تعریف نقدینگی چیست؟

طبق تعریف اقتصادی، این موارد (اسکناس ها و سکه ها و سپرده های کوتاه مدتی) را پول می نامیم.

جریان نقدینگی چیست؟ (همراه با نمونه‌ای از گزارش جریان نقدینگی)

جریان نقدینگی یکی از بخش‌های مهم در سرپا نگه داشتن هر کسب‌وکاری است. حسابداران و سایر کارشناسان اقتصادی باید نظارت دقیقی بر گردش پول داشته‌باشند تا منافع شرکت حفظ شود. یادگیری درمورد جریان نقدینگی به شما کمک خواهد کرد تا درک بهتری از عملکرد کسب‌وکار داشته‌باشید. در این مطلب، توضیح خواهیم داد که جریان نقدینگی چیست، انواع مختلف آن را شرح می‌دهیم و مثالی از گزارش جریان نقدینگی ارائه می‌کنیم.

جدیدترین فرصت‌های شغلی شرکت‌های معتبر را در صفحه آگهی استخدام ببینید.

جریان نقدینگی چیست؟

جریان نقدینگی به معنای وارد کردن یا خارج کردن پول به کسب‌وکار است. سازمان‌ها از جریان نقدینگی برای تحلیل موقعیت مالی خود و آمادگی برای آینده استفاده می‌کنند؛ به طور کل، می‌توان گفت که نوعی برقراری تعادل است.

سپرده‌ای دارید یا پولی به حساب شما واریز شده‌است، همچنین برداشت‌هایی از حساب داشته‌اید یا پولی از حسابتان خارج شده‌است. برای افراد و شرکت‌ها جریان نقدینگی مثبت به این معناست که بدون این‌که نیازی به برداشت اضافه از حساب خود داشته‌باشند، برای پوشش هزینه‌ها یا پرداخت وام‌ها پول کافی دارند.

چرا جریان نقدینگی مهم است؟

جریان نقدینگی نه‌تنها شرکت را سرپا نگاه می‌دارد، بلکه کمک می‌کند که سازمان برای هزینه‌ها و تغییرات موقعیت‌های اقتصادی آماده باشد. گزارش جریان نقدینگی در تصمیم‌گیری فعالیت‌های آینده، مانند خرید کسب‌وکار دیگر، استخدام کارمند یا مزایای اضافی برای شرکت، به سازمان کمک می‌کند.

انواع جریان نقدینگی

جریان نقدینگی بخشی از گزارش مالی شرکت است.

در ادامه، انواع جریان نقدینگی مشاهده‌شده در گزارش مالی را خواهیم دید:

• ارزش فعلی خالص: ارزش یک کسب‌وکار با استفاده از تنزیل جریان نقدی (discounted cash flow).
• نقدینگی فعلی: برای تعیین وضعیت شرکت در پرداخت تعهدات مالی خود است.
• جریان نقدینگیدر هر سهام: درآمد شما پس از کسر مالیات، تقسیم بر سهام موجود می‌شود.
• نرخ تبدیل پول نقد: این مورد فاصله زمانی پرداخت هزینه‌ی اقلام توسط شرکت و دریافت آن از مشتری را مشخص می‌کند.
• جریان نقدینگیفعالیت‌های اجرایی: هزینه‌ی به‌دست‌آمده از فعالیت‌های اصلی شرکت است و شامل درآمد سرمایه‌گذاری نمی‌شود.
• کسری بودجه: مقداری را مشخص می‌کند که شرکت برای جبران کسری نیاز دارد.
• پرداخت سود سهام: نوعی از جریان نقدینگی که برای پرداخت سود سهام به سرمایه‌داران استفاده می‌شود.
• هزینه‌های سرمایه‌گذاری: گردش مالی موردنیاز برای سرمایه‌گذاری مجدد روی کسب‌وکار خود را مشخص می‌کند.
• جریان تعریف نقدینگی چیست؟ نقدینگیمستقل سرمایه‌داری: تفاوت گردش مالی فعالیت‌های اجرایی و هزینه‌های سرمایه‌گذاری است.
• جریان نقدینگی مستقل شرکت: این پارامتر فرض می‌کند شرکت هیچ وامی ندارد و برای ارزش‌گذاری شرکت استفاده می‌شود.
• تغییرات نقدینگی خالص: تفاوت گردش مالی در یک دوره‌ی حسابداری و دوره‌ی دیگر را تعیین می‌کند.

نمونه‌ای از گزارش جریان نقدینگی

در زیر نمونه‌ای از گزارش جریان نقدینگی و همچنین چگونگی استفاده از آن برای گزارش مالی کلی را بیان کرده‌ایم:

شرح	هزینه (دلار)
جریان نقدی حاصل از فعالیت‌ها	۷۰۰
فروش	۱۰۰۰
مالیات	(۳۰۰)
جمع کل
جریان نقدی حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها	(۲۰۰)
سرمایه‌‌ی خریداری‌شده	(۲۰۰)
جریان نقدینگی کارهای مالی	۱۵۰۰
وام (خروجی)	(۵۰۰)
وام (ورودی)	(۲۰۰۰)
کل	۲۰۰۰

در ادامه، توضیحات اضافیِ مربوط به گزارش جریان نقدینگی که در ۳ بخش خلاصه می‌شود را آوردیم:

۱. توضیحات گزارش جریان نقدینگی: فعالیت‌های اجرایی

این نوع فعالیت‌ها هسته‌ی اصلی فعالیت‌های کسب‌وکار هستند؛ برای مثال، اگر شما محصولی را می‌فروشید، تولید، فروش و تحویل محصول به عنوان فعالیت‌های اجرایی در نظر گرفته می‌شوند؛ همچنین، شامل پرداخت مشتری، خرید اقلام، حساب‌های پرداختی و صورت‌پرداخت شرکت نیز می‌شود. سایر موارد شامل استهلاک تجهیزات یا دارایی‌های مشهود دیگر، استهلاک دارایی‌های نامشهود و مالیات معوقه هستند.

۲. توضیحات گزارش جریان نقدینگی: فعالیت‌های سرمایه‌گذاری

این نوع از جریان نقدینگی شامل خرید و فروش سرمایه‌هایی مانند زمین، ساختمان، تجهیزات یا اوراق بهادار قابل‌فروش است؛ همچنین، می‌تواند مواردی مانند وام به تأمین‌کنندگان یا دریافتی از مشتریان و پرداختی ادغام‌شده‌ها یا تملکات را نیز شامل شود.

۳. توضیحات گزارش جریان نقدینگی: فعالیت‌های مالی

شامل وجه نقد سرمایه‌گذاران و وجه نقد سهام‌داران به صورت سود سهام است؛ همچنین، می‌تواند فعالیت‌هایی مانند فروش یا خرید مجدد سهام شرکت را شامل شود که بر بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام بلندمدت یک سازمان تأثیر بگذارد.

