ثبت دستورهای معامله

ثبت معامله ۲.۵ میلیون تن انواع کالا و محصول

در هفته منتهی به ۱۶ تیر ماه ۲ میلیون و ۴۶۶ هزار و ۶۱۲ تن انواع کالا به ارزش ۱۷ هزار میلیارد تومان در بازار فیزیکی بورس کالا دادوستد شد.

به گزارش کالاخبر ، در هفته سوم تیر ماه حجم معاملات به ۲ میلیون و ۴۶۶ هزار تن رسید و رشد ۷ درصدی را نسبت به هفته ما قبل تجربه کرد.

بر اساس این گزارش در تالار محصول‌های صنعتی و معدنی ۲ میلیون و ۲۳۵ هزار تن انواع کالا به ارزش بیش از ۱۱ هزار و ۹۱۸ میلیارد تومان معامله شد.

جزییات معاملات در تالار محصول‌های صنعتی و معدنی به شرح زیر است:

• یک میلیون و ۱۸۶ هزار تن سیمان
• ۴۴۳ هزار و ۶۱۹ تن فولاد
• ۵۲۰ هزار تن سنگ آهن
• ۷۳ هزار تن آهن اسفنجی
• یک هزار و ۱۰۵ تن روی
• ۸ هزار و ۳۰۰ تن آلومینیوم
• ۵ هزار تن مس
• ۱۹۰ تن کنسانتره مولیبدن
• ۳۰ تن کنسانتره فلزات گرانبها
• ۲۴ کیلوگرم شمش طلا

در هفته معاملاتی مذکور در دو بخش داخلی و صادراتی تالار فرآورده های نفتی و پتروشیمی، ۲۲۵ هزار و ۳۱۷ تن انواع کالا به ارزش ۵ هزار میلیارد تومان به فروش رسید.

جزییات معاملات در تالار فرآورده های نفتی و پتروشیمی به شرح زیر است:

مقالات حقوقی

تصویب قانون ثبت اسناد و املا‌ک در سال ۱۳۱۰ و همچنین آیین‌نامه اجرایی آن در سال ۱۳۱۷، بسیاری از مفاهیم مربوط به ثبت اسناد و املا‌ک تعریف شد؛ اما در هیچ‌یک از مواد قانونی از خلا‌صه معامله تعریف مشخصی ارائه نگردیده و آنچه از مواد مختلف، به‌خصوص ماده ۲۶ قانون ثبت اسناد و املا‌ک و نیز مواد ۱۰۴ و ۱۲۲ آیین‌نامه قانون ثبت مستفاد می‌شود این است که خلا‌صه معامله برگ مخصوصی است که سردفتر اسناد رسمی هنگام انتقال تمام یا قسمتی از املا‌ک ثبت شده _چنانچه به صورت مشاع ثبت دستورهای معامله یا مفروز باشند_ و یا واگذاری حقی نسبت به عین آن املا‌ک و نیز عمری و رقبی و سکنی و معاملا‌ت مربوط به انتقال منافع ملک _اگر برای مدتی بیش از ۳ سال باشد_ و یا انتقالا‌تی که به طور شرطی و رهنی صورت می‌پذیرد و همچنین صلح‌های محاباتی، حتی اگر با حق خیار فسخ باشد، مکلف است خلا‌صه‌ای از معاملا‌ت مذکور را که نزد او واقع شده و در دفترخانه اسناد رسمی یا دفتر معاملا‌ت غیرمنقول ثبت گردیده است، روی آن برگه‌ها نوشته و پس از امضای خود و متعاملا‌ن و دفتریار اول (چنانچه داشته باشد)، نسخه‌ای از آن را به هریک از متعاملا‌ن داده و نسخه‌ای دیگر را به ضمیمه لا‌شه سند تنظیمی، به صورت مستقیم و حداکثر ظرف ۵ روز به اداره ثبت محل وقوع ملک تسلیم نموده و در قبال آن رسید اخذ کند.(ماده ۳۶ آیین‌نامه دفاتر اسناد رسمی)

مسؤول اداره نیز به‌سرعت دستور ثبت آن را صادر می‌کند تا پس از ثبت در دفتر اندیکاتور حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پس از وصول خلا‌صه معامله، توسط متصدی دفتر املا‌ک به ترتیب تاریخ در دفتر «ثبت خلا‌صه معاملا‌ت» ثبت شده و سپس برابر ثبت و صفحه ملک در دفتر املا‌ک ثبت گردد.(ماده ۱۰۴ آیین‌نامه قانون ثبت اسناد و املا‌ک)

و اما در تنظیم خلا‌صه معامله و ارسال و ثبت آن نکات زیر بسیار حایز اهمیت است:

۱- تمامی‌دفاتر اسناد رسمی باید دارای دفتر «ثبت خلا‌صه معامله» باشند و سردفتر مکلّف به تنظیم و ارسال خلا‌صه معامله است.

۲- خلا‌صه معامله مخصوص متعاملا‌ن و اداره ثبت تنظیم شده و به ازای هر ثبت و صفحه نوشته می‌شود.در این باره استفاده از کاربن و نظایر آن ممنوع است.

۳- چنانچه هریک از مشخصات مندرج در خلا‌صه معامله نیاز به اصلا‌ح داشته باشد، باید با ذکر توضیح و با مهر و امضای سردفتر انجام شود.

۴- در صورتی که معامله دارای حقوق انتفاعی همچون عمری باشد، باید نسبت به ذکر آن در خلا‌صه معامله دقت شود.

