگاه ها بوده و از این رو عوامل بیرونی محسوب می‌شوند. مثل نرخ تورم، نرخ بهره، نرخ رشد اقتصادی، مالیات، سوبسید، قوانین و مقررات مربوطه، حجم نقدینگی، ادوار تجاری کسب و کار، میزان بازدهی فرصت‌های سرمایه‌گذاری جایگزین و سیاست های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی دولت.

عوامل موثر بر رابطه تورم و بازده سهام

دو عامل رابطه تورم و بازده سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهند: شوک های عرضه همچون شوک قیمت نفت و شوک های بهره‌وری و شوک‌های تقاضا که ناشی از شوک های سیاست‌های پولی و مالی هستند. بدین ترتیب می‌توان گفت که رابطه بین تورم و بازده سهام بستگی به منبع تورم دارد. شوک‌های تقاضای کل، عموما با افزایش در عرضه پول منجر به تورم بالاتر و بالا رفتن قیمت سهام می‌شوند؛ در حالیکه شوک‌های عرضه همچون افزایش در قیمت نفت، منجر به تورم بالاتر و قیمت سهام پایین‌تر می‌شود.

ذکر این نکته ضروری است که هر چند تورم با افزایش هزینه‌های تولید تاثیر منفی بر قیمت سهام دارد ولی اگر تورم و افزایش قیمت محصول شرکت های بورسی بیشتر از رشد هزینه‌های تولید باشند، در این صورت سود بنگاه‌ها افزایش یافته و تورم از کانال جریان وجوه نقدی آتی عایدی‌ها می‌تواند تاثیر مثبتی بر قیمت سهام داشته باشد، بدیهی است در این صورت بسته به شرایط هر صنعت برآیند این دو اثر مخالف هم، نحوه تاثیر تورم بر قیمت و بازدهی سهام را تعیین خواهد کرد.

برآورد عملکرد صنایع مختلف بازار سهام در شرایط تورمی

برآورد عملکرد صنایع مختلف بازار سهام در شرایط تورمی می‌توان صنایع بورسی را در سه گروه بررسی کرد:

ROE یا همان بازده حقوق صاحبان سهام چیست؟

بازده حقوق سهامداران یا ROE یک معیار اندازه‌گیری عملکرد مالی است که از تقسیم درآمد خالص بر حقوق صاحبان سهم به دست می‌آید. ازآنجاکه حقوق صاحبان سهام برابر با دارایی‌های شرکت منهای بدهی‌های شرکت است، لذا ROE می‌تواند به‌عنوان بازده دارایی‌های خالص در نظر گرفته شود. ROE نتیجه نهایی چندین متغییر مهم است.این متغییرها معمولا به وسیله تجزیه و تحلیل سیستم دوپانت مورد تحلیل قرار میگیرد چراکه که از شرکت دوپانت نشأت گرفته است. ایده سیستم دوپانت تجزیه ROE به اجزای مهم آن به منظور شناخت اثرات مختلف آنها بر ROE ونیز کمک به تحلیلگران در پیش بینی روند آینده ROE میباشد.

ROE به‌صورت درصد بیان می‌شود و می‌تواند برای هر شرکت محاسبه شود البته درصورتی‌که خالص درآمد و حقوق سهامدار اعداد مثبتی باشند. خالص درآمد قبل از پرداخت سود تقسیمی به سهامداران عادی و پس از پرداخت سود به سهامداران ممتاز و بهره وام‌دهندگان محاسبه می‌شود.

بالا یا پایین بودن نسبت ROE می‌تواند در صنعت‌ها و بخش‌های مختلف متفاوت باشد. زمانی که دو شرکت مشابه توسط این نسبت مقایسه می‌شوند، مقادیر معنادارتر خواهند بود. حتی در یک گروه و صنعت یکسان مقایسه نسبت ROE بین دو شرکت که یکی سود تقسیمی بیشتری دارد می‌تواند گمراه‌کننده باشد. به بیانی دیگر ROE نشان می‌دهد مدیریت شرکت با چه سرعت و نرخی در حال افزایش یا کاهش ارزش شرکت است.