سؤالات متداول درمورد جریان نقدینگی

بعضی از سؤالاتی که به طور مکرر بیان می‌شوند:

• تفاوت بین جریان نقدینگی و درآمد خالص چیست؟
• فرمول تبدیل سود به جریان نقدینگی چیست؟
• چه راه‌هایی برای حفظ جریان نقدینگی وجود دارند؟
• آیا لازم است بدانم جریان نقدینگی آینده‌ام چقدر است؟
• جریان نقدینگی مثبت و منفی چیست؟
• مثالی از نمونه‌های معادل نقدی بزنید.

تفاوت بین جریان نقدینگی و درآمد خالص چیست؟

درآمد خالص، کسر هزینه‌های یک دوره‌‌ی حسابداری از درآمد ناخالص است. جریان نقدینگی به تفاوت بین موجودی نقدی از این بازه تا بازه‌ی بعدی اشاره دارد.

فرمول تبدیل سود به جریان نقدینگی چیست؟

سود خالص +‌ استهلاک - حساب‌های دریافتی - افزایش موجودی کالا + حساب‌های دریافتی - کاهش وام‌های بانکی/ مالی = نقدینگی خالص

چه راه‌هایی برای حفظ جریان نقدینگی وجود دارند؟

این موارد بهترین نکاتی هستند که برای حفظ نقدینگی وجود دارند:

• بیش‌تر از آن‌چه خرج کرده‌اید، محصول یا سرویس بفروشید.
• اطمینان حاصل کنید که تعادل را برقرار کرده‌اید.
• راه‌هایی را برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها از طریق خرده‌فروشی، فروش تجهیزات منسوخ و دیگر دارایی‌ها پیدا کنید تا بتوانید ذخیره کنید.

آیا لازم است بدانم جریان نقدینگی آینده‌ام چقدر است؟

دانستن جریان نقدینگی آینده‌تان به شما کمک می‌کند که از سودمندی کسب‌وکار خود اطمینان حاصل کنید. با تعیین هزینه‌ها و درآمدهای آتی می‌توانید بفهمید که فعالیت‌های آینده‌تان چقدر ماندگار هستند یا برای افراط نکردن چه هزینه‌هایی را باید بپردازید.

تحلیل‌گران مالی از این ۴ گام برای تحلیل جریان نقدینگی استفاده می‌کنند:

۱. فرضیاتی را مانند افزایش قیمت برای کسب‌وکارها و همچنین فروشندگان و تأمین‌کنندگان محاسبه می‌کنند. آن‌ها فروش‌های آینده، چرخه‌های فروش، افزایش پرداختی و دیگر هزینه‌های عمومی را نیز پیش‌بینی می‌کنند.

۲. فروش‌های آینده را با نگاهی به فروش سال‌های گذشته و ترند پیش‌بینی‌شده در صنعت تعیین می‌کنند.

۳. هزینه‌های آتی شامل پرداختی‌ها، هزینه‌ی انجام کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری‌های مالی را مشخص می‌کنند.

۴. اطلاعات را تحلیل می‌کنند تا متوجه شوند که کجا به کاهش هزینه یا سرمایه‌گذاری‌های جدید نیاز دارند تا از رشد کسب‌وکار خود مطمئن شوند.

جریان نقدینگی مثبت و منفی چیست؟

جریان نقدینگی مثبت به معنای این است که کسب‌وکار برای ادامه‌ی انجام فعالیت و پرداخت وام‌ها پول کافی دارد. جریان نقدینگی منفی به معنی این است که شما بیش از فروش خرج می‌کنید و حتی ممکن است برای پرداخت وام خود نیاز داشته‌‌باشید که قرض کنید.

مثالی از معادل نقد بزنید

معادل‌ِ نقد سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدتی هستند که نقدینگی بالایی دارند و از زمان خرید سررسید سه‌ماهه یا کم‌تر دارند. برخی از این نمونه‌ها شامل سند خزانه‌ی کوتاه‌مدت ایالات متحده، حساب‌ سپرده‌های سودآور، اوراق تجاری یا اوراق قرضه کوتاه‌مدت دولت است.

در این مطلب سعی کردیم تا مفهوم جریان نقدینگی را به‌خوبی توضیح دهیم و زوایای مختلف آن را بررسی کنیم. لطفا شما هم اگر پیشنهادی برای تکمیل این مطلب دارید با ما به‌اشتراک بگذارید.

نقدینگی چیست

نقدینگی بسته به زمینه آن ممکن است معنای دیگری پیدا کند، اما همیشه به یک چیز مربوط می شود: پول نقد یا پول آماده. نقدینگی یا liquidity به مبلغی گفته می شود که بلافاصله برای پرداخت بدهی ها یا استفاده برای سرمایه گذاری در دسترس است. این سطوح وجه نقد موجود و سرعت تبدیل دارایی مالی یا اوراق بهادار به پول نقد بدون از دست دادن ارزش قابل توجه را نشان می دهد. به عبارت دیگر، چه مدت طول می کشد تا فروش شود.

نقدینگی از این جهت مهم است که نشان می دهد یک شرکت چقدر در انجام تعهدات مالی و هزینه های غیرمنتظره انعطاف پذیر است. همچنین برای افراد متوسط نیز صدق می کند. هرچه دارایی های نقدینگی (پس انداز نقدی و سبد سرمایه گذاری) آنها در مقایسه با بدهی هایشان بیشتر باشد، وضعیت مالی آنها بهتر خواهد بود.

انواع نقدینگی

نقدینگی به 2 شکل اساسی وجود دارد: نقدینگی بازار که مربوط به سرمایه گذاری ها و دارایی ها است و نقدینگی حسابداری که مربوط به امور مالی شرکت ها یا شخصی است.

نقدینگی بازار

نقدینگی بازار به نقدینگی یک دارایی و سرعت تبدیل آن به پول نقد اشاره دارد. در واقع، اینکه چقدر قابل فروش است؟ با قیمت های ثابت و شفاف.
نقدینگی بالا در بازار به این معنی است که یک عرضه بالا و تقاضای زیادی برای یک دارایی وجود دارد و همیشه فروشنده و خریدار آن دارایی وجود دارد. اگر کسی بخواهد دارایی خود را بفروشد و هنوز شخصی برای خرید آن وجود نداشته باشد، پس نمی تواند نقدینگی باشد.
هنگام سرمایه گذاری، مهم است که یک سرمایه گذار نقدینگی یک دارایی یا اوراق بهادار خاص را در نظر داشته باشد. در میان سرمایه گذاری ها و وسایل نقلیه مالی، بیشترین میزان نقدینگی دارایی ها شامل موارد زیر است:

• حساب های پس انداز / بازار پول
• سهام در بورس های بزرگ و صندوق های قابل معامله در بورس
• اوراق قرضه
• کاغذ تجاری
• سایر اوراق بهادار کوتاه مدت بازار پول

نمونه هایی از دارایی های غیر نقدینگی یا آنهایی که نمی توانند به سرعت به پول نقد تبدیل شوند، موارد ملموسی مانند املاک و مستغلات و هنرهای زیبا هستند. آنها همچنین شامل اوراق بهاداری هستند که در بورس های خارجی معامله می شوند یا سهام پنی که خارج از بورس خرید و فروش می کنند. فروش این اقلام مدت زمان زیادی به طول می انجامد.