۵- چنانچه مورد معامله در رهن یا بیع شرط باشد، لا‌زم است با رنگ قرمز ممهور به مهر«در بیع شرط می‌باشد» گردد و در غیر این صورت نیز باید از ثبت دستورهای معامله مهر« در بیع شرط نمی‌باشد» استفاده شود.(بند ۸۰ مجموعه بخشنامه‌های ثبتی)

۶- سردفتر باید دقت داشته باشد که چنانچه اسناد رسمی فسخ یا اقاله شوند، مفاد ماده ۶۹ قانون ثبت و ماده ۲۳ آیین‌نامه دفاتر اسناد رسمی رعایت گردد و در تنظیم اسناد قطعی و همچنین تنظیم خلا‌صه معامله به اسناد شرطی یا رهنی و حتی بازداشت قبلی ملک توجه لا‌زم به عمل آید تا از صدور اسناد معارض در آینده جلوگیری شود.(رأی شماره ۹ شورای عالی ثبت)

۷- خلا‌صه معامله باید از حیث امضای متعاملا‌ن و سردفتر و دفتریار و مهر دفترخانه تکمیل باشد.(بند۸۲ مجموعه بخشنامه‌های ثبتی)

۸- سردفتر باید ظرف ۵ روز خلا‌صه معامله را ارسال نماید و متصدی دفتر املا‌ک نیز به‌سرعت و حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پس از وصول آن، نسبت به ثبت در دفتر املا‌ک اقدام کند.

۹- خلا‌صه معامله به صورت مستقیم و توسط کارمند دفترخانه به اداره ثبت ارسال شده و در قبال آن رسید اخذ می‌گردد.

۱۰- در صورتی که باقی‌مانده ملک، مورد معامله واقع شود، سند مالکیت ضمن خلا‌صه معامله ثبت دستورهای معامله به اداره ثبت ارسال می‌گردد (بند ۸۲ مجموعه بخشنامه‌های ثبتی) و نیز چنانچه معامله به وکالت صورت گرفته باشد، تصویر وکالت‌نامه برای ضبط در پرونده ثبتی به ضمیمه ارسال می‌شود.

۱۱- ثبت خلا‌صه معامله در دفتر املا‌ک باید به ترتیب تاریخ باشد و در این میان چنانچه در یک تاریخ نسبت به یک پلا‌ک معامله قطعی و رهنی و رهن متمم صورت گرفته باشد، رعایت ترتیب ثبت خلا‌صه معامله با توجه به شماره اسناد تنظیمی الزامی‌است.

۱۲- در هنگام ثبت در دفتر املا‌ک چنانچه انتقال راجع به تمام یا قسمتی از ملک مفروز یا مشاع باشد، متصدی دفتر املا‌ک ملزم به ذکر خروجی در زیر ثبت ملک یا در ستون ملا‌حظات (با مرکب قرمز) است.(بند ۲ ماده ۱۰۴ آیین‌نامه قانون ثبت اسناد) در حال حاضر، به دلیل حجم فراوان معاملا‌ت، دفاتر اسناد رسمی بسیاری از این نکات را رعایت نکرده و یا در اجرای آن تسامح می‌نمایند و از سوی دیگر قوانین ثبتی در مواردی نیز مجازات‌هایی را پیش‌بینی نموده است.

به عنوان نمونه، سران دفاتر در صورت تأخیر در ارسال خلا‌صه معاملا‌ت از ۵ ثبت دستورهای معامله تا ۵۰ هزار ریال جریمه می‌شوند.(بند ب ماده ۲۹ آیین‌نامه‌های بند ۴ ماده ۶ و …قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران مصوب ۱۳۵۴)

همچنین چنانچه متصدیان ثبت املا‌ک ظرف ۲۴ ساعت پس از وصول خلا‌صه معامله از دفترخانه آن را ثبت دفتر املا‌ک ننمایند و به عبارتی تأخیر یا تسامح کنند، مستوجب تعقیب اداری و کیفر خواهند بود.(ماده ۱۰۴ آیین‌نامه قانون ثبت اسناد و املا‌ک)

اما این پرسش پیش می‌آید که آیا چنین مجازات‌هایی می‌تواند تضمینی برای اجرای صحیح مقررات در این خصوص باشد؟

به نظر می‌رسد در صورت اهمال در تنظیم و ارسال خلا‌صه معاملا‌ت باید مجازات‌های شدیدتری در نظر گرفته شود.از سوی دیگر متصدیان دفاتر املا‌ک و نیز مسؤولا‌ن آنها باید علا‌وه بر این‌که کیفرهای انتظامی‌را تحمل کنند، مطابق ماده ۱۱ قانون مسؤولیت مدنی مصوب ۱۳۳۹ خسارت‌های متضرران را نیز جبران نمایند.

کم نیستند پرونده‌هایی که در دادگاه‌ها و نیز هیأت‌های نظارت مطرح می‌باشند و ماه‌ها زمان لا‌زم است تا بتوان سهل‌انگاری سردفتر یا کارمندی را در این رابطه جبران نمود.در این زمینه لا‌زم به ذکر نیست که وفق ماده ۲۲ قانون ثبت دولت تنها کسی را که ملک به اسم او در دفتر املا‌ک به ثبت رسیده یا شخصی را که ملک مزبور به او منتقل شده و این انتقال نیز در دفتر املا‌ک ثبت شده باشد را مالک می‌شناسد.

به این ترتیب اهمیت خلا‌صه معامله و ثبت آن در دفتر املا‌ک بیشتر روشن می‌شود.از سوی دیگر حجم بسیار نقل و انتقالا‌ت املا‌ک و نیز ازدیاد جرایم ناشی از جعل اسناد رسمی می‌طلبد که جذب و به‌کارگیری نیروهای کارآمد در این بخش افزایش یابد تا واحدهای ثبتی بتوانند با دقت و سرعت بیشتری نسبت به ثبت خلا‌صه معاملا‌ت اقدام نمایند.

بی‌شک استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته همانند کانادا و استرالیا که سند مالکیت در آنها یک جلدی (مانند سند خودرو) بوده و تمامی‌حدود و مشخصات اصلی و نقشه ملک و حتی عکس و تصویر مالک به صورت رایانه‌ای در سیستم مرکزی ثبت شده و با هر نقل و انتقالی سند مالکیت جدید به نام خریدار تنظیم می‌شود و یا بهره‌گیری از کارت‌های هوشمند در این رابطه در برخی کشورها می‌تواند بسیار سودمند باشد که البته این مهم، سرمایه‌گذاری فکری و مدیریتی و حتی مالی بسیار زیادی را می‌طلبد.