فرمول محاسبه نسبت ROE در تحلیل بنیادی:

ارزش سهام در اختیار سهامداران/درآمد خالص سالانه = بازده دارایی

اغلب تحلیل گران و سرمایه گذاران حرفه‌ای بازار حداقل ROE را که مطلوب می‌دانند ۱۵ درصد است.

درآمد خالص پس از یک سال مالی کامل و یا پس از گذشت دوازده ماه تمام در بیانیه درآمد مشخص می‌شود، مجموع فعالیت‌های مالی در طول دوره موردمحاسبه می شود. حقوق صاحبان سهام از طریق ترازنامه مشخص می‌شود، یک ترازنامه در حال اجرای شرکت، تمام تغییرات در دارایی‌ها و بدهی‌ها را مشخص می‌کند. بهترین روش برای محاسبه بازده حقوق در نظر گرفتن میانگین دارایی در طول دو دوره مشخص مالی در ترازنامه است.ROE می‌تواند یک معیار مقایسه‌ای خوب بین دو شرکت باشد بااین‌حال اگر مقادیر ترازنامه شرکت‌ها بسیار متفاوت باشد می‌توان ROE را با میانگین بلندمدت شاخص بازار مقایسه کرد.

میانگین حقوق منظور از بازده سهام چیست؟ سهامدار با اضافه کردن حقوق در ابتدا و انتها دوره و سپس تقسیم این مقدار بر دو به دست می‌آید. سرمایه‌گذاران می‌توانند از ترازنامه‌های سه‌ماهه برای محاسبه دقیق‌تر میانگین دارایی استفاده کنند.

یک شرکت با درآمد سالانه ۱,۸۰۰,۰۰۰ را تصور کنید به‌طوری‌که میانگین درآمد صاحبان سهام ۱۲,۰۰۰,۰۰۰ است. در این صورت ROE شرکت برابر با ۱۵% خواهد بود.

بازده

ROE چگونه می‌تواند مشکلات را شناسایی کند

منطقی است که این سؤال برای شما پیش بیاید که چرا ROE برابر یا کمی بالاتر از میانگین بهتر از ROA است که دو برابر یا حتی سه برابر میانگین صنعت است. آیا سهام با ROE بالاتر باارزش‌تر نیست؟ گاهی اوقات ROE بالا بسیار خوب است، و به این معنی است که خالص درآمد به نسبت دارایی‌ها بسیار بالاتر است چراکه عملکرد شرکت بسیار قوی بوده است. بااین‌حال برخی اوقات ROE بالا نسبت به دارایی کمتر نشان‌دهنده یک سیگنال خطر و ریسک است.

سود ناپیوسته

فرض کنید شرکت الف چندین سال بدون سود بوده است. ضرر و زیان شرکت در ترازنامه در بخش دارایی‌ها به‌عنوان دارایی و یا سرمایه از دست‌ رفته شرکت عنوان‌شده است. زیان یک مقدار منفی است و حقوق صاحبان سهم را کاهش می‌دهد. فرض کنید الف در سال گذشته بیشترین سود را داشته است و مجدداً به چرخه سودآوری بازگشته است. معیار سنجش ROE در این صورت می‌تواند بسیار گمراه‌کننده باشد چراکه شرکت سود را به‌طور پیوسته کسب نکرده است.

در این مورد ROE بسیار بالا مفید است چراکه به سرمایه‌گذاران هشدار می‌دهد شرکت الف به‌طور مستمر سوددهی نداشته است. سرمایه‌گذاری در شرکتی به مشابه شرکت الف بسیار پرخطرتر از شرکت‌هایی است که دارای روند صعودی و پایدار ROE ولی با مقدار پایین هستند.