نقدینگی حسابداری

نقدینگی حسابداری به توانایی یک شرکت یا شخص در انجام تعهدات مالی خود اشاره دارد، یعنی پولی که به طور مداوم بدهکار هستند.
در مورد افراد، تشخیص نقدینگی مسئله مقایسه بدهی آنها با مقدار وجه نقدی است که در بانک دارند یا اوراق بهادار قابل فروش در حساب های سرمایه گذاری آنها. نقدینگی نگاهی دارد به دارایی های جاری یک شرکت در مقابل بدهی های جاری آن.

دلایل اهمیت نقدینگی

هرچه نقدینگی بیشتر باشد، از نظر مالی یک کسب و کار یا یک شخص در وضعیت بهتری است.
به عنوان مثال، بگویید یک شرکت ماهیانه 5000 دلار وام پرداخت کرده است. فروش آن به خوبی انجام می شود و شرکت در حال کسب سود است. در تأمین تعهد ماهانه 5000 دلاری خود مشکلی ندارد.
اکنون بگویید اقتصاد دچار یک رکود ناگهانی شد. تقاضا برای محصولات تجاری از بین رفته است بنابراین، درآمدزایی و سودآوری ندارد. با این حال، هنوز باید وام ماهانه 5000 دلاری خود را تأمین کند.
متأسفانه، این شرکت فقط 3000 دلار پول نقد در دست دارد و هیچ دارایی نقدینگی ندارد که بتواند به سرعت به پول نقد تبدیل کند. در مدت یک ماه وام خود را عقب می اندازد. حال اگر این شرکت 10 هزار دلار وجه نقد و دارایی های نقدینگی دیگر به ارزش 15000 دلار داشته باشد که می تواند ظرف چند روز آن را به صورت نقدی بفروشد، می تواند تعهدات بدهی خود را برای ماه های آینده برآورده کند.
همین امر برای انسان ها نیز صدق می کند. پس انداز بیشتر هر فرد برای پرداخت آسانتر بدهی های خود، مانند رهن، وام خودرو یا قبض کارت اعتباری، برای او آسان تر است. این مسئله در صورتی صادق است که فردی شغل و منبع فوری درآمد جدید خود را از دست بدهد. هرچه پول بیشتری در دست داشته باشید و دارایی های نقدینگی بیشتری بتوانید به پول نقد تبدیل کنید، ادامه کار پرداخت بدهی خود در حالی که بدنبال کار جدیدی هستید، برای شما آسان تر خواهد بود.

اگر تمایل دارید به یک کارآفرین تبدیل بشید، مقاله رشته کارآفرینی را حتما مطالعه کنید و پی ببرید مهارت های مورد نیاز رشته کارآفرینی چیست.

تعیین نقدینگی یک شرکت

از 3 نسبت نقدینگی در درجه اول برای اندازه گیری نقدینگی حسابداری شرکت استفاده می شود:

1. نسبت فعلی
2. نسبت سریع
3. نسبت نقدی

نسبت فعلی

نسبت فعلی که به آن نسبت سرمایه در گردش نیز گفته می شود، به دنبال تعیین توانایی یک شرکت در انجام تعهدات کوتاه مدت خود است که ظرف یک سال سررسید می شوند.
هرچه نسبت بالاتر باشد، سلامت مالی یک شرکت بهتر بوده و توانایی آن در انجام تعهدات مالی خود بیشتر است.
به عنوان مثال، اگر یک شرکت دارایی جاری 3 میلیون دلار و بدهی های جاری آن 2 میلیون دلار داشته باشد نسبت فعلی آن 3/2 = 1.5 خواهد بود. حال اگر دارایی جاری آن 8 میلیون دلار باشد و بدهی های جاری آن نیز 2 میلیون دلار باقی بماند، نسبت فعلی آن 2/8 = 4 خواهد بود.

نسبت سریع

نسبت سریع دارایی های جاری را نیز در برابر بدهی های جاری اندازه گیری می کند.
با این حال، در محاسبه دارایی های جاری، فقط از نقدینگی ترین دارایی ها استفاده می کند: پول نقد، اوراق بهادار قابل فروش و حساب های دریافتی. این موجودی را شامل نمی شود، و فقط شامل نسبت فعلی آن می شود، زیرا موجودی را نمی توان به سرعت سایر دارایی ها فروخت.
باز هم، هرچه نسبت بالاتر باشد، یک شرکت برای انجام تعهدات مالی خود بهتر واقع می شود.

نسبت نقدی

نسبت وجه نقد حتی یک نسبت سختگیرانه تر از نسبت سریع است. این فقط پول نقد را با بدهی های جاری مقایسه می کند. اگر شرکتی بتواند تعهدات مالی خود را فقط از طریق پول نقد و بدون نیاز به فروش دارایی های دیگر انجام دهد، یک موقعیت مالی بسیار قوی است.

نسبت های نقدینگی چه مواردی را می توانند به ما بگوید؟

نقدینگی یک شرکت می تواند یک عامل کلیدی در تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری در سهام آن یا خرید اوراق قرضه شرکتی آن باشد.
نسبت بالای نقدینگی نشان می دهد که یک شرکت برای پرداخت بدهی خود از یک پایه مالی قوی برخوردار است. نسبت های نقدینگی پایین نشان می دهد که یک شرکت احتمال بیشتری برای پیش پرداخت ندارد، به ویژه اگر رکود در بازار خاص آن یا اقتصاد کل وجود داشته باشد.
به عنوان مثال، یک شرکت فناوری همانند یک شرکت هواپیمایی فعالیت نمی کند. ممکن است شرکت فناوری نیاز به خرید رایانه و فضای اداری داشته باشد، در حالی که یک شرکت هواپیمایی نیاز به خرید هواپیما، نیروی کار زیاد و سوخت جت دارد. بنابراین طبیعی است که یک شرکت هواپیمایی سطوح بالاتری از بدهی را به دوش بکشد.
گزارش های تحلیل گر مالی در مورد شرکت ها اغلب شامل نسبت نقدینگی است. در غیر این صورت، یک سرمایه گذار ممکن است مجبور باشد خود آن را محاسبه کند، با استفاده از اطلاعات گزارش شده در صورت های مالی یک شرکت یا در گزارش سالانه آن.

برای آشنایی با مفاهیم مارکتینگ و بازاریابی، مقاله رشته بازاریابی را از دست ندهید.