مصادیق تخلف در بازار بورس

شفافیت یکی از اصلی‌ترین مزایای سرمایه‌گذاری در بورس به شمار می‌رود. در این بازار قیمت‌ها و گزارش‌های شرکت‌ها به صورت عمومی اعلام می‌شود و در دسترس همه قرار دارد. همه می‌توانند روند قیمت‌ها را مشاهده کنند و حجم معاملات هر نماد مشخص است. با این حال در بعضی از موارد، در این بازار نیز تبانی‌هایی می‌شود و شاهد دستکاری در معاملات بورس هستیم. تمامی این رفتارها تخلف محسوب می‌شوند و شخص خاطی مشمول جریمه‌های مشخصی خواهد شد. در ادامه مصادیق تخلف در معاملات بورس را بررسی می‌کنیم.

تخلف در معاملات بورس چگونه انجام می‌گیرد؟

تمامی معاملات بورس به صورت یکپارچه ثبت می‌شوند و نهادهای نظارتی با دقت بازار را تحت نظر دارند. در مورد خرید و فروش‌ها و قیمت‌گذاری‌ها احتمال رخ دادن خطا بسیار کم است اما با بعضی از تکنیک‌ها و سفارش‌های نامتعارف، امکان دستکاری در قیمت‌ها وجود دارد. موارد زیر از جمله مصداق‌های تخلف و دستکاری در معاملات بورس محسوب می‌شوند:

ثبت سفارش با قیمت بالاتر یا پایین‌تر از نرخ جاری بازار و تغییر روند

سهام هر نماد، در هر روز با قیمت خاصی معامله می‌شود که به آن مظنه جاری بازار می‌گویند. در صورتی که فرد یا افرادی سفارش‌هایی در حجم زیاد، با رقمی بالاتر یا پایین‌تر از نرخ جاری ثبت کنند، روند صعودی یا نزولی قیمت‌ها تغییر خواهد کرد زیرا چنان که می‌دانید سفارش‌های با حجم بالا تاثیر بیشتری دارند.

مثال: طبق جدول زیر، بهترین قیمت فروش ۱۸۰۲۰ است که در بازه منفی سه معامله می‌شود. اگر فردی سفارشی با حجم بالا در قیمت ۱۹۴۸۰ ثبت کند، سهم را از منفی سه به مثبت پنج سوق می‌دهد. همان طور که مشاهده می‌کنید سفارش‌های فروش با قیمت‌های پایین‌تر نیز ثبت شده‌اند. با این حال، سفارش‌های فرد مذکور در حجم بالا و با قیمت حداکثر آستانه مجاز ثبت می‌شود و با تغییر قیمت از منفی سه تا مثبت پنج، هشت درصد نوسان مثبت ایجاد می‌کند.

حتی اگر تغییر روند کمتر از مثالی که ذکر کردیم باشد، ممکن است ناظر بازار این گونه ثبت سفارش را تخلف بداند و با آن برخورد کند.

تغییر قیمت بازگشایی نماد (Top) و حذف سفارش در زمان پیش گشایش

قبل از بررسی این مورد، باید با مفهوم قیمت نظری گشایش آشنا شویم. ساعت ۸:۳۰ تا ۹:۰۰ در بازار بورس به سفارش‌گذاری اختصاص داده شده است. مشتریان در این ۳۰ دقیقه سفارش‌های خود را ثبت می‌کنند و معامله‌ای انجام نمی‌شود و به عبارتی، مرحله حراج ناپیوسته انجام می‌گیرد. در این مرحله می‌توان سفارشات را ویرایش یا حذف کرد اما مبادله انجام نمی‌شود. قیمت پیشنهادی خریدار و فروشنده در نظر گرفته می‌شود و در صورتی که این دو رقم با هم یکی شوند، معامله با قیمت گشایش نظری انجام خواهد گرفت.

در حقیقت، قیمت نظری گشایش (TOP) قیمتی است که سامانه معاملاتی tse با استفاده از سازوکار حراج و بر اساس سفارش‌های ثبت‌شده، برآورد و معین می‌کند. با این توضیح بدیهی است که با سفارش‌گذاری‌های هدفمند می‌توان قیمت نظری گشایش را تغییر داد و این تغییر به هر صورتی که انجام شود، تخلف محسوب خواهد شد.

در مواردی مشاهده می‌شود که در طول مدت سفارش‌گذاری قبل از شروع معاملات، مشتری برای سهمی سفارش‌چینی انجام می‌دهد و سپس همه یا بخشی از سفارش‌ها را حذف یا ویرایش می‌کند. در صورتی که این اقدام چندین بار تکرار شود، شائبه دستکاری در معاملات پدید می‌آید.

مثلا تصور کنید یک مشتری در بازه زمانی ۸:۳۵ تا ۸:۴۵ برای خرید ۵۰۰ هزار سهم در حداکثر بازه قیمتی مجاز سفارش می‌گذارد و در ساعت ۸:۵۵ سفارش خود را حذف می‌کند. این کار باعث می‌شود قیمت نظری گشایش، یعنی همان قیمت سرخطی که در پنجره عمق بازار مشاهده می‌شود، ۹ درصد کاهش یابد. (از مثبت ۴ تا منفی ۵)

حذف سفارش در پیش‌گشایش و اقدام به سفارش‌گذاری در سمت مقابل در زمان معاملات پیوسته

یکی از مصداق‌های دستکاری در قیمت‌ها، ثبت سفارش برای ترغیب دیگران است. در این روش، ابتدا یک یا چند فرد به صورت هماهنگ سفارش‌های خود را ثبت می‌کنند تا جهت معاملات را تغییر دهند. پس از این که سفارش‌های افراد دیگر ثبت شد و اقدام به معامله صورت گرفت، گروهی که قصد دستکاری در قیمت‌ها را دارند، سفارش‌های خود را حذف می‌کنند. این کار نیز عموما در مرحله پیش‌گشایش یا نیم ساعت اول یا به صورت کلی در زمان بازگشایی نماد انجام می‌شود و به دو شکل صورت می‌گیرد:

دستکاری معاملات در سمت خرید: مثلا فردی ثبت دستورهای معامله ثبت دستورهای معامله در زمان بازگشایی سهم، سفارش‌هایی با حجم بالا در کمترین حد آستانه مجاز منفی ثبت می‌کند. این کار باعث می‌شود قیمت نظری گشایش سهم از منفی ۱ به منفی ۴.۹ کاهش یابد. سپس سفارش‌های خود را حذف می‌کند و در زمان آغاز معاملات، دوباره برای خرید سهام همین نماد سفارش می‌گذارد. در این حالت خرید او با قیمت کمتری انجام می‌شود.