بدهی بیش‌ازحد

اگر یک شرکت بیش‌ازحد وام گرفته باشد، می‌تواند بازده حقوق سهام را افزایش دهد چراکه حقوق صاحبان سهام برابر دارایی منهای بدهی است. هرچه بدهی قرضی شرکت بیشتر باشد، حقوق کمتر افت می‌کنند. یک سناریو معمولی که می‌تواند این شرایط را ایجاد کند زمانی است که شرکت مبلغی زیادی برای به‌منظور خرید سهام خود قرض می‌کند. این می‌تواند درآمد به ازای سهام EPS را افزایش دهد اما در نرخ رشد کلی و عملکرد سازمان تأثیری ایجاد نمی‌کند.

ROE منفی

اگر یک شرکت خالص درآمدی منفی داشته باشد آنگاه ROE یا همان بازده حقوق محاسبه نمی‌شود. بااین‌حال اگر شرکت دارایی منفی به دلیل ضرر دوره‌های گذشته و یا قرض گرفتن بیش‌ازحد داشته باشد، ROE می‌تواند منفی شود چراکه با یک عدد منفی محاسبه خواهد شد.

اگر ROE منفی باشد، شایع‌ترین دلیل می‌تواند قرض گرفتن بیش‌ازحد و یا سود ناپیوسته شرکت باشد. بااین‌وجود برای شرکت‌هایی که سودآور هستند و از قرض برای بازخرید سهام خود استفاده می‌کنند، وجود دارد.

در تمام موارد، سطوح منفی یا بیش‌ازحد بالای ROE باید موردتوجه قرار گیرد. در موارد نادر ROE منفی می‌تواند به دلیل جریان نقدی جهت بازخرید سهام یا عملکرد بسیار خوب مدیریت باشد، اما این مورد بسیار به‌ندرت رخ می‌دهد. درهرصورت یک شرکت با ROE منفی قابلیت مقایسه با سایر شرکت‌های دارای ROE مثبت را ندارد.

تفاوت بین منظور از بازده سهام چیست؟ ROE و بازدۀ سرمایۀ سرمایه گذاری شده

در حالیکه بازدۀ حقوق صاحبان سهام بستگی به سود یک شرکت دارد، می تواند مربوط به سهم صاحبان سهام، بازدۀ سرمایۀ سرمایه گذاری شده (ROIC) شود که محاسبات را چند مرحله جلوتر می برد. هدف ROIC محاسبۀ میزان سرمایه بعد از سود سهام است که یک شرکت بر اساس منابع موجود سرمایه، شامل سهم سهامداران، و بدهی ها بدست می آورد. ROE بستگی به منظور از بازده سهام چیست؟ این امر دارد که یک شرکت تا چه اندازه از سهم سهامداران استفاده می کند، در حالیکه ROIC برای تعیین این موضوع است که یک شرکت چگونه از تمامی سرمایۀ موجود برای کسب درآمد استفاده می کند.

محدودیت های استفاده از بازدۀ حقوق صاحبان سهام- ROE

بازدۀ حقوق صاحبان سهام بالا ممکن است همیشه مثبت نباشد. ی بسیار بزرگ نشان دهندۀ موارد مختلفی مانند سودهای ناپایدار، و یا بدهی های بیش از حد می باشد. به همین صورت، ی منفی می تواند بعلت این باشد که یک شرکت دارای زیان خالص و یا سهم منفی سهامداران است که نمی تواند برای ارزیابی شرکت بکار رود و یا برای مقایسه با دیگر شرکت ها با ROE (بازده حقوق)مثبت استفاده شود.

جمع‌بندی

بازده حقوق صاحبان سهام یک نسبت حاصل از خالص درآمد (سود) به حقوق صاحبان سهام یا دارایی (دارایی منهای بدهی) است. ROE به‌عنوان معیار ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت در خصوص دارایی‌ها می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد. نرخ رشد پایدار و نرخ رشد سود تقسیمی سهام می‌تواند با استفاده از نسبت ROE محاسبه و برآورد شود البته با این شرط که نرخ ROE برابر یا بالاتر از میانگین صنعت باشد. ROE می‌تواند در مقایسه سهام مفید باشد اما سرمایه‌گذاران باید به تنوع‌بخش بندی سهام و استراتژی های مختلف سود تقسیمی توجه داشته باشند.