رابطه تورم و نقدینگی

به این دلیل که میزان کالا و خدمات در جامعه محدود است، پس باید میزان نقدینگی به اندازه‌ای باشد که با کالا و خدمات برابری کند. اگر میزان آن افزایش یابد، کالا و خدمات در جامعه کم شده و قیمت‌ ها افزایش می‌یابد، که این امر نشان دهنده تورم در آن جامعه است.
برای مثال افزایش فناوری و تولید درون‌ مرزی، که با گردآوری کالای کافی، از تورم جلوگیری می‌ کند در صورت رشد متناسب نقدینگی و سطح تولید در جامعه، می‌توان تا حدود زیادی از بروز تورم در اقتصاد جلوگیری کرد، این موضوع توسط نظریه مقداری پول (MV=PY) مطرح می‌شود.
M =حجم نقدینگی
V = سرعت گردش پول
P = سطح قیمت‌ها
Y = سطح تولید در اقتصاد
طبق رابطه بالا تولید بر مبنای رشد بهره‌ وری، با یک نسبت معینی در طول یکسال مالی رشد می‌ کند، درصورتیکه رشد حجم نقدینگی متناسب با رشد تولید باشد، با فرض ثبات سرعت گردش پول در طول دوره مالی، سطح قیمت‌ ها نیز ثابت می‌ ماند، اما اگر نقدینگی بیشتر از رشد تولید رشد کند، برای برقراری تساوی در رابطه بالا باید این نابرابری از طریق رشد قیمت‌ها رفع شود و در صورت کمتر بودن رشد نقدینگی از رشد تولید، با توجه به کمبود منابع مالی لازم تقاضا کاهش یافته و بدنبال آن برای
جلوگیری از کاهش عرضه باید سطح قیمت‌ها کاهش یابد تا تساوی برقرار باشد.

پول چیست؟

شاید پرسیدن سوال "پول چیست؟" به نظرتان عجیب بیاید چرا که پول چیزی است که بشر بیش از 2000 سال است که از آن برای مبادلاتش استفاده کرده و آنقدر جزئی از زندگی ما (و اتفاقا یکی از اجزای اصلی زندگی ما) شده که شاید تا الان به اینکه اصلا پول چیست، فکر نکرده باشید! اما در این مطلب قصد داریم تا مطالبی کلی را در مورد مفهوم پول به شما توضیح دهیم.

پیدایش پول

همانطور که احتمالا میدانید، قبل از اینکه پول به وجود بیاید، بشر معاملاتش را به صورت پایاپای انجام میداد؛ یعنی افراد کالای مازاد خود را با کالایی که نیاز داشتند تعویض می کردند. مشخص است که این روش معامله اصلا روش مناسبی نبود چون تعداد کالاها کم بود و مثلا ممکن بود یک کفاش به گوسفند یک دامدار نیازی نداشته باشد و دامدار برای رفع نیازش به کفش مجبور بود ابتدا گوسفندش را به کالایی که کفاش نیاز داشت تبدیل میکرد و بعد آن را با کفش عوض میکرد.

هرچه تعداد معاملات و جمعیت بیشتر میشد، نیاز به پول هم بیشتر حس میشد تا بالاخره مفهوم پول بین انسان ها ابتدا با استفاده از اشیای گران قیمت و فلزات گرانبها و بعدتر با ضرب سکه و در نهایت با چاپ اسکناس (و این اواخر به وسیله کارت اعتباری) درک شد.

تعریف پول

اینکه بخواهیم به طور دقیق مفهوم پول را توضیح دهیم، مقداری مشکل است. در واقع با مدرن تر شدن اقتصاد، تعریف دقیقی از مفهوم پول وجود ندارد و در نتیجه به جای اینکه پول را تعریف کنیم، بهتر است کارکردهای پول را توضیح دهیم.

کارکردهای پول

پول به صورت کلی، سه کارکرد اساسی دارد:

• واسطه مبادله
• ذخیره ارزش
• واحد شمارش

الف) واسطه مبادله

پول چیزی است که به عنوان واسطه در مبادلات بین افراد جامعه استفاده میشود. یعنی یک دامدار برای خرید کفش، دیگر نیازی نیست که یک دور طولانی بزند تا کالای مورد نظر کفاش را با گوسفندش معاوضه کند و بعد آن را با کفش مبادله کند. با کشف پول، دامدار گوسفند خود را میفروشد و با پول آن کفش میخرد.

مهمترین نکته درباره کارکرد پول این است که افراد جامعه باید یک شی را به عنوان واسطه مبادلات بپذیرند. مثلا یکی از نکاتی که باعث شد بیت کوین بتواند در بازارهای جهانی جا باز کند، همین اقبال و پذیرش عمومی در استفاده از آن به عنوان واسطه مبادلات بود.

ب) ذخیره ارزش

پول را میتوانیم به عنوان یک شی ارزشمند برای مدتی نگهداری کنیم و بعد در صورت نیاز از آن استفاده کنیم. کالاهای زیادی این خاصیت را دارند که میتوانیم با خرید و نگهداری از آن ها، ارزشی را ذخیره کنیم. ممکن است کالاهای سرمایه ای و بادوام، نقش پول را در این مورد بازی کنند اما پول عام ترین و ساده ترین وسیله برای ذخیره ارزش است.

ج) واحد شمارش

پول واحد شمارش است و برای مقایسه ارزش نسبی کالا استفاده میشود.

هر چیزی تعریف نقدینگی چیست؟ که بتواند این سه نقش را بازی کند، میتواند به عنوان پول استفاده شود. اما در کنار این سه نقش، هر چیزی که بخواهد نقش پول را بین مردم ایفا کند، نیازمند آن است که شرایط زیر را هم داشته باشد:

1.سبک باشد و امکان جا به جایی مقدار زیادی از آن به راحتی فراهم باشد.

فرض کنید شما 1 میلیون سکه آهنی (به ارزش جمعا 1 میلیون تومان) در اختیار دارید، حمل 20 برگه اسکناس 50 هزارتومانی راحت تر خواهد بود یا 1 میلیون سکه؟

در واقع به دلیل سنگینی و سخت بودن جا به جایی بود که با افزایش جمعیت، انسان ها به جای استفاده از سکه، به اسکناس ها روی آوردند.

2.بادوام باشد و به سادگی از بین نرود.

فرض کنید که در جوامع بدوی که از صدف به عنوان پول استفاده میکردند، زندگی میکردید. اگر کیسه پولتان روی یک سطح سخت می افتاد احتمالا بخش زیادی از پول شما بخاطر این ضربه نابود میشد.

3.توافق جمعی درباره ارزش آن وجود داشته باشد.

بالاتر هم گفتیم که این مهمترین شرط برای استفاده از یک وسیله به عنوان پول است. مثلا در همان جامعه بدوی که صدف را به عنوان پول استفاده میکردند، احتمالا دلیلشان برای اینکار نایاب و گرانبها بودن این صدف ها بوده است. اما این صدف ها احتمالا در یک شهر ساحلی که مقدار زیادی از همان صدف پیدا میشد، ارزش خاصی نداشتند.