دستکاری معامله در سمت فروش: این حالت دقیقا برعکس مورد قبلی است. یعنی فردی در زمان بازگشایی بازار سفارش خرید با حجم سنگین و در بالاترین حد دامنه مجاز، یعنی مثبت ۵ درصد، ثبت و سپس آن را حذف می‌کند. مجددا یک سفارش در عمق مظنه سمت خرید ثبت و دوباره آن را حذف می‌کند. این کار باعث می‌شود قیمت بازگشایی افزایش یابد. سپس همین فرد در زمان آغاز معاملات، سفارش فروش ثبت می‌کند و سهام خود را با قیمت بالاتر می‌فروشد.

برای جلوگیری از ارتکاب تخلف، هنگام ثبت سفارش به نکات زیر دقت کنید:

• قیمت سفارش نمی‌تواند بیش از ۳ درصد نسبت به قیمت سرخط مقابل فاصله داشته باشد.
• قیمت سفارش بیشتر از آستانه بالای قیمت و کمتر از آستانه پایین قیمت نباشد.
• قیمت وارد شده خارج از محدوده نوسان نباشد.

پوشاندن مظنه‌های بازار با ارسال بیش از ۲ سفارش خرید یا فروش با قیمت‌های متفاوت

همان طور که می‌دانید، تعداد معاملات نیز در قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد. با توجه به این نکته، برخی افراد سفارش‌های خود را تقسیم می‌کنند. مثلا به جای ثبت یک سفارش برای ۱۰۰ هزار برگه سهام، ۱۰ سفارش مجزا و هر بار برای ۱۰۰۰ سهم ثبت می‌کند. به این ترتیب تعداد معاملات در یک سهم افزایش می‌یابد و این مسئله بر قیمت‌ها اثر می‌گذارد.

ثبت سفارش با اعداد خاص ممکن است از نظر ناظر بازار حاوی پیام‌هایی باشد و تخلف محسوب شود.

گاهی دیده می‌شود که افراد بین مظنه برتر اول و دوم تعداد بالایی سفارش با حجم کم ثبت می‌کنند تا مظنه دوم را پوشش دهند. به این شکل که دیگران امکان مشاهده فاصله قیمتی را به دست نمی‌آورند و شائبه دستکاری بازار ایجاد می‌شود.

ارسال سفارش با حجم‌های نامتناسب نسبت به سایر مظنه‌ها

در این حالت، فرد یا افردای بدون در نظر گرفتن عرضه و تقاضای بازار، سفارش خرید یا فروش با حجم سنگین و با قیمت مد نظر خود قرار می‌دهند و زمانی که قیمت به حد مورد نظرشان نزدیک شد، سفارش را حذف می‌کنند.

سفارش‌چینی یا مظنه‌چینی گسترده

گاهی اوقات مشاهده می‌شود که فرد یا افرادی در قیمت‌ها یا مظنه‌های مختلف سفارش با حجم بالا ارسال می‌کنند و زمانی که قیمت آخرین معامله به هر یک از سفارش‌ها نزدیک شد، آن سفارش را حذف می‌کنند. این کار، در صورتی که به طرز محسوسی روی روند عرضه و تقاضا تاثیر بگذارد، مصداق دستکاری بازار محسوب می‌شود.

ثبت سفارش در صف‌های خرید و فروش با هدف افزایش حجم صف

در این حالت، فرد یا افرادی سفارش‌های سنگین در صف خرید یا فروش ثبت می‌کنند. زمانی که صف به سفارش نزدیک شد، آن سفارش را حذف یا ویرایش می‌کنند. طولانی کردن صف‌ها، اگر در دقایق پایانی روز معاملاتی انجام گیرد، ناظر بازار را بیشتر مشکوک می‌کند و احتمال این که تخلف محسوب شود بیشتر است.

انجام معامله بدون تغییر مالکیت نهایی

انجام معاملات تغییر مالکیت نهایی، ممکن است در راستای تغییر قیمت‌ها صورت گرفته باشد. همچنین ممکن است فرد یا افرادی بخواهند با این روش رونق یا رکود بازار را ثبت دستورهای معامله به دیگران القا کنند. این کار نیز یکی از مصادیق دستکاری بازار محسوب می‌شود.

نکته: معامله یک فرد با خود ممنوع است و قطعا تخلف محسوب می‌شود.

انجام معاملات هماهنگ در راستای تغییر قیمت‌ها

روندهای بازار بورس بر اساس عرضه و تقاضا حرکت می‌کند. با انجام معاملات هماهنگ‌شده و هدفمند، می‌توان روندها و قیمت‌ها را دست‌کاری کرد. این کار تخلف محسوب می‌شود و ناظر بازار با آن برخورد می‌کند. موارد زیر از جمله مصداق‌های معاملات هماهنگ هستند:

• ایجاد رقابت کاذب و هماهنگ‌شده که باعث افزایش یا کاهش قیمت سهام شود.
• استفاده از هر ابزار یا امکانات غیرمجاز اعم از سخت‌افزاری و نرم‌افزاری که موجب از بین رفتن رقابت سالم و منصفانه بین کارگزاران شود.
• خرید یا فروش سهام شرکت‌های با سرمایه، سهم شناور یا حجم مبنای پایین توسط یک یا چند کد معاملاتی مشخص و افزایش یا کاهش قیمت‌ها از این طریق
• هر گونه معامله ساختگی بر خلاف اصول متعارف و گریز از محدودیت‌های مقرراتی بازار
• تحریک طرف عرضه یا تقاضا از یک سو و پر کردن تمام یا بخشی از حجم مبنا یا خرید و فروش ورقه بهادار از سوی دیگر

نکته: طبق دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران، سهام‌دار یا سهام‌داران عمده که مالکیت ۱ تا ۲۵ درصد از سهام یک ناشر در بازار پایه فرابورس را دارند، برای عرضه هر مقدار از سهام خود در بازار عادی باید از کمیته درج تاییدیه دریافت کنند. همچنین عرضه سهام توسط سهام‌دار یا سهام‌داران عمده ناشر در بازار بلوك بازار پایه فرابورس، تنها با دریافت تاییدیه کمیته درج و حسب مورد ارائه تعهد خریدار یا خریداران جدید مبنی بر این که سهام خود را با هر تعداد اوراق بهادار، صرفا بر اساس روش مورد تایید کمیته درج عرضه می‌کنند، امکان‌پذیر است. در صورتی که این ماده قانونی رعایت نشود، مدیر عامل فرابورس می‌تواند معاملات را تایید نکند.