در جوامع مدرن، توافق جمعی با استفاده از وضع قوانین صورت میگیرد. یعنی مثلا آمریکا قانون وضع میکند که واحد پول کشور ما دلار است و مردم باید طبق قانون این واحد پول را بپذیرند.

انواع پول

گفتیم که هرچیزی که بتواند سه کارکرد و سه شرط بالا را داشته باشد، میتواند به عنوان پول استفاده شود. اولین چیزی که در اقتصاد به عنوان پول استفاده میشود، اسکناس و سکه ها هستند. دومین چیز انواع سپرده های کوتاه مدت هستند که مردم در بانک نگهداری میکنند. این سپرده ها هر زمان که نیاز باشد، چه به صورت چک و چه به صورت نقدی قابل استفاده هستند. این سپرده ها اصطلاحا در اقتصاد سپرده دیداری تعریف نقدینگی چیست؟ نامیده میشوند.

طبق تعریف اقتصادی، این موارد (اسکناس ها و سکه ها و سپرده های کوتاه مدتی) را پول می نامیم.

شبه پول چیست؟

متغیر دیگری که تا حدی نقش پول را دارد، موجودی حساب مردم در حساب های پس انداز مدت دار است. این حساب ها اصولا امکان برداشت آنی وجه را ندارند. بخاطر اینکه حساب های بلندمدتی سیالیت کمی دارند و امکان تبدیل آنی آنها به وجه نقد نیست، در اقتصاد به آنها شبه پول میگوییم.

سیالیت در اقتصاد به چه معناست؟

در اقتصاد به امکان سریع خرج شدن یک دارایی، سیالیت گفته میشود. این تعریف شبیه تعریف نقدشوندگی یک دارایی است ولی با آن فرق میکند. نقدشوندگی به امکان تبدیل یک دارایی به وجه نقد گفته میشود ولی سیالیت به امکان سریع خرج شدن آن میگوییم.

پول نقد و حساب کوتاه مدتی، حداکثر سیالیت را دارد و حساب های بلندمدتی، سیالیت کمتری را دارند.

نقدینگی چیست؟

به مجموع آن چیزی که از پول و شبه پول گفتیم، نقدینگی میگویند.

ایجاد پول در اقتصاد چگونه اتفاق می افتد؟

همانطور که گفتیم پول شامل اسکناس (و سکه) و حساب های کوتاه مدتی بانکی است. بانک مرکزی هر کشور وظیفه چاپ اسکناس (خلق پول مورد اول) را دارد. باقی بانک های کشور (مثل بانک ملی، ملت، صادرات و. ) وظیفه ایجاد حساب ها را دارند که همان نوع دوم پول است.

نکته: به جز بانک مرکزی، به دیگر بانک های کشور در اقتصاد بانک تجاری گفته میشود.

در ادامه میخواهیم ببینیم که فرآیند خلق پول چگونه اتفاق می افتد.

بانک های تجاری سهم بزرگی در خلق پول دارند با اینکه به صورت مستقیم اسکناس چاپ نمیکنند. برای اینکه نشان دهیم نقش بانک های تجاری در اقتصاد و خلق پول چگونه است، باید مقداری در تاریخ به عقب برگردیم.

فرض کنید در یک شهر یک نفر امین و ریش سفید آن شهر باشد و مردم سکه هایشان را نزد او به امانت بگذارند. آن شخص با هر عدد سکه که از افراد میگیرد، یک کاغذ به آنها تحویل میدهد که در آن نوشته شده است که این کاغذ (که اسمش را حواله میگذاریم) برابر یک سکه است. یعنی پشتوانه این کاغذ، آن یک سکه ای است که شخص امانت دار تحویل گرفته است.

حالا چون در این شهر این فرد به امانت داری مشهور است، تمامی افراد شهر او را قبول دارند. حواله ی هر سکه که دست افراد است به جای خود سکه ها واسطه مبادله میشود، یعنی به جای اینکه دامدار سکه خود را از امین بگیرد و به کفاش بدهد و دوباره کفاش سکه را به امین تحویل دهد، دامدار حواله سکه را به کفاش میدهد و کفاش اگر به سکه نیاز داشت، میتواند پیش امانت دار رفته و سکه را از او بگیرد.

این مثال نشان میدهد که اشخاص به جای اینکه به سکه نیازی داشته باشند، با همان حواله، معاملات خود را انجام میدهند. حالا امانت دار که مثلا 1000 سکه در اختیار دارد، بر اساس تجربه به این نتیجه می رسد که برای پشتوانه حواله ها به بیشتر از 100 سکه از این 1000 عدد نیازی نیست. یعنی کلا ممکن است 100 نفر به او مراجعه کنند، حواله را تحویل دهند و سکه را بگیرند و باقی افراد با همان حواله کار خود را انجام میدهند. پس یعنی عملا به 900 سکه دیگر نیازی نخواهد بود.

شخص امانت دار با وام دادن این 900 سکه به افراد و تحویل حواله های جدید به جای سکه، باعث میشود تعداد حواله ها در شهر زیاد با اینکه تعداد سکه های نزد امانت دار ثابت و همان 1000 عدد است.

حالا با این 900 حواله جدید هم، امانت دار به همان روش عمل میکند و 90 سکه (10% از کل) را به عنوان پشتوانه شناسایی میکند و 810 سکه را با حواله جدید وام میدهد و.

امانت دار اینکار را تا جایی اجازه دارد جلو ببرد که جمع همه پشتوانه هایی که شناسایی کرده بود، به عدد 1000 برسد.

این مثال کارکرد بانک های تجاری را به زبان ساده به ما نشان میدهد.

ضریب موثر و ضریب فزاینده

بعد از اینکه با کارکرد بانک تجاری آشنا شدید، میتوانیم درباره دو اصطلاح اقتصادی صحبت کنیم:

• در علم اقتصاد به تعداد دفعاتی که از یک دارایی میتوانیم بدهی شناسایی کنیم و آن را وام بدهیم، ضریب موثر میگوییم. یعنی چند دور امانت دار اجازه ایجاد حواله جدید را دارد تا زمانی که جمع پشتوانه ها به عدد 1000 سکه برسد. مثلا ممکن است بعد از 5 بار اینکار را انجام دادن، جمع پشتوانه ها به عدد 1000 برسد، پس ضریب موثر عدد 5 خواهد بود.

در اقتصاد مدرن، ضریب موثر چیزی بین اعداد 7 – 13 است.

• در این فرآیندی که توضیح دادیم، نهایتا امانت دار به جایی میرسد که 1000 سکه دارد اما مثلا به اندازه 7000 سکه حواله ایجاد کرده، که یعنی 7 برابر دارایی پشتوانه ای خود، ایجاد بدهی کرده است. به عدد 7 در اقتصاد، ضریب فزاینده می گوییم.

نقش بانک مرکزی و بانک های تجاری در پول

همانطور که گفتیم عملکرد بانک های تجاری مثل همان امانت دار است. بانک مرکزی هم وظیفه دارد بانک های تجاری را کنترل و روی آنها نظارت کند. علاوه بر این، بانک مرکزی باید سیاست های پولی را طراحی و اجرا کند. در واقع وظیفه اصلی بانک مرکزی این است که مشخص کند چه مقدار پول برای اقتصاد بهینه است و بعد از آن سیاستی را طراحی کند که این مقدار پول ایجاد شود.

بانک های تجاری موظف هستند بخشی از سپرده مردم را در بانک مرکزی پس انداز کنند. این سپرده که در اقتصاد سپرده قانونی نامیده میشود، همان پشتوانه ای است که در مثال شخص امانت دار توضیح دادیم. بانک مرکزی توانایی کم یا زیاد کردن این سپرده را دارد. در مثالی که زدیم، امانت دار 10% از سکه ها را به عنوان پشتوانه (یا همان سپرده قانونی) لحاظ میکرد. اگر بانک مرکزی به این نتیجه برسد که پول باید کمتر شود، این مقدار را مثلا از 10 درصد به 20 درصد تغییر میدهد. احتمالا واضح است که اگر بانک ها مجبور باشند 20% از حساب مردم را به عنوان سپرده قانونی، به بانک مرکزی بدهند، کمتر میتوانند وام بدهند و در نتیجه پول کمتری خلق میشود.

اگر بانک مرکزی بخواهد پول زیاد شود، بطور برعکس، اعلام میکند که مثلا به جای 10% سپرده قانونی، بانک ها باید 5% سپرده داشته باشند.

به این مفهوم در اقتصاد عرضه پول و سیاست انبساط یا انقباض پولی میگوییم.

تاثیرات بانک ها و مردم برروی حجم پول

الف) تاثیر بانک مرکزی

بانک مرکزی از سه روش زیر روی خلق پول اثر گذار است:

• تغییر اقلام پایه پولی (همان زیاد و کم شدن منابعی که دست بانک های تجاری است)
• تغییر نرخ سپرده های قانونی بانک ها (همان پشتوانه ها)
• انجام عملیات بازار باز

ب) بانک های تجاری

بانک های تجاری از دو روش زیر روی خلق پول اثر گذارند:

• خودداری کردن از وام دادن به مشتریان
• سپرده کردن سرمایه مردم بیشتر از میزان سپرده قانونی نزد بانک مرکزی

ج) مردم

مردم هم در صورتی که پول خود را وارد سیستم بانکی نکنند، روی این چرخه تاثیر خواهند داشت.

ارزش پول چیست و چگونه محاسبه میشود؟

این مبحث مقداری پیچیده است. به زبان ساده، همانطور که خودتان هم درک کرده اید، در گذر زمان، ارزش پول عوض می شود. یعنی با اینکه یک برگه اسکناس 1000 تومانی، در دهه 60 همان جنس و رنگ و جوهر و. را برای چاپ لازم داشت که اسکناس های 1000 تومانی امروز لازم دارند، اما ارزش این اسکناس در گذر این حدودا 40 سال فرق کرده است. به این موضوع ارزش زمانی پول میگوییم.

اصلی ترین دلیل کاهش ارزش پول در گذر زمان، تورم است. تورم باعث میشود که قدرت خرید افراد کم شود و سطح عمومی قیمت ها بالا برود با اینکه برگه اسکناس 1000 تومانی تغییری نمیکند. یعنی در طول زمان این اسکناس از 1000 تومان به 2000 تومان و بعد به 5000 تومان تغییر نمیکند.

بر اساس یکسری فرمول میتوانیم ارزش آتی ریال (ارزش زمانی پول در آینده) و تعریف نقدینگی چیست؟ ارزش فعلی آن را محاسبه کنیم. این کار را با مشخص کردن نرخ تنزیل انجام میدهیم. بعد از اینکه نرخ تنزیل را محاسبه کردیم، از فرمول زیر میتوانیم ارزش آتی هر ریال را مشخص کنیم:

سال^ (نرخ تنزیل + 1 ) / ارزش آتی ریال = ارزش فعلی ریال

به عنوان مثال بعد از محاسبات انجام شده، به این نتیجه می رسید که نرخ تنزیل برابر 10 درصد یا 0.1 است. فرض کنید که شما انتظار دریافت 1000 تومان در پایان سال (12 ماه بعد) را دارید. با فرض نرخ تنـزیل 10%، 1000 تومانی که قرار هست در یک سال بعد دریافت کنید، امروز برابر 909 تومان خواهد بود ([1+0.1] /1000) که به این مبلغ، ارزش فعلی گفته می‌شود.

به همین ترتیب اگر شما انتظار داشته باشید تا 1000 تومان را در عرض دو سال دریافت کنید، ارزش فعلی آن 826 تومان خواهد بود.

جمع بندی

در این مقاله با مفهوم پول و کارکردهای آن آشنا شدیم. همچنین الزاماتی را که یک شیء باید به عنوان پول داشته باشد، بیان کردیم. همینطور به نقش بانک های مرکزی و تجاری و مردم نیز در پول اشاره شد. همچنین در نهایت ارزش فعلی و آتی پول نیز در این مطلب تعریف شدند. در مورد بسیاری از مفاهیم و موضوعاتی که در این مقاله به آنها پرداخته شد (مانند نرخ تنزیل)، احتمالا بتوان هر یک را در مقاله ای جداگانه به صورت مفصل تر بررسی کرد اما در این مطلب برای آشنایی کلی شما با مفهوم پول سعی در بیان مطالب به صورت کلی و مختصر و مفید داشتیم.

نقدینگی و پایه پولی چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟

در اصطلاح اقتصادی مقدار پولی که به صورت گردش عمومی در دست مردم قرار دارد و نیز سپرده‌های جاری که نزد بانک‌ها نگهداری می‌شوند، در مجموع پایه پولی را تشکیل می‌دهند. با این وجود اما کمتر پیش آمده است که از این معیار در میان اقتصاددانان و جوامع اقتصادی به عنوان معیاری قابل استناد یاد شود. چرا که تنها پول نقد و سپرده‌های ذخیره‌ای نزد بانک‌ها را شامل می‌شود و در سایر انواع پول، نظیر شبه پول، سپرده‌های دیداری و … در نظر گرفته نمی‌شود.
پایه پولی نسبت به نقدینگی، معیار مناسب‌تری برای اندازه‌گیری پول نقد در حال گردش در کل اقتصاد است و به خوبی آن را نشان می‌دهد. در ادامه این مقاله به بررسی دقیق‌تر و جامع‌تر پایه پولی و اجزای آن می‌پردازیم و ضمن اشاره به مباحث پولی نظیر نقدینگی و عرضه پول، سعی خواهیم کرد تا به بیان تفاوت‌ها و نقاط اشتراک نقدینگی و پایه پولی بپردازیم.