دستکاری در معاملات بورس چه عواقبی دارد؟

همان طور که اشاره کردیم، تمامی این تخلفات مشمول جریمه خواهند شد. در حالت کلی، هر رفتار و اقدامی که به فضای شفاف و منصفانه بازار آسیب برساند، تخلف محسوب می‌شود و ممکن است منجر به مسدود شدن دسترسی مشتریان در بورس شود. نهادها و واحدهای نظارتی همواره بازار را تحت نظر دارند و با استفاده از الگوریتم‌های شناسایی، سفارشات را رصد می‌کنند. در صورتی که یک تخلف شناسایی شود، نهاد ناظر دستوری مبنی بر مسدود‌سازی یا تذکر به مشتری را به کارگزاری ابلاغ می‌کند. در ادامه نمونه متن تذکری که برای مشتریان خاطی ارسال می‌شود را مشاهده می‌کنید:

به علت مغایر بودن سفارشات ارسالی شما با قوانین در نماد دتوزیع در تاریخ ۰۶/۰۷/۹۹ و دستور کتبی نظارت شرکت فرابورس وفق تبصره ماده ۱۲ دستورالعمل اجرایی معاملات برخط مبنی بر وجود شواهد و قرائن بر نقض قوانین و مقررات و یا ایجاد مخاطره در شفافیت و منصفانه بودن بازار به دلیل حذف سفارش فروش خود در پیش‌گشایش، در صورت تکرار این امر دسترسی سفارش‌گذاری آنلاین شما در نمادهای فرابورسی تا اطلاع ثانوی مسدود خواهد گردید. لطفا سفارشات خود را طبق قوانین و موازین معاملاتی ثبت نمایید.»

جرم دستکاری در قیمت بازار یا price manipulation crime در قانون نیز دیده شده و در بند ۳ ماده ۴۶ قانون بورس و اوراق بها‌دار مصوب آذرماه ۱۳۸۴ به آن اشاره شده است. در این ماده قانونی «هر شخصی که اقدامات وی نوعا منجر به ایجاد ظاهری گمراه‌کننده از روند معاملات یا ایجاد قیمت‌های کاذب یا اغوای اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار شود» متخلف محسوب می‌شود. مجازات مربوط به این جرم نیز در همین ماده قانونی ذکر شده است. در مواردی که تخلفات سنگین‌تر باشد و اثر منفی بیشتری بر بازار داشته باشد، به تذکر و مسدود کردن دسترسی بسنده نخواهد شد. البته حقوق‌دانان جرم دستکاری قیمت‌ها را یک جرم مرکب می‌دانند که ابعاد مختلف و گستره وسیعی دارد و پیچیدگی بازار نیز باعث می‌شود تحلیل این جرم مشکل باشد.
مجازات پیش‌بینی شده در ماده ۴۶ قانون بورس و اوراق بها‌دار به این شرح است:

• سه ماه تا یک سال حبس تعزیری
• یا پرداخت جزای نقدی معادل ۲ تا ۵ برابر سود به دست آمده یا زیان متحمل‌نشده
• یا هر دو مورد

سخن آخر

مصادیق دستکاری معاملات در بازار بورس را با هم بررسی کردیم و شکل‌ها و حالت‌های مختلف سفارش‌ها و معاملات ساختگی و هدفمند را مشاهده کردیم. لازم است فعالان و معامله‌گران بورس توجه داشته باشند که ناظر بازار وضعیت معاملات و سفارش‌ها را کاملا تحت نظر دارد و در صورت مشاهده هر یک از مصداق‌های ذکرشده، با فرد یا افراد متخلف برخورد می‌کند تا بورس یک فضای امن و منصفانه برای فعالیت‌های اقتصادی مولد باقی بماند. با استفاده از خدمات آموزش بورس می‌توانید بدون تخلف و از راه‌های صحیح و اصولی، به کسب سود از بازار بپردازید.

آموزش بورس قسمت بیستم – روش های خرید و فروش سهام در بورس

اولین گام برای خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار، دریافت کد سهامداری (کد معاملاتی بورس) می باشد. هر شخص پس از کسب دانش ابتدایی در زمینه معاملات بورس اوراق بهادار و اطلاع از مزایای این بازار در کنار ریسک های موجود، لازم است برای انجام معاملات خود نسبت به اخذ کد معاملاتی بورس اقدام نماید.

بسیاری از کسانی که برای نخستین بار وارد بازار بورس می شوند، سوالاتی دارند از قبیل این که: کد بورسی چیست؟ برای دریافت کد بورسی اشخاص حقیقی یا حقوقی چه مدارکی لازم است؟ مدت زمان لازم برای دریافت کد معاملاتی بر خط چه میزان است؟

کد بورسی عبارتست از کدی ثابت که به سهامداران اختصاص داده می شود تا در هنگام خرید و فروش سهام از آن استفاده کنند. این کد متشکل از سه حرف اول نام خانوادگی افراد به همراه یک عدد ثابت است که در معاملات سهام، کارکردی مشابه شماره حساب در نقل و انتقالات بانکی را دارد. مثلا فردی که نام خانوادگی او حسنی است ممکن است کدی به صورت حسن 05623 داشته باشد.

این کد برای اشخاص حقوقی بسته به ماهیت آن (موسسه، شرکت و ….) شامل سه حرف ابتدایی کلمات مذکور مانند موس، شرک، و …. به همراه یک کد 5 رقمی است.