ویدئو آموزش اصطلاحات نقدینگی، پایه پولی و ضریب فزاینده پولی

پایه پولی (Monetary Base) چیست؟

پایه پولی (monetary base) یا به اختصار MO به زبان ساده از دو جزء ارز در حال گردش و ذخایر بانکی تشکیل شده است. ارز در حال گردش، به تمام اسکناس‌ها و سکه‌هایی گفته می‌شود که به وسیله مردم نگهداری می‌شوند. به عبارتی دیگر، همان پولی که ما در زندگی روزمره خود بارها از آن استفاده می‌کنیم. ذخایر بانکی هم شامل سپرده‌های نقدی است که انواع موسسات مالی و بانک‌های خصوصی و دولتی در حساب‌های خود نزد بانک مرکزی نگهداری می‌کنند.
می‌توان گفت که MO جزئی از عرضه پول یک کشور است یا به بیانی دیگر ضریبی از نقدینگی آن کشور را در اصطلاح اقتصادی، پایه پولی می‌گویند. این متغیر به وجوهی با قابلیت نقدشوندگی بالا در اقتصاد اشاره دارد. وجوهی چون اسکناس، سکه و سپرده‌های جاری بانکی. به طور مثال هنگامی که فدرال رزرو، وجوه جدیدی برای خرید اوراق قرضه از بانک‌های تجاری ایجاد می‌کند، بانک‌ها شاهد افزایش ذخایر خود نزد آن هستند که همین عامل باعث گسترش و افزایش پایه پولی می‌شود.
علاوه بر این نکات، monetary base یا به اختصار MO مجموعه پولی را شامل می‌شود که معمولا به طور گسترده و به صورت علمی قابل استناد نیست و با عرضه پول و چیزی که ما بیشتر آن را به عنوان نقدینگی می‌شناسیم تفاوت‌هایی دارد اما با این وجود متغیر اقتصادی و معیار بسیار مهمی به شمار می‌رود. این معیار همان‌گونه که اشاره کردیم، شامل کل عرضه ارز در گردش به همراه بخش ذخیره شده‌ای از سپرده‌های جاری نزد بانک مرکزی است.
از این پول گاهی اوقات به عنوان پول پر قدرت نیز یاد می‌شود. چرا که می‌توان آن را از طریق فرایند بانکداری ذخیره کسری (fractional reserve banking) ضرب کرد. اگر بخواهیم جزء به جزء اجزای پایه پولی را به صورت دقیق مشخص کنیم می‌توان گفت که جزء اول آن یعنی M1 معیار محدودی از عرضه پول است که شامل ارز فیزیکی و ذخایر بانکی می‌شود اما سپرده‌های تقاضا، چک‌های مسافرتی و نیز سایر سپرده‌های قابل تبدیل به چک را هم شامل می‌شود. از طرفی دیگر، M2 خود به عنوان معیار جامعی از عرضه پول به حساب می‌آید که شامل تمام عناصر M1 نیز می‌شود. همچنین این جزء به سپرده‌های پس ‎انداز، اوراق بهادار بازار پول، صندوق سرمایه گذاری مشترک و سایر سپرده‌های مدت‌دار نیز اشاره می‌کند.

عرضه پولی چیست؟

عرضه پول مفهومی فراتر از پایه پولی است و دارایی‌های بیشتری را در بر می‌گیرد که ممکن است حجم نقدینگی کمتری داشته باشند. وجوه پایه پولی عموما در سطوح پایین‎‌تر عرضه پول، دسته‌بندی می‌شوند که شامل وجوه نقد در حال گردش، M1، M2، پس‌انداز و حساب‌های جاری است. از طرفی برای واجد شرایط بودن یک جزء پولی و مورد پذیرش قرار گرفتن آن جزء، وجوه باید به عنوان تسویه‌کننده نهایی یک معامله در نظر گرفته شوند. به عنوان مثال اگر شخصی برای پرداخت بدهی از منابع پول نقد خود استفاده کند آن معامله صورت گرفته، قطعی و تایید شده است.
علاوه بر این نوشتن چک به جای پرداخت نقدی در حساب‌های جاری یا استفاده از کارت‌های نقدی و اعتباری نیز می‌تواند به عنوان واحد پرداخت مناسبی در نظر گرفته شود. زیرا که معامله پس از تسویه توسط سپرده‌های نقدی واقعی پشتیبانی می‌شود. در مقابل استفاده از اعتبار و وام برای پرداخت بدهی به عنوان بخشی از پایه پولی، واجد شرایط لازم برای پذیرفته شدن نیست. زیرا که این مورد به عنوان مرحله نهایی معامله در نظر گرفته نشده است.

مدیریت پایه‌های پولی

اکثر پایه‌های پولی توسط یک موسسه مالی که به صورت متمرکز فعالیت می‌کند کنترل می‌شوند. معمولا بانک مرکزی یک کشور به عنوان موسسه مالی اصلی به حساب می‌آید. بانک‌های مرکزی می‌توانند پایه پولی را از طریق عملیات بازار باز (خرید و فروش اوراق قرضه دولتی‌) یا با استفاده از سیاست‌های پولی (انقباضی یا انبساطی) تغییر دهند. از طرف دیگر در بسیاری از کشورها دولت‌ها می‌توانند با خرید و فروش اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد که در اصطلاح به آن عملیات بازار باز نیز می‌گویند، کنترل خود را بر روی پول‌های پر قدرت حفظ کنند.

نقدینگی چیست؟

نقدینگی در اصطلاح به کارایی یا سهولتی گفته می‌شود که با آن می‌توان یک دارایی یا تعریف نقدینگی چیست؟ اوراق بهادار خاص را بدون تاثیر روی قیمت بازاری‌‌ آن، به وجوه نقد آماده تبدیل کرد. نقدشونده‌ترین دارایی، پول نقد است. وجه نقد به طور کلی جز نقدشونده‌ترین دارایی‌های پولی به حساب می‌آید. زیرا می‌توان آن را به سرعت و به آسانی به دارایی دیگری تبدیل کرد. دارایی‌های مشهود نظیر املاک، هنرهای زیبا و کلکسیونی‌ها، همگی نسبتا و تا حدودی نقدشونده به حساب نمی‌آیند. سایر دارایی‌های مالی از سهام گرفته تا واحدهای مشارکتی، همگی در دامنه‌های مختلفی از طیف نقدینگی قرار می‌گیرند.
به عنوان مثال اگر شخصی قصد خرید یک یخچال 1000 دلاری داشته باشد، پول نقد دارایی است که به راحتی می‌تواند از آن برای تهیه وسیله مورد نظر استفاده کند. حال اگر آن شخص پول نقد نداشته باشد و در عوض، یک مجموعه کتاب کمیاب داشته باشد که ارزش کل آن 1000 دلار برآورد شده باشد، بعید است که کسی را پیدا کند که بخواهد یخچال را با مجموعه کتاب هزار دلاری‌اش تعویض کند. در عوض آن‌ها باید مجموعه کتاب‌های کمیاب خود را بفروشند و از پول نقد برای خرید یخچال استفاده کنند. در این مثال کتاب‌های کمیاب نمونه‌ای از دارایی‌های غیر نقدی به حساب می‌آیند.