برای دریافت کد معاملاتی ، معمولا مدارک هویتی فرد متقاضی (شناسنامه و کارت ملی) به یکی از کارگزاران تحویل داده می شود. اطلاعات متقاضی در سامانه معاملاتی بورس ثبت شده و در صورت عدم وجود مغایرت در اطلاعات اعلام شده از سوی متقاضی، طی حداکثر 48 ساعت (2 روز کاری) کد بورسی برای وی صادر می شود. در صورت وجود مغایرت مشخصات متقاضی با اطلاعات موجود در سامانه ثبت احوال، لازم است این مغایرت از طریق مراجعه حضوری به شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه بر طرف شود تا کد معاملاتی صادر گردد. به کد معاملاتی بورس اصطلاحا کد سهامداری نیز گفته می شود.

2-. مدارک لازم جهت دریافت کد بورسی

مدارک لازم برای اشخاص حقیقی جهت دریافت کد بورسی:

اصل و تصویر شناسنامه، اصل و تصویر کارت ملی، تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی

مدارک لازم برای اشخاص حقوقی جهت دریافت کد بورسی:

تصویر روزنامه رسمی آگهی تاسیس، تصویر روزنامه رسمی، آگهی کلیه تغییرات، تصویر اساسنامه، کپی شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت مدیره، تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی.

3. روش های خرید و فروش سهام در بازار بورس اوراق بهادار

اصولا خرید و فروش سهام در بورس از طریق چهار روش حضوری، تلفنی یا مرکز تماس (کال سنتر)، اینترنتی و آنلاین (برخط) انجام می شود که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت:

1-3. معامله در بازار بورس اوراق بهادار از طریق مراجعه حضوری به کارگزاری

در روش معامله سهام در بازار بورس اوراق بهادار از طریق مراجعه حضوری، مشتری به صورت حضوری به شرکت کارگزاری مراجعه نموده و فرم درخواست خرید و فروش اوراق بهادار را تکمیل می نماید. فرم معامله در بازار بورس به صورت حضوری، شامل اطلاعاتی مثل مشخصات کامل فرد، نشانی و تلفن تماس، کد سهامداری و همچنین مشخصات کامل سهام و یا سایر اوراق بهادار است که فرد قصد خرید و فروش آن ها را دارد. پس از تکمیل فرم درخواست خرید و فروش سهام، سرمایه گذار می تواند مبلغ مورد نیاز و کارمزد معامله را از طریق واریز به حساب بانکی یا استفاده از دستگاه کارت خوان در شعب کارگزاری، پرداخت نماید.

فرم درخواست خرید

سهامدار پس از انتخاب شرکت مورد نظر خود و مراجعه به شرکت کارگزاری و واریز وجه به حساب آن اقدام به تکمیل فرم درخواست خرید می کند. با تکمیل این فرم و ارائه آن به کارگزار، عملیات خرید انجام می شود.

فرم درخواست فروش

در صورتی که سهامدار، تصمیم به فروش سهام خود بگیرد باید به همراه برگه سهم مربوطه به یک شرکت کارگزاری مراجعه نموده و پس از تکمیل نمودن فرم درخواست فروش ، آن را تسلیم شرکت کارگزار نماید.

2-3-. معامله در بورس اوراق بهادار از طریق ارائه سفارش به صورت تلفنی یا مرکز تماس (کال سنتر)

در روش معامله سهام در بازار بورس اوراق بهادار از طریق تماس تلفنی، سرمایه گذار می تواند بدون نیاز به مراجعه حضوری به کارگزاری، صرفا از طریق استفاده از سامانه تلفنی کارگزاری، سفارش خود را برای خرید یا فروش سهام یا سایر اوراق بهادار به کارگزار ارائه دهد. در این روش مشتری می تواند پس از عقد قرارداد مربوطه و دریافت نام کاربری تماس گرفته و پس از وارد نمودن نام کاربری و رمز عبور به یکی از معامله گران متصل شود.

پس از برقراری تماس، معامله گر، تمامی مشخصات گردش حساب و سابقه سفارشات مشتری را مشاهده می کند و با پرسش سوالات امنیتی از پیش تعیین شده توسط مشتری، از صحت کاربر مطمئن می شود. پس از آن مشتری سفارش معاملاتی خود را به صورت شفاف به معامله گر اعلام و سفارش مربوطه وارد سیستم معاملات می شود. در این روش نیازی به تکمیل درخواست های خرید و فروش نیست و صدای ضبط شده تماس تلفنی در حکم ثبت دستورهای معامله ثبت دستورهای معامله درخواست خرید و فروش مشتری می باشد.

3-3. معامله در بورس اوراق بهادار از طریق ارائه ی سفارش به صورت اینترنتی، الکترونیکی (آفلاین)

در این روش، با مراجعه به وب سایت کارگزاری، درخواست خرید و فروش به سیستم مستقر در کارگزاری ارسال می شود و پس از کنترل های مربوطه توسط معامله گر وار سیستم معاملات می شود. یعنی مشتری می تواند با مراجعه به وب سایت ثبت سفارش های شرکت کارگزاری در هر ساعتی از شبانه روز دستور خرید یا فروش سهام مورد نظر خود را ثبت کند.

اگر متقاضی در حال حاضر مشتری فعلی کارگزاری باشد: ارائه یک اصل کارت شناسایی معتبر، تکمیل فرم توافقنامه معاملاتی اینترنتی.

اگر متقاضی از مشتریان فعلی کارگزاری نباشد: اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی، تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی، تکمیل فرم توافقنامه معاملاتی اینترنتی.

شناسه کاربری و رمز عبور پس از آن به آدرس الکترونیکی مشتری ارسال می شود.

4-3. معامله در بورس اوراق بهادار به روش معامله برخط یا آنلاین

در روش های قبل، مشتری سفارش خود را نزد کارگزار خود ثبت می کرد و کارگزار در ساعات معاملات سفارش شما در سامانه خرید و فروش بورس وارد می کرد، اما در روش معاملات برخط، مشتری مستقیما دستور خرید یا فروش را در سامانه بورس ثبت می کند. از طرفی ثبت سفارش نیز از این طریق تنها در ساعات معاملاتی بورس امکان پذیر است و در خارج از این ساعات نمی توان سفارش خرید یا فروشی ثبت کرد. با استفاده از معاملات برخط، امکان دسترسی مستقیم به هسته معاملات و انجام معاملات اوراق بهادار بودن واسطه و در کمترین زمان ممکن برای مشتریان فراهم شده است.

در واقع، در سامانه معاملات برخط ، هر فرد خودش یک معامله گر است و برای خرید و فروش سهم نیازی به واسطه و مراجعه به شرکت کارگزاری نیست و تنها با استفاده از اینترنت و با وارد کردن نام کاربری و شناسه عبور خود می تواند معاملات خود را در سیستم انجام دهد.

کد معاملاتی برخط (آنلاین): کد معاملات برخط یا کد آنلاین، کدی است که فرد در صورت داشتن کد بورسی برای تسهیل انجام معاملات می تواند آن را دریافت کند. با این کد فرد مجاز به انجام معاملات به صورت مستقیم و آنلاین خواهد بود و نیاز به ثبت سفارش حضوری نخواهد داشت. هر فرد می تواند چند کد آنلاین از کارگزاری های مختلف داشته باشد.

نحوه اخذ کد معاملاتی برخط (کد آنلاین): جهت اخذ کد آنلاین لازم است شخص با در دست داشتن مدارک ذیل به یکی از شعب کارگزاری ها مراجعه و نسبت به اخذ کد معاملاتی آنلاین خود اقدام نماید:ثبت دستورهای معامله

مدارک لازم برای اشخاص حقیقی:

اصل و تصویر شناسنامه، اصل و تصویر کارت ملی، تصویر مدرک تحصیلی بالاتر از دیپلم، تکمیل فرم مشخصات حقیقی (در صورتی که مشتری فعلی کارگزاری نباشد) و تکمیل قرارداد معاملات برخط، تکمیل فرم تغییر کارگزار ناظر به همراه ارائه آخرین برگه سهم (این فرم زمانی است که فرد معاملات خود را در کارگزاری دیگری انجام می دهند و تمایل دارد کارگزاری خود را تغییر دهد)، پاسخ به سوالات آزمون معاملات برخط.

مدارک لازم برای اشخاص حقوقی: تصویر روزنامه رسمی آگهی تاسیس، تصویر روزنامه رسمی آگهی کلیه تغییرات، تصویر اساسنامه، تصویر شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت مدیره، تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی (در صورتی که مشتری کارگزاری نباشد)، تکیمل قرارداد معاملات برخط، تکمیل فرم تغییر کارگزار ناظر به همراه ارائه آخرین برگه سهم (این فرم زمانی است که فرد معاملات خود را در کارگزاری دیگری انجام می دهد و تمایل دارد کارگزاری خود را تغییر دهد)، معرفی نامه نماینده شرکت جهت انجام معاملات برخط و پاسخ به سوالات آزمون معاملات برخط توسط نماینده.

پس از تکمیل مدارک لازم، اگر شخص دارای کد بورسی بوده و مشتری کارگزاری نیز باشد حدود یک روز بعد، کد معاملات برخط به تلفن همراه و آدرس ایمیل ارسال می شود.

مقاله پیشنهادی: کدال چیست؟

4. انواع قیمت برای دستور خرید و فروش

درخواست خرید و فروش به قیمت بازار

در این نوع درخواست سرمایه گذار قیمت سهمی را که قصد خرید آن را دارد، در فرم درخواست تعیین نمی کند و در ستون ((حداکثر قیمت)) عبارت قیمت روز یا قیمت بازار را قید می کند. در این صورت کارگزار با بررسی قیمت های پیشنهادی برای فروش سهم مورد نظر در سامانه معاملات، سهم را با مناسب ترین قیمت (پایین ترین قیمت پیشنهاد شده از طرف فروشنده) برای سرمایه گذار خریداری می کند.

درخواست خرید یا فروش به قیمت معین

سرمایه گذار می تواند بر اساس تجزیه و تحلیل ها واطلاعاتی که درباره سهم مورد نظر خود دارد، قیمت مطلوب خود را تعیین و در ستون ((حداکثر قیمت)) یا ((حداقل قیمت)) برای درخواست فروش درج کند. در این صورت کارگزار درخواست سرمایه گذار را با قیمت تعیین شده وارد سامانه معاملات می کند و در صورت وجود سفارش فروش (خرید) با همان قیمت برای سرمایه گذار خرید (فروش) خواهد کرد.

درخواست خرید یا فروش با قیمت محدود (با سقف قیمت)

در این حالت سرمایه گذار در ستون ((حداکثر قیمت)) مبلغی را به عنوان سقف قیمت (برای درخواست فروش کف قیمت) تعیین می کند و به کارگزار اجازه می دهد حداکثر (یا حداقل) تا سقف تعیین شده برایش سهم خریداری یا (فروش) کند. پس از آنکه درخواست خرید و فروش سرمایه گذارام تکمیل شد، در زمان متقضی به سامانه معاملات بورس وارد می شود و بنا به درخواست در صف خرید و فروش قرار می گیرد.

نکته قابل توجه این است که صف خرید به صورت صعودی به نزولی و صف فروش به صورت نزولی به صعودی مرتب می شود. علاوه بر آن زمان ورود سفارش ها به سیستم معاملات نیز حائز اهمیت است و چنانچه دو قیمت با هم برابری نمایند اولویت خرید یا فروش بسته به زمان ورود به سیستم تعیین می گردد. به عبارت دیگر سیستم معاملاتی بورس تهران بر اساس ((اولویت قیمتی- زمانی)) می باشد. در ابتدای این دو صف هر گاه قیمت ها با هم یکسان شده، تطابق پیدا کند، معامله در چند ثانیه انجام می شود.

موارد گفته شده را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

1. انتقال سفارش مشتری به رایانه.

2. ورود دستور توسط کارگزار به رایانه.

3. تشکیل صف های خرید و فروش، ترتیب قرار گرفتن در صف خرید بر حسب قیمت (نزولی)، و در صف فروش بر حسب قیمت (صعودی) است.

4. انجام معامله، قیمت ابتدای صف خرید برابر قیمت ابتدای صف فروش.