جمع‌بندی

اگر بخواهیم به شکلی ساده و قابل فهم، تفاوت میان نقدینگی و پایه پولی را توضیح دهیم، می‌توان گفت که نقدینگی مفهوم کلی‌تری است که از پایه پولی برآمده است. به عبارتی دیگر نقدینگی به حجم پول در حال گردش یک سیستم اقتصادی گفته می‌شود. در حالی که پایه پولی (شامل اسکناس‌های در دست مردم و سپرده‌های بانک مرکزی) در کنار ضریب فزاینده پولی، اجزای مهم نقدینگی به حساب می‌آیند. همچنین از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر حجم نقدینگی می‌توان به مقررات بانک مرکزی، فعالیت‌های دولت و مردم، عملکرد نظام بانکی، بانک‌های تجاری و به بخش خارجی اقتصاد اشاره کرد.

نقدینگی چه اثری در اقتصاد و چه ارتباطی با سطح قیمت ها دارد؟

مفاهیم اساسی بازارهای مالی، نقدینگی در بازار به چه معناست؟
احتمالاً بارها در خبرها و بحث های سیاسی و اقتصادی واژه نقدینگی را شنیده اید. نقدینگی یکی از شاخص های بازار پول است که نقش بسیار مهمی را در اقتصاد، خصوصا در کوتاه مدت ایفا تعریف نقدینگی چیست؟ می کند و آشنایی با آن برای گرفتن تصمیمات سرمایه گذاری موفق ضروری است. با ما همراه باشید تا با این مفهوم آشنا شویم.

نقدینگی چیست؟
نقدینگی اصطلاحی بسیار مهم است که در اقتصاد با عنوان M2 شناخته می شود. اما M2 چیست؟ پیش از این که با M2 یا همان نقدینگی آشنا شویم، باید شما را با اصطلاح حجم پول یا M1 آشنا کنیم. این اصطلاح به مجموع پول نقد که به عنوان وسیله ای برای مبادله استفاده می شود، گفته می شود. درواقع M1، همان مجموع اسکناس و حساب های جاری پول است و بخشی از نقدینگی است.

تفاوت نقدینگی (M2) و حجم پول (M1) با «شبه پول» معنا پیدا می کند. شبه پول (T)، انواع اوراق صکوک مانند اوراق مشارکت و. ، سپرده های بلندمدت، اسناد خزانه یا هرگونه اوراقی که نقد شدن آن به صرف زمان نیازمند است در دسته شبه پول قرار می گیرد.از مجموع شبه پول و حجم پول میزان نقدینگی کل اقتصاد محاسبه می شود.

نقدینگی چه اثری در اقتصاد و چه ارتباطی با سطح قیمت ها دارد؟
بر اساس نظریه اقتصادی کلاسیک، اگر میزان نقدینگی یا عرضه پول در یک اقتصاد دو برابر شود، قیمت ها، حقوق و باقی متغیرهای وابسته نیز دو برابر خواهند شد، در نتیجه اتفاق خاصی جز تغییر اسمی متغیرها نمی افتد. بگذارید با یک مثال بهتر موضوع را مشخص کنیم: فرض کنید کل پول موجود در اقتصاد، 100 واحد باشد. 2 نفر در این اقتصاد حقوق می گیرند و هر کدام از این دو نفر 50 واحد حقوق دارند. 4 نوع کالا، هرکدام به قیمت 25 تومان در این اقتصاد وجود دارد. حال فرض کنید میزان موجودی پول به 200 تومان برسد. هر فرد 100 تومان حقوق گرفته و قیمت هر کالا 50 تومان می شود. شاید قیمت اسمی کالاها بالا رفته باشد و حقوق اسمی هر فرد هم دو برابر شده باشد، اما قدرت خرید افراد (حقوق واقعی) و قیمت نسبی هر کالا (قیمت واقعی) ثابت باقی مانده است. در نتیجه بالا بردن میزان نقدینگی تأثیری در وضعیت اقتصاد نداشته است. اما جالب است بدانید، این نظریه تنها در بلند مدت صادق است و در بازه های کوتاه - میان مدت، نظریه دیگری مد نظر اقتصاددانان قرار می گیرد که به نظریه کینزی شهرت دارد. این نظریه در سال 1931، توسط جان مینارد کینز، اقتصاددان نوبلیست انگلیسی معرفی شد و او طبق نظریه اش اظهار داشت که بازارپول، در کوتاه مدت بر روی میزان تولید و در نتیجه شاخص های اقتصادی موثر است و می توان از آن به عنوان ابزاری برای جلوگیری از رکود استفاده کرد. نظریه کینز به مدل IS_LM معروف است. بر اساس این نظریه، نقدینگی اثر مستقیمی بر سطح تولید و قیمت های واقعی در اقتصاد دارد و افزایش نقدینگی در کوتاه مدت با ثبات دیگر عوامل می تواند رکود تورمی ایجاد کند. البته این مدل پیچیده تر از آن است که بتوان در اینجا به طور کامل با آن آشنا شد اما نکته مهم این است که بدانید در کوتاه مدت، نقدینگی نقش مهمی در اقتصاد هر کشور دارد و مهار آن بسیار مهم است.

نقدینگی چگونه مهار می شود؟
ابزار اصلی بانک مرکزی اوراق قرضه(صکوک) است که برای سرمایه گذاران نیز بسیار قابل توجه بوده و یک فرصت سرمایه گذاری به شمار می رود. عملیات تعدیل نقدینگی در بازار، عملیات بازار باز نام دارد و شیوه کار آن به این صورت است که در هنگام نیاز به تزریق نقدینگی به بازار، بانک مرکزی و دولت، اوراق قرضه (که یک دارایی غیر نقد است) را به صورت فوری خریداری می کنند. این کار باعث تزریق پول نقد به بازار شده و نقدینگی را افزایش می دهد. در حالت دیگر این عملیات، دولت و بانک مرکزی با فروش اوراق قرضه، اقدام به کمتر کردن نقدینگی و حجم پول در اقتصاد می کنند. همچنین نرخ بهره، نرخ سود وام و مواردی از این قبیل نیز در تعیین نقدینگی بسیار تأثیرگذارند. در مقابل، نرخ بهره بانکی با نقدینگی رابطه عکس دارد. چرا که با بالا رفتن نرخ بهره بانکی (سود سپرده) مردم سعی می کنند بیشتر دارایی خود را به شکل حساب های سپرده بانکی نگهداری کنند تا پول نقد و این مورد باعث کنترل نقدینگی در جامعه می شود.