برای درک بهتر نحوه شکل گیری صف های خرید و فروش، به نمونه زیر توجه نمایید:

سپرده گذاری با تعیین خالص تعهدات اعضای خود (کارگزاران) در روز دوم پس از انجام معامله یعنی (2+t) گزارش تسویه را تهیه می کند (این مدت زمان در گذشته سه روز بوده است). به عبارت دیگر در این مرحله، خالص تعهدات کارگزاران در مورد وجوه و اوراق بهادار تعیین و به آنان ابلاغ می شود. انتقال مالکیت اوراق بهادار از فروشنده به خریدار (در مقابل انتقال وجوه از خریدار به فروشنده)، آخرین مرحله از فرایندهای پس از انجام معامله به شما می رود. پس از تطبیق اطلاعات و تعیین خالص تعهدات اعضاء در مرحله پایاپای اوراق، اوراق بهادار در روز تسویه (2+t) به صورت غیر فیزیکی از حساب فروشنده اوراق بهادار به حساب خریدار منتقل می شود.

مقاله پیشنهادی: فارکس چیست؟

شرکت سپرده گذاری در کنار انتقال غیر فیزیکی اوراق بهادار، اقدام به چاپ گواهی سپرده گذاری و نقل انتقال سهام، معادل سهام خریداری شده برای خریدار و مانده سهام (در صورت وجود) برای مشتری فروشنده می کند. تسویه وجوه هم از طریق انتقال وجوه که دقیقا معادل خالص ارزش اوراق بهادار معامله شده است، بین حساب تسویه کارگزاری و حساب تسویه سپرده گذاری مرکزی نزد بانک تسویه انجام می شود. بانک تسویه، بانکی است که توسط سپرده گذاری مرکزی انتخاب می شود و مسئولیت نگهداری حساب نقد اعضاء و تسویه وجوه را بر عهده می گیرد.

تسویه وجوه بین مشتری و کارگزار نیز از طریق کارگزار انجام می شود. به عبارت دیگر در حالت فعلی تسویه اوراق در سطح مشتری و با جابه جایی اوراق بهادار در حساب های مشتریان و تسویه وجوه در سطح کارگزاران انجام می شود و شرکت سپرده گذاری در این ارتباط با مشتریان در ارتباط نیست. البته با نصب نرم افزار جدید سپرده گذاری و غیر کاغذی شدن کامل عملیات پس از معامله، دیگر گواهی فیزیکی برای نشان دادن مالکیت دارندگان منتشر نخواهد شد و دارایی سهامداران به صورت غیر فیزیکی در حسابشان ثبت خواهد شد.

دستور رئیس سازمان ثبت اسناد برای تنظیم سند ملکی در دفترخانه‌ها

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان ، حسن بابایی ظهر امروز در سفر به سمنان در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار داشت: از ابتدای سال 1401 تا پایان تیرماه 68 میلیون خدمت ثبتی انجام شده که بیش از 90 درصد از این خدمات به‌صورت هوشمند بوده که امیدواریم شاهد افزایش این روند تا پایان سال باشیم.

وی بیان کرد: در مقایسه با سال‌های گذشته با توجه به سامانه‌های مختلفی که تعریف کرده‌ایم؛ بسیاری از خدمات و امورات در قالب این سامانه‌ها انجام می‌شود و براساس آمار و ارقام موجود امسال بیش از 70 درصد از خدمات ثبتی در مقایسه با سال گذشته در قالب این سامانه‌ها انجام شده است.

رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور افزود: در بحث ثبت‌اسناد مربوط به انتقال اموال و املاک شاهد کاهش 20 د رصدی بوده‌ایم اما ثبت‌اسناد مربوط به وکالت و گواهی امضا افزایش داشته است.

بابایی با اشاره به اینکه در سال 1400 میزان وصول معوقات بانکی در واحدهای ثبتی 79 هزار میلیارد بوده است گفت: این میزان در مقایسه با سال گذشته که 55 هزار میلیارد تومان بوده است افزایشی 200 درصدی داشته است.

وی بر انجام تنظیم سند در بنگاه‌های مشاور املاک یا دفترخانه‌ها از طریق مجاری قانونی، با استعلام‌های لازم و به ثبت دستورهای معامله شرط احراز هویت خریدار و فروشنده، تعیین اصالت ملک مورد معامله، تعیین ممنوع المعامله بودن یا نبودن طرفین تأکید کرد.

معاون قوه قضائیه گفت: دفترخانه‌ها به سامانه‌های استعلامی و بانک‌های اطلاعاتی دسترسی دارند بنابراین سندی را می‌توانند تنظیم کنند که خطایش به‌مراتب بسیار پایین‌تر است و از میزان طرح دعاوی در این خصوص در دادگاه‌ها می‌کاهد.

بابایی به ماده 2 قانون تجارت در مورد موضوع دلالی اشاره کرد و گفت: بر اساس این قانون، دلال کسی است که دو طرف خریدار و فروشنده را به هم وصل می‌کند و بر مبنای این قانون این فرد نمی‌تواند سند تنظیم کند و فقط اتصال دهنده خریدار و فروشنده است.

وی با اشاره به دسترسی سردفتران به سامانه‌های استعلامی کشور تصریح کرد: تنظیم سند در دفترخانه‌ها از میزان خطا در معاملات و تشکیل پرونده دعاوی در این زمینه می‌کاهد و مردم با خیالی راحت‌تر و آسان‌تر می‌توانند برای انجام معاملات ملکی و تعهدی خود به جای تنظیم سند به دست مشاوران املاک این اسناد را در دفترخانه تنظیم کنند.

رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اظهار داشت: البته تأکید ما بر انجام تنظیم سند در دفترخانه‌ها به‌هیچ‌عنوان جسارت به مشاوران املاک نیست و به معنای عدم صلاحیت آن‌ها نیست؛ بلکه بحث دسترسی سران دفاتر به سامانه‌های استعلامی کشور برای رفع بسیاری از مشکلات و مسائل آن است.

بابایی با بیان اینکه در بحث وضعیت اجرای حدنگاری منابع طبیعی وضعیت مطلوبی دارد تصریح کرد: بیش از 96 درصد از اراضی ملی استان سمنان حدنگاری شده